پنجشنبه ۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۴
این علائم یک بیماری پنهان در روده‌های شماست
بازدید:۱۶۴
صد آنلاین | بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی گوارشی است که به‌دلیل حساسیت بدن به گلوتن—پروتئین موجود در گندم، جو و فرآورده‌های آنها—رخ می‌دهد. این بیماری با تخریب تدریجی روده باریک همراه است و طیف متنوعی از علائم گوارشی، پوستی و حتی روانی را در مبتلایان ایجاد می‌کند.کد خبر : ۱۶۴۵۶۰
به گزارش صد آنلاین، بیماری سلیاک (Celiac Disease) یک اختلال خودایمنی مزمن و شدید است که در آن، مصرف گلوتن باعث تخریب دیواره روده باریک می‌شود. این بیماری فراتر از یک حساسیت غذایی است و نیازمند مدیریت دقیق و بلندمدت است. در زیر به طور کامل به علائم، تشخیص، درمان و نکات مهم این بیماری می‌پردازیم:
سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک یا آنتروپاتی حساس به گلوتن ، یک بیماری ژنتیکی-خودایمنی است که در آن، سیستم ایمنی بدن پروتئین گلوتن (موجود در گندم، جو، چاودار و مشتقات آن) را به اشتباه به عنوان یک تهدید می‌شناسد و علیه سلول‌های روده واکنش نشان می‌دهد .
این واکنش منجر به تخریب پرزهای روده کوچک می‌شود که نقش اصلی در جذب مواد مغذی دارند. در نتیجه، بدن دچار سوءجذب و کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌شود.
گلوتن چیست؟
گلوتن یک نوع پروتئین موجود در:
- گندم
- جو
- چاودار
- و محصولات فرآوری‌شده از آنها مثل: نان، ماکارونی، کیک، کوکوای قندی و حتی برخی انواع سس
همچنین گلوتن در برخی مواد غذایی فرآوری‌شده بدون گندم نیز وجود دارد، بنابراین مبتلایان باید برچسب‌های غذایی را دقیق بررسی کنند .
علائم بیماری سلیاک
علائم سلیاک بسیار متنوع هستند و می‌توانند در سنین مختلف ظاهر شوند. این تنوع باعث تشخیص دیرهنگام یا اشتباه با بیماری‌های دیگر می‌شود.
✅ علائم گوارشی (معمولاً در کودکان):
- اسهال مزمن
- نفخ و گاز زیاد
- درد شکم
- استفراغ
- مدفوع چرب و بوی‌دار (استئاتوره)
- کاهش اشتها
✅ علائم غیرگوارشی (معمولاً در بزرگسالان):
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- خستگی و ضعف شدید
- کمبود آهن (آنمی)
- شکستگی ناخن‌ها و ریزش مو
- زردی یا لکه‌های تیره روی دندان
- کمبود کلسیم و استخوان‌های شکننده (استئوپوروز)
- بثورات پوستی خارش‌دار (Dermatitis Herpetiformis)
- اختلالات عصبی: سرگیجه، سوزش عضلانی، بی‌حسی اندام‌ها
- مشکلات روانی: افسردگی، اضطراب، کاهش تمرکز
- مشکلات تولیدمثلی: ناباروری، سقط مکرر
روش‌های تشخیص سلیاک
1. آزمایش خون (سرولوژی):
- اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های خاص (مانند Anti-tTG، Anti-EMA، Anti-DGP)
- این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که آیا سیستم ایمنی به گلوتن واکنش نشان می‌دهد.
⚠️ مهم: فرد باید قبل از انجام آزمایش خون، گلوتن مصرف کند. در صورت رعایت رژیم بدون گلوتن، نتیجه آزمایش می‌تواند منفی دربیاید.
2. بیوپسی روده کوچک:
- در صورت مشکوک بودن نتایج آزمایش خون، آندوسکوپی انجام می‌شود.
- نمونه‌ای از دیواره روده برداشته می‌شود و تحت آزمایش قرار می‌گیرد.
- در صورت وجود تخریب پرزهای روده‌ای ، تشخیص سلیاک تأیید می‌شود.
درمان سلیاک
درمان اصلی و تنها راه مؤثر در بیماری سلیاک:
رعایت کامل و دائمی رژیم بدون گلوتن
این رژیم شامل:
- حذف تمامی منابع گلوتن از رژیم غذایی
- خوردن غذاهای طبیعی و غیرفرآوری‌شده
- بررسی دقیق برچسب‌های غذایی
- پرهیز از تقسیم وسایل آشپزی با غذاهای حاوی گلوتن (آلودگی متقاطع)
غذاهای مجاز (بدون گلوتن):
- برنج، ذرت، یولاف بدون آلودگی، سورگوم، کینوا
- سبزیجات و میوه‌ها
- گوشت، مرغ، ماهی تازه
- لبنیات طبیعی بدون افزودنی
- تخم‌مرغ
- حبوبات خام و بدون افزودنی
غذاهای ممنوع (دارای گلوتن):
- گندم و مشتقات آن (نان، ماکارونی، کیک، نان سنگک، بیسکوییت)
- جو و جوش شیرین جو (مالت)
- چاودار
- بسیاری از سس‌ها، کنسروها، تنقلات و نوشیدنی‌ها
خطرات عدم درمان سلیاک
اگر بیماری تشخیص داده نشود یا رژیم بدون گلوتن رعایت نشود، عوارض جدی زیر ممکن است رخ دهد:
سلیاک و لاغری/چاقی
بسیاری از افراد مبتلا به سلیاک کاهش وزن غیرارادی دارند، ولی برخی دیگر چاق می‌شوند !
این موضوع به دلیل:
- سوءجذب مواد مغذی و کاهش اشتها
- یا مصرف غذاهای بدون گلوتن اما پرکالری (مانند نان‌های برنجی، بیسکوییت بدون گلوتن)
بنابراین، رژیم بدون گلوتن نباید معادل «رژیم لاغری» باشد ، بلکه باید سلامت‌محور و متوازن باشد.
نکات مهم برای مبتلایان به سلیاک
- مشاوره با متخصص گوارش و متخصص تغذیه
- آموزش دقیق درباره غذاهای مجاز و ممنوع
- مراقبت از آلودگی متقاطع در آشپزخانه
- تحلیل منظم خون برای کنترل وضعیت سلامتی
- مراجعه منظم به پزشک برای پیگیری عوارض بالقوه
- آموزش خانواده و دوستان برای حمایت از فرد مبتلا
آیا سلیاک ارثی است؟
بله!
بیماری سلیاک یک بیماری ژنتیکی است. افرادی که سابقه خانوادگی دارند (مانند والدین یا خواهر و برادر مبتلا)، احتمال بیشتری برای ابتلا دارند.
جمع‌بندی
نقل قول مناسب:
"سلیاک یک بیماری خاموش است که وقتی صحبت می‌کند، صدایش استخوان‌های شکننده، روحیه‌های خسته و شکم‌های دردناک است. تشخیص به موقع، تنها راه نجات است."
اگر فکر می‌کنید ممکن است به سلیاک مبتلا باشید، حتماً به یک پزشک گوارش مراجعه کنید.
این بیماری قابل کنترل است، اما فقط با رعایت دقیق رژیم و آگاهی کامل./ ایسنا
برچسب ها :