جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
حسین فاطمی، روزنامه نگار
صبح دیروز یکشنبه، مردم آنکارا در حالی شاهد انفجاری تروریستی در نزدیکی وزارت کشور ترکیه و پارلمان این کشور بودند که قرار بود ساعت ۲ بعد از ظهر همه اعضای پارلمان و همچنین رجب طیب اردوغان به مناسبت پایان تعطیلات تابستانی این نهاد در پارلمان حاضر شوند.به گزارش الجزیره به نقل از رسانه‌های ترکیه، به دنبال شنیده شدن صدای انفجار در نزدیکی مقر وزارت کشور در آنکارا خیابان‌های منتهی به این منطقه بسته شد. به گفته علی یرلیکایا، وزیر کشور ترکیه، این حمله تروریستی در نزدیکی ساختمان این وزارتخانه در مرکز آنکارا رخ داد و طی آن دو مهاجم قصد داشتند مجاور مقر پلیس، در نزدیکی پارلمان در آنکارا بمب‌گذاری کنند.
بنا بر این گزارش، این دو تروریست بعد از تیراندازی پلیس در حالی که سوار بر خودرو بودند، مقابل دروازه ورودی اداره‌کل امنیت وزارت کشور ترکیه توقف کردند و یکی از تروریست‌ها خود را منفجر کرد و دومی نیز در تیراندازی پلیس کشته شد. در حالی که به گفته ناظران، این نوع حملات اغلب از سوی دولت اردوغان یا به گروه‌های کرد یا جریان‌های چپ افراطی یا داعش نسبت داده می‌شود، در آخرین ساعات دیروز پ.پ.ک مسئولیت حمله دیروز را پذیرفت.
در واکنش به این انفجار، رجب طیب اردوغان در نشست پارلمان، در سخنانی با تاکید بر اینکه «تروریست ها صلح و شهروندان ما را هدف گرفتند» گفت: «تروریسم هرگز پیروز نمی شود.»در همین حال هاکان فیدان، وزیر خارجه این کشور نیز در صفحه شخصی خود در «ایکس» (توئیتر) نوشت: «ما هم در داخل و هم خارج به مبارزه با معضل تروریسم با قاطعیت ادامه خواهیم داد.»
ریشه تنش زایی ها
فارغ از اینکه کدام جریان طراح و مجری حمله دیروز یکشنبه به وزارت کشور ترکیه باشد، برخی تحلیل ها مدعی اند که ناامنی در این کشور به واسطه این قبیل اقدامات، بخشی از آن نتیجه عملکرد اردوغان و دولتش طی دو دهه گذشته به‌خصوص در قبال بخشی از جامعه ترکیه و مشخصاً کردها و نیز سیاست خارجی تنش‌زای آنکارا با همسایگانی چون سوریه بوده است. ناظران تأکید دارند که دادن آدرس غلط و قرائت‌های هدف‌دار سیاسی از عملیات‌های تروریستی نیز خود می‌تواند گره کور عملیات تروریستی را در ترکیه پیچیده‌تر و ابعاد آن را عمیق‌تر کند.
فارغ از علل عملیات تروریستی دیروز یکشنبه ترکیه، وقوع انفجار در آنکارا، آن هم در نزدیکی وزارت کشور که از بالا‌ترین ضریب امنیتی برخوردار است به خودی خود از کاستی‌های امنیتی حکایت داشته و قابلیت‌های امنیتی ترکیه را زیر سؤال جدی می‌برد. نقش ترکیه در تنش‌های چندلایه خاورمیانه و پیچیده کردن بحران کردی در غرب آسیا و به طور مشخص سیاست‌های پرابهام، متضاد و چندگانه اردوغان در این خصوص و از همه مهم‌تر عملکرد مداخله‌جویانه آنکارا در سوریه و عراق می تواند از عناصر تأثیرگذار در وضعیت امنیتی ترکیه و عملیات تروریستی آنکارا باشد.
مواجهه اردوغان با بحران ها
بی‌شک اردوغان طی بیش از دو دهه‌ای که قدرت را در ترکیه در اختیار دارد با موج‌سواری برای اتفاقات و بحران آشناست، کما اینکه ناظران معتقدند بقای اردوغان طی سال‌های اخیر در قدرت به واسطه بهره‌برداری سیاسی – امنیتی او از کودتای نافرجام 15 ژوئیه 2016 است.
همچنانی که دولت ترکیه در نمونه متأخرش، انفجار نوامبر 2022 (آبان 1401) در خیابان تقسیم شهر استانبول را که به کشته شدن 6 شهروند و زخمی شدن 81 نفر دیگر منجر شد، به پ.ک.ک و نیروهای کرد سوریه، نزدیک به پ.ک.ک نسبت داد.با این حال، هم پ.ک.ک و هم نهادهای کردی حاکم بر شمال‌شرق سوریه در همان برهه هر گونه دست داشتن خود در این انفجار را رد کردند و آن را بهانه‌ای برای آغاز حمله‌ای جدید به مناطق تحت کنترل کردهای سوریه دانستند.
برخی تحلیل ها مدعی است حتی چهره‌های سیاسی هم به این دست اتفاقات، حملات و انفجارها با دیده تردید نگاه می‌کنند. البته کشمکش های سیاسی در داخل ترکیه هم به این موضوع ورود کرده است، کما اینکه محرم اینجه، رهبر حزب تازه‌تأسیس «مملکت» و رقیب رجب طیب اردوغان در انتخابات پیشین ریاست جمهوری ترکیه، در واکنش به انفجار نوامبر 2022 (آبان 1401) استانبول در توئیتر نوشته بود: «آیا جمله بمب‌ها منفجر می‌شوند و رأی ما بیشتر می‌شود برایتان آشنا نیست؟ امیدوارم ترکیه به 2015 باز نگردد.»
توئیت اینجه به اظهارات جنجالی احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر اسبق ترکیه پس از انفجار مرگبار میدان راه‌آهن آنکارا و دیگر وقایع پس از انتخابات ژوئن سال 2015 اشاره دارد.در این انتخابات حزب عدالت و توسعه (AKP) نتوانست اکثریت کرسی‌های پارلمان را از آن خود کند، اما پایان مذاکرات صلح با حزب کارگران کردستان (PKK)، آغاز درگیری‌ها در ترکیه و افزایش ناامنی در این کشور، در انتخابات زودهنگام نوامبر همان سال به کمک اردوغان آمد و برخی از آرای از دست رفته او را جبران کرد.