توصیه‌های خودمراقبتی درخصوص ترک دخانیات

 طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه ۸ میلیون نفر در جهان به علت مصرف دخانیات، جان خود را از دست می‌دهند. مونوکسیدکربن موجود در سیگار علاوه بر آسیب رساندن به فرد سیگاری به اطرافیان او نیز همان آسیب را می‌رساند. استنشاق دود ناشی از قلیان نیز خطرناک‌تر از دود سیگار است و ترکیبات سمی مونوکسیدکربن بیشتری نسبت به سیگار دارد.

ریزش موها، چین و چروک پوست، ضایعات شنوایی، زردی و فساد دندان ها، سوزش چشم و ریزش اشک، سردرد، حالت تهوع، کاهش اکسیژن خون، افزایش فشارخون و ضربان قلب، تشدید آسم و آلرژی، ناتوانی جنسی در مردان، کاهش حافظه و توانایی شناختی، کند شدن جریان خون در اندام ها، تضعیف سیستم ایمنی بدن، انسداد عروق خونی و ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی، زخم معده، کاهش و از دست دادن احساس چشایی، بویایی، تغییر در میزان ترشح بزاق دهان و خشکی دهان، بخشی از عوارض مصرف دخانیات است.

فاصله زمانی در حدود ۱۵ تا ۲۰ سال بین شروع مصرف سیگار و ابتلاء به این بیماری ها، موجب کاهش حساسیت افراد نسبت به خطرات این ماده مهلک شده است.

بسیاری از مصرف کنندگان دخانیات که تا حدودی از خطرات مصرف دخانیات آگاه هستند، تمایل به ترک آن دارند و ممکن است تلاش‌های ناموفقی نیز برای ترک دخانیات انجام داده باشند. مشاوره و دارو درمانی می‌تواند میزان موفقیت ترک را تا دو برابر افزایش دهد. 

نخستین قدم ترک سیگار این است که فرد تصمیم بگیرد می‌خواهد سیگار را ترک کند؛ یک تاریخ مشخص کند و بدن خود را آماده کند، اما نباید آن را به وقفه انداخت؛ طوری که باعث تغییر در تصمیم شود. 

در هنگام مصرف سیگار، مغز وابسته به نیکوتین موجود در سیگار می‌شود و مدتی طول می‌کشد تا مغز آن وابستگی را فراموش کند. به همین علت در حین ترک سیگار باید مواد مغذی مثل میوه‌ها و آجیل‌ها را مصرف کرد تا هم فرد پر انرژی باشد و هم کمتر به سیگار فکر کند.

یکی از مهم‌ترین اجزای موفقیت در ترک، کاهش سیگار‌های مصرفی تا زمان روز ترک است. برای کاهش تدریجی تعداد سیگار به کمتر از ۵ تا ۷ نخ در روز، رعایت موارد زیر کمک کننده است:

- نوع سیگار خود را عوض کنید.
- سیگار را نصفه بکشید و مابقی آن را دور بیندازید.
- دست سیگار کشیدن تان را عوض کنید. اگر راست دست هستید، سیگار را با دست چپ روشن کنید و یا برعکس.
- هر روز روشن کردن نخستین سیگار روز را به تأخیر بیاندازید.
- به هرکدام از سیگار‌هایی که روشن می‌کنید، فکر کنید. هر سیگاری را که می‌خواهید روشن کنید، از خودتان بپرسید «آیا کشیدن آن ضروری است؟»
- آب بنوشید، به جای روشن کردن سیگار، یک لیوان آب را جرعه جرعه بنوشید.
- بدون سیگار از منزل یا محل کار خارج شوید.
- زیرسیگاری‌ها را خالی نکنید.
- ۸ ساعت بعد؛ میزان اکسیژن و مونوکسیدکربن خون به حد طبیعی باز می‌گردد.
- ۲۴ ساعت بعد؛ گاز سمی مونوکسیدکربن بدن را ترک گفته و ریه‌ها شروع به بیرون دادن ترشحات و ذرات انبار شده می‌کنند.
- ۴۸ ساعت بعد؛ حالا بدن شما از هرگونه نیکوتین پاک شده است. آیا دقت کرده اید که حس چشایی و بویایی شما چقدر بهبود یافته است؟
- ۷۲ ساعت بعد؛ نفس کشیدن آسان‌تر شده است. حالا شما انرژی بیشتری دارید.
- سال بعد، حالا خطر بروز حمله قلبی در شما فقط نصف فردی است که تاکنون دخانیات مصرف نکرده است.
- ۱۵ سال بعد، احتمال بروز سرطان ریه و حمله قلبی در شما مانند فردی است که تاکنون دخانیات مصرف نکرده است.