آیا کلسترول غذایی برای سلامتی مضر است یا مفید؟

  به گزارش صد آنلاین ،کلسترول ماده‌ای چرب و طبیعی است که برای بدن بسیار لازم است و در تولید ماده صفرا در کبد، ویتامین "د" و هورمون‌ها (به ویژه هورمون جنسی) نقش مهمی دارد و بخش مهم ترکیب دیواره سلول‌ها را تشکیل می‌دهد. حدود ۳۰% کلسترول بدن از راه غذا و بقیه در کبد ساخته می‌شود. در این مقاله شما را با مضرات و فواید کلسترول غذایی آشنا می‌کنیم.

کلسترول غذایی بخوریم یا نه

امروز شاهدیم که تحولات بسیار شدید و عمیقی در سبک زندگی مردم پیدا شده و آن زندگی آرام روستایی و بی سر و صدای سابق ناگهان تبدیل به زندگی شهری شده که همراه آن بیماری‌های جدید دنیای جدید مانند امراض قلبی و عروقی، سرطان، دیابت، فشار خون، نارسایی کلیه و... مردم را مبتلا کرده و گروه گروه از زن و مرد و پیر و جوان قربانی آنژین صدری، انفارکتوس، سکته مغزی و مرگ ناگهانی می‌شوند.

یافته‌های علمی متعددی سعی در تبیین این اتفاقات دارند و گاه یافته‌های پیشین بر اثر یافته‌های جدید نقض می‌شوند. کلسترول یکی از هراس آورترین موضوعاتی است که اگر می‌خواهید به حقایقی در مورد آن برسید این مطلب را بخوانید.

اندازه گیری کلسترول و چربی خون و مصرف دارو‌ها برای درمان آن ها، آنژیوگرافی، آنژیوپلاستی و بای پس قلب در جامعه دغدغه جدی مردم شده است. همواره در این مبتلایان، کلسترول و سایر لیپوپروتیین‌های خونشان بهتر از حد نرمال بوده و افراد دارای کلسترول پایین به همان اندازه یا حتی بیشتر از افراد با کلسترول بالا، مبتلا به امراض قلبی شده‌اند. در نتیجه این سوال در جامعه پزشکی امروز باید، پاسخ داده شود، که آیا وابستگی مستقیم و موثری بین کلسترول خون و امراض قلبی یا دقیق‌تر بگوییم، بین کلسترول غذایی و کلسترول خون وجود دارد آیا تبلیغات پی در پی سالیان اخیر که منجر به کاهش قبل توجه مصرف تخم مرغ در آمریکا و اروپا شده است باعث کاهش بروز امراض قلبی و عروقی شده است؟ متاسفانه شیوع این بیماری‌ها نه تنها با کاهش مصرف کلسترول‌های غذایی کاهش نیافته بلکه در نتیجه سایر عوامل موثر، سیر صعودی نیز پیدا کرده است.

طی تحقیقات متعدد در طول ۴۰ سال گذشته بر روی کلسترول‌های غذایی که سرآمد آن‌ها تخم مرغ است و به ویژه مندرجات راهنمای تغذیه کشور آمریکا در سال ۲۰۱۵ ثابت شده که رابطه‌ای معنی دار بین کلسترول غذایی و امراض قلبی عروقی وجود نداشته و آنچه که امروز باید بسیار مهم و جدی انگاشته شود توجه مهم به کاهش قابل ملاحظه اسید‌های چرب اشباع و ترانس در رژیم غذایی است که در حال حاضر در دستور کار و اولویت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم قرار دارد.

در دهه‌های گذشته باور‌ها حاکی از نقش موثر چربی و کلسترول غذایی در تغییر سطح سرمی کلسترول بوده و به همین دلیل هم دیدگاه‌های آن روز‌ها درخصوص نقش کلسترول و تغذیه در روند آترواسکلروز (تصلب شرایین) در راهنما‌های تغذیه‌ای که در سال‌های متمادی تدوین شد تبلور یافت.

اما در آن رمان هیچ گونه شواهد تجربی و آزمایشگاهی که مستقیما این ادعا را تایید کند، وجود نداشت و بعد‌ها در مطالعات اپیدمیولوژیک، یافته‌های دیگری به دست آمد که مبتنی بر عدم ارتباط کلسترول غذایی با کلسترول سرم یا ارتباط معکوس این دو را اثبات کرد. به همین دلیل هم در آخرین نسخه راهنمای تغذیه آمریکا (۲۰۱۵) که از مهم‌ترین مراجع مستند در مراکز علمی و اجرایی و از جمله انجمن قلب امریکا است، محدودیت برای مصرف روزانه کلسترول غذایی برداشته شده و تاکید بر کاهش مصرف اسید‌های چرب اشباع و ترانس و قند‌ها در دستور کار قرار گرفته است.

براساس ۴۰ سال بررسی گذشته نگر بر روی مطالعات اپیدمیولوژیک ثابت شده است که، هیچ ارتباط معنی دار بالینی بین احتمال خطر بیماری‌های قلبی- عروقی و کلسترول غذایی وجود ندارد و نتایجی که طی سال‌ها مطالعه بر روی گروه‌های مختلف و با درنظر گرفتن سایر فاکتور‌های موثر در بروز بیماری‌های قلبی- عروقی حاصل شده، حاکی است که هیچ گونه مرجع و منبع علمی مستندی وجود نداد که به اتکای آن بگوییم از جنبه تغذیه‌ای در بیماری‌های قلبی- عروقی بایستی کلسترول غذایی را کاهش دهیم در حالی که تحقیقات معتبر ثابت می‌کنند که اسید‌های چرب اشباع و چربی‌های ترانس در این زمینه باید بسیار مورد توجه قرار گرفته و کاهش مصرف آن‌ها مورد تاکید جدی قرار گیرد.

رابطه کلسترول غذایی با عوارض قلبی

در گذشته تصور می‌شد که فقط غذا‌های دارای کلسترول فراوان در افزایش کلسترول خون موثرند، اما امروزه ثابت شده، مقدار چربی اشباع غذا بیشتر از خود کلسترول، در افزایش کلسترول خون موثر است.

کلسترول خون و کلسترول غذایی، با این که از نظر شیمیایی یکسان هستند، اما این بیانگر یکسان بودن آن‌ها در هر مورد نیست و به همین دلیل است که تاثیر خوردن کلسترول غذایی بر سلامت می‌تواند تا حد بسیار زیادی متفاوت از پیامد‌های داشتن کلسترول خون بالا باشد. لذا، اولا مقدار چربی‌های اشباع موجود در غذا (روغن‌های حیوانی و روغن نباتی جامد) بیشتر از خود کلسترول غذا، عامل اصلی افزایش کلسترول خون است و اگر غذایی فاقد کلسترول باشد، دلیل بر بی خطر بودن آن نیست. ثانیا علاوه بر تغذیه، سایر عوامل مثل کشیدن سیگار، اضافه وزن و چاقی، مقدار کم فعالیت بدنی، میزان استرس و عصبانیت فرد نیز بر روی مقدار سرمی و نوع کلسترول خون موثرند.

بر همین اساس در راهنما‌های تغذیه‌ای مدرن (به ویژه راهنمای تغذیه آمریکا- ۲۰۱۵) تاکید زیادی بر روی کنترل دریافت چربی‌های اشباع و ترانس شده است. در این رابطه مثلا تعدادی از سازمان‌های بین المللی ترویج سلامت از قبیل بنیاد قلب کانادا، بنیاد قلب استرالیا و بنیاد قلب ایرلند تاکید دارد که:برای مدیریت کلسترول خون به جای حذف یا کاهش کلسترول غذایی باید بر روی میزان مصرف چربی‌های اشباع و ترانس متمرکز شویم.

براساس شواهد بسیار معتبر اپیدمیولوژیک و مطالعات بالینی، ۷۵ درصد یا بیشتر از مردم با خوردن کلسترول‌های غذایی هیچگونه تغییر معنی داری را حتی در یک دوره زمانی وسیع از خود نشان نمی‌دهند و در بقیه نیز که پاسخ می‌دهند به گونه‌ای است که LDL و HDL هر دو با هم افزایش یافته و لذا نسبت LDL به HDL حفظ شده و تغییری نمی‌کند لذا در بسیاری از کشور‌ها تخم مرغ که برخلاف سایر غذا‌های حاوی کلسترول دارای چربی اشباع بسیار کمی است، به عنوان محور اساسی یک رژیم غذایی سالم مورد تاکید و ترویج است.

باور‌های غلط به کلسترول تخم مرغ

تخم مرغ به دلیل دارا بودن حدود ۱۸۶ میلی گرم کلسترول، در دهه‌های گذشته جایگاه مناسبی در سبد غذایی مردم نداشته است، چون تصور می‌شد که با خوردن آن، کلسترول خون افزایش یافته و در نتیجه بیماری‌های قلبی- عروقی و خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد، اما مطالعات متعددی توسط محققین بسیار معتبر و در طول سال‌های متمادی (۴۰ سال) بر روی افراد بسیار زیادی در کشور‌های مختلف صورت گرفته که ثابت کرده‌اند به دلایل زیر شعار «هر انسان سالم، یک تخم مرغ در روز» باید در زندگی روزمره مردم در تمام سنین نهادینه و اجرایی شود:

خوردن تخم مرغ حتی بیش از یک عدد در روز در بسیاری از مردم بدون ارتباط به جنس، سن و نژاد آن‌ها باعث افزایش کلسترول خون نشده و حتی برای قلب می‌تواند مناسب و مفید هم باشد. تغذیه با تخم مرغ نه تنها نسبت HDL:LDL که مهم‌ترین شاخص برای تعیین احتمال خطر بیماری‌های قلبی است را تغییر بسیار کمی می‌دهد و در نتیجه بر روی احتمال بروز بیماری‌های قلبی- عروقی اثری ندارد بلکه باعث اثر بسیار مفید کاهش پاسخ‌های التهابی در بدن می‌شود که خود در جلوگیری از روند ایجاد ضایعات قلبی عروقی بسیار مفید است. بر اثر یافته‌های جدید خوردن تخم مرغ در گروه‌های جمعیتی مختلف دنیا و یا در داخل یک گروه جمعیتی خاص ارتباطی با کلسترول خون ندارد.

شواهد اپیدمیولوژیکی حاکی از این است که سرانه مصرف تخم مرغ در فرهنگ‌های مختلف ارتباطی با میزان بروز بیماری‌های قلبی نداشته و حتی در بروز بیماری‌های قلبی- عروقی در افرادی که یک تخم مرغ در هفته و کسانی که یک تخم مرغ در روز می‌خورند:ارتباطی مشاهده نشده است.

یافته‌های جدید

آنچه که در تولید کلسترول خون در بدن نقش دارد اسید‌های چرب اشباع به ویژه نوع ترانس است و نه کلسترول‌های غذایی و در تخم مرغ تنها ۳۰ درصد اسید‌های چرب از نوع اشباع بوده و کلسترولی هم که در اثر خوردن تخم مرغ در بدن تولید می‌شود از نوع HDL (کلسترول خوب) و LDL کم آترونیک است که هیچ تغییر معنی داری در نسبت HDL:LDL ایجاد نمی‌کند.

یافته‌ها نشان می‌دهد در صورتی که در رژیم روزانه از غذای کم چرب استفاده شود، خوردن تا چهار عدد تخم مرغ در روز حتی در افرادی که دارای سطح کلسترول بالایی در خون بوده‌اند به طور معنی دار باعث افزایش سطح کلسترول خون آن‌ها نشده است.

وجود فرآورده‌های دامی خاص در رژیم غذایی به طور آشکار باعث کاهش احتمال برزو حمله قلبی می‌شود. تخم مرغ، محصولات لبنی و ماهی بطور غیرمستقیم باعث کاهش مرگ و میر ناشی از حمله قلبی می‌شوند. مصرف مقادیر زیادی از این غذا‌ها ۲۰ درصد خطر فوت در اثر مله قلبی را کم می‌کند.

برای داشتن یک رژیم غذایی ضد کلسترول تا جایی که می‌توانید مصرف مواد غذایی زیر را کاهش دهید. با ما همراه باشید.

گوشت

از مصرف گوشت‌های چرب مانند گوشت گاو بپرهیزید. به جای گوشت قرمز مصرف گوشت‌های سفید مانند گوشت مرغ و بوقلمون را در الویت برنامه‌ی غذایی تان قرار دهید. توجه داشته باشید که پوست این گوشت‌ها را بکنید. ماهی را دریابید. ماهی آزاد، تن یا ساردین بهترین گزینه‌اند. این ماهی‌ها چرب هستند، اما مانند گردو حاوی کلسترول خوب می‌باشند. ماهی‌ها جزو مواد غذایی سالم هستند پس، از آن‌ها غافل نشوید.

محصولات لبنی و تخم مرغ

اگر کلسترول خونتان بالا است و رژیم غذایی ضد کلسترول را دنبال می‌کنید لازم است که حواستان به مصرف شیر پرچرب، خامه، پنیر و زرده‌ی تخم مرغ باشد. البته لازم نیست که خودتان را به طور کامل از خوردن این مواد غذایی محروم کنید. در واقع نمی‌شود مصرف این مواد غذایی را قطع کرد. بهتر است سعی کنید بیشتر از شیر‌های گیاهی استفاده کنید و مصرف تخم مرغ و پنیر را کاهش دهید نه این که مصرف آن‌ها را به طور کامل قطع کنید. به جای گوشت قرمز مصرف گوشت‌های سفید مانند گوشت مرغ و بوقلمون را در الویت برنامه‌ی غذایی تان قرار دهید

کره

در یک رژیم غذایی ضدکلسترول لازم است که مصرف کره کاهش پیدا کند. در تهیه‌ی غذاهایتان به جای کره به عنوان مثال از مارگارین گیاهی استفاده کنید. کره، مایونز، مارگارین‌ها حاوی میزان زیادی چربی هستند، کره‌ی بادام زمینی نیز حاوی روغن‌های هیدروژنه می‌باشند. برای همین باید تا جایی که می‌توانید دور این مواد غذایی را خط بکشید، چون مصرف آن‌ها به هیچ عنوان به نفعتان نخواهد بود. با این حال روغن‌هایی مانند روغن زیتون، روغن کانولا حاوی چربی‌های سالمی هستند که قلب شما را در وضعیت بهتری نگه می‌دارند. در هر صورت از مصرف مواد غذایی چرب بپرهیزید. /نمناک