سهشنبه ۰۹ ارديبهشت ۱۴۰۴
بازدید:۴۶۴
نیابت در حج به معنای انجام مناسک حج از سوی فردی به جای شخص دیگر است.به گزارش صدآنلاین، به کسی که اعمال حج را انجام می‌دهد «نایب» و به کسی که حج به نیابت از او انجام می‌شود «منوبٌ‌عنه» گفته می‌شود. نیابت در حج شامل حج واجب (مانند حج تمتع) و حج مستحب (مانند عمره مفرده) می‌شود.
انواع نیابت در حج
۱. نیابت در حج مستحب
نایب گرفتن برای حج مستحب (اعم از زنده یا مرده) مستحب است.
۲. نیابت در حج واجب
اگر حج بر فردی واجب شده باشد (یعنی استطاعت مالی و شرایط آن را داشته اما به دلیل بیماری، پیری یا عذر شرعی نتواند خودش انجام دهد)، بر ورثه واجب است که برای او نایب بگیرند.
برخی مراجع حتی در صورت استطاعت مالی بدون استقرار حج نیز در صورت ناتوانی دائمی، نیابت را واجب می‌دانند.
فتوای مراجع تقلید درباره نیابت در حج
آیت‌الله خامنه‌ای:
اگر حج بر فردی مستقر شده و امکان انجام آن را نداشته باشد (با عدم امید به بهبودی)، واجب است نایب بگیرد. اما اگر حج بر او مستقر نشده، نیابت واجب نیست.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
نیابت در حج واجب برای شخص زنده فقط در صورت ناتوانی دائمی (پیری یا بیماری لاعلاج) جایز است.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
اگر فرد استطاعت مالی دارد اما از نظر بدنی توانایی ندارد، به احتیاط واجب باید نایب بگیرد (نیازی نیست نایب حتماً پسر بزرگ باشد).
آیت‌الله سیستانی:
در صورت ناتوانی بدنی و یأس از بهبودی تا پایان عمر، نیابت واجب است.
شرایط نایب در حج
۱. بلوغ (در حج واجب، احتیاط واجب است؛ اما در حج مستحب، نایب می‌تواند کودک ممیز باشد).
۲. عقل (دیوانه نباشد).
۳. ایمان (اعتقاد به امامت ائمه اطهار داشته باشد).
۴. ثقه و قابل اعتماد باشد (اطمینان از انجام صحیح اعمال حج).
۵. آشنایی با مناسک حج (حتی اگر در حین عمل یاد بگیرد).
۶. در آن سال، حج واجب دیگری بر عهده‌اش نباشد.
۷. معذور نباشد (مانند زنی که پیش از احرام حیض ببیند و نتواند برخی اعمال را انجام دهد).
نیابت برای کسی که خودش حج نرفته است
اگر نایب خودش تاکنون حج نرفته باشد، این موضوع مانع صحت نیابت نیست، به شرطی که شرایط لازم را داشته باشد.
پاسخ به یک استفتاء
سوال: اگر کسی در نوبت حج ثبت‌نام کند اما قبل از اعزام فوت شود، آیا نیابت برای او واجب است؟
پاسخ امام خمینی: اگر حج بر او مستقر نشده بود، نیابت واجب نیست.