يکشنبه ۱۴ بهمن ۱۴۰۳
بازدید:۴۶۵
ماجرای شیر و فضه در کربلا یکی از روایت‌هایی است که پیرامون حوادث عاشورا نقل شده است.به گزارش صدآنلاین، یکی از روایت‌هایی که در خصوص حوادث عاشورا مطرح شده است، داستانی است پیرامون حضور یک شیر در کربلا که به ادعای برخی منابع، مانع از تاختن اسب‌ها بر بدن امام حسین (علیه‌السلام) می‌شود. این روایت به طور خاص در کتاب کافی شیخ کلینی ذکر شده است، که در آن فضه، خادمه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، از یک شیر خواسته تا از آسیب به پیکر امام حسین (ع) جلوگیری کند و در نتیجه لشکر عمر بن سعد از ادامه حملات منصرف می‌شوند. اما این داستان از جنبه‌های مختلف تاریخی و سندی با مشکلاتی مواجه است که در اینجا به بررسی آنها پرداخته می‌شود.
عدم حضور فضه در کربلا:
منابع تاریخی معتبر هیچ اشاره‌ای به حضور فضه در کربلا ندارند. این نکته موجب می‌شود که اعتبار روایت فوق مشکوک به نظر برسد.
تناقض در زمان و مکان:
در این روایت، شیر به گونه‌ای معرفی می‌شود که پیش‌تر با فردی به نام سفینه (آزادشده پیامبر) در مکانی دیگر ملاقات کرده بود. انتقال چنین شیری به کربلا از نظر زمانی و مکانی غیرمنطقی به نظر می‌رسد.
در حالی که منابع معتبر تاریخی از وقوع تاختن اسب‌ها بر پیکر امام حسین (ع) در روز عاشورا خبر می‌دهند، این روایت از اقدام لشکر عمر بن سعد برای انجام این عمل در روز بعد سخن می‌گوید که با گزارشات تاریخی مغایرت دارد.
مغایرت با سایر نقل‌های تاریخی:
منابع مختلف تاریخی همچون التعجب اثر کرّاجکی و دیگر گزارش‌ها به طور قطع از وقوع تاختن اسب‌ها بر پیکر امام حسین (ع) سخن گفته‌اند. در حالی که روایت شیر، خلاف این ادعا را مطرح می‌کند و می‌گوید که اسب‌ها هرگز بر پیکر امام حسین (ع) نتاختند.
دیدگاه‌های علما و پژوهشگران
شهید مطهری:
شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی این روایت را یکی از تحریفات عاشورا می‌داند و آن را مردود اعلام کرده است. او تأکید می‌کند که چنین روایاتی بیشتر به افسانه‌پردازی شباهت دارند.
علامه مجلسی:
علامه مجلسی در برخی از آثار خود روایت کلینی را پذیرفته و نقل‌های دیگر را رد کرده است. با این حال، بسیاری از پژوهشگران دیدگاه او را قابل‌قبول نمی‌دانند چرا که شواهد تاریخی متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد تاختن اسب‌ها بر پیکر امام حسین (ع) واقعاً صورت گرفته است.
آیت‌الله خویی:
آیت‌الله خویی در معجم رجال الحدیث به اعتبار پایین این روایت اشاره کرده و آخرین راوی نقل این داستان، ادریس بن عبدالله الاودی، را فردی ناشناخته معرفی کرده است که باعث تضعیف اعتبار آن می‌شود.
سایر منابع تاریخی:
کتب معتبر تاریخی همچون ارشاد شیخ مفید و منتهی الآمال از ذکر چنین روایتی خودداری کرده‌اند. این سکوت نشانه‌ای از عدم پذیرش این روایت از سوی مورخان معتبر است.
روایت شیر در کربلا از نظر سند و محتوا با اشکالات جدی مواجه است. معتبرترین مورخان و علما یا این داستان را مردود اعلام کرده‌اند یا به دلیل ضعف سند از نقل آن خودداری کرده‌اند. بنابراین، این روایت بیشتر شبیه به افسانه‌پردازی است و نمی‌توان به عنوان یک واقعه تاریخی به آن اعتماد کرد.
پیشنهاد برای مخاطبان
هنگام مطالعه حوادث عاشورا، توجه به منابع معتبر و پرهیز از نقل‌های ضعیف و تحریف‌شده ضروری است.
پالایش حماسه عاشورا از افسانه‌ها و تحریفات گامی مهم در درک صحیح پیام و فلسفه قیام امام حسین (ع) خواهد بود.