جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
به گزارش صد آنلاین ، تعداد روزهای آلوده ناشی از آلاینده ازن در تهران در حال افزایش است. آلاینده‌ای که عمدتا از طریق تنفسی به بدن وارد می‌شود و مشکلات زیادی از جمله عوارض تنفسی مانند آسم ایجاد می‌کند.
بنا بر داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، از ابتدای سال جاری تاکنون 47 روز هوای ناسالم برای پایتخت ثبت شده است. شاخص آلاینده ازن در تیرماه، در مرز عددی 100 قرار گرفت که بیش از 2 برابر سقف مجاز آن است. بخشی از آلودگی هوای تهران مربوط به آلاینده ازن است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی این آلاینده و سهم آن در آلودگی هوای کشور پرداخته است.
در این گزارش آمده که در سال‌های اخیر آلاینده ازن در روزهای گرم سال اهمیت بالایی پیدا کرده است. وضعیت این آلاینده در شهر تهران سال به سال وخیم‌تر می‌شود؛ به گونه‌ای که تعداد روزهای نامطلوب از لحاظ آلاینده ازن از یک روز در سال 1395 به 47 روز در سال 1401 افزایش یافته است.
اما در سال جاری سهم این آلاینده در آلودگی هوای پایتخت چقدر است؟ در سال جاری و تا نیمه مردادماه، شهر تهران 17 روز کیفیت هوای نامطلوب داشته که عامل آن آلاینده ازن بود.
ازن یک آلاینده ثانویه است و بر اثر هم‌کنش‌های شیمیایی سایر گازها در جو تولید می‌شود. منظور از ثانویه چیست؟ آلاینده‌های هوا به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. آلاینده‌های اولیه آن دسته از آلاینده‌هایی هستند که به طور مستقیم از منابع آلاینده منتشر می‌شوند، مانند مونواکسید کربن، اکسیدهای ازت، دی‌اکسید گوگرد و برخی ذرات معلق اولیه.
آلاینده‌های ثانویه نیز آلاینده‌هایی هستند که از ترکیب سایر گازها و ترکیبات در جو زمین تشکیل می‌شوند و از منابع آلاینده به طور مستقیم منتشر نمی‌شوند.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده که عوامل مختلفی در شکل‌گیری و شدت آلودگی ازن نقش دارند که برخی از آنها قابل کنترل و برخی دیگر غیرقابل کنترل است. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در شدت آلاینده ازن، غلظت آلاینده‌ای پیش‌ساز آن است. دو آلاینده ترکیبات آلی فرار و اکسیدهای نیتروژن، مهم‌ترین آلاینده‌های پیش‌ساز ازن هستند و معمولا با کاهش ۱VOCs و افزایش 2NOx غلظت ازن در جو کاهش می‌یابد.
نحوه انتشار آلاینده‌های پیش‌ساز از لحاظ توزیع مکانی و زمانی نیز در نحوه شکل‌گیری ازن اثرگذار است. البته علاوه بر وجود آلاینده‌های پیش‌ساز، تابش نور خورشید و گرمای هوا نیز برای شکل‌گیری ازن ضروری است. به همین دلیل است که این آلاینده در روزهای گرم سال و ساعات اوج گرما در طول شبانه‌روز بیشترین غلظت را دارد.
از آنجایی‌که منابع متحرک مهم‌ترین عامل انتشار آلاینده‌های پیش‌ساز ازن هستند، مدیریت این منابع انتشار نقش موثری در کنترل آلاینده ازن در شهرها دارد. علاوه بر آن اجرای طرح کهاب در جایگاه‌های سوخت نیز از جمله راهکارهای موثر در کاهش ازن است.
غلظت آلاینده ازن در سال‌های اخیر در شهر تهران افزایش محسوسی داشته؛ به گونه‌ای که سال گذشته مجموعا 47 روز به دلیل آلاینده ازن، کیفیت هوای نامطلوبی داشته است که همه در فصل گرم سال رخ داده است.
این در حالی‌ست که سال گذشته تعداد روزهای نامطلوب شهر تهران از منظر کیفیت هوا برابر 170 روز بوده و این یعنی بیش از 27درصد روزهای آلوده تهران در سال 1401 به دلیل افزایش آلاینده ازن اتفاق افتاده است. با این تفاسیر، ازن نقش بسیار مهمی در آلودگی هوای شهر دارد و باید توجه ویژه‌ای برای کنترل و کاهش آن صورت گیرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از گزارش به آثار زیان‌بار تنفس آلاینده ازن پرداخته است. تنفس ازن منجر به بروز آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت بر سلامتی انسان می‌شود. در زمان مواجهه با این آلاینده معمولا احساس درد سینه، سوزش گلو و چشم و سردرد به وجود می‌آید. در صورت تداوم تنفس ازن بیماری‌های جدی‌تری در دستگاه تنفسی انسان مانند ایجاد التهاب و زخم در ریه، عفونت ریه و در نهایت سرطان ریه پدیدار می‌شود.
علاوه بر آثار مخرب ازن بر سلامتی انسان، وجود این آلاینده بر سلامت گیاهان و جانداران داشته و این موارد در کنار تغییر ماهیت ترکیب شیمیایی تروپوسفر و آثار گلخانه‌ای بر اهمیت کنترل آن اضافه می‌کند.
سالانه هزاران نفر در ایران جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست می‌دهند. پیش از این محمدرضا مسجدی، دبیرکل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی در سی و سومین کنگره سالیانه جامعه پزشکان متخصص داخلی گفت: «آلودگی هوا در ایران، چهارمین عامل مرگ در کشور است.» (فارس)
به گفته مسجدی آلودگی هوا سالانه هفت میلیارد دلار به کشور خسارت وارد می‌کند. بنا بر این داده‌ها هر سال حدود 20 هزار نفر بر اثر آلاینده‌های هوا جان خود را از دست می‌دهند.
دبیرکل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی در سی و سومین کنگره سالیانه جامعه پزشکان متخصص داخلی گفت که موتورسیکلت‌ها مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در ایران هستند.