چهارشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۴
0 پسندیدم
چرا این مسکن خطرناک در عطاری‌ها فروخته می شود؟
بازدید:۲۵۷
صد آنلاین | ترامادول، یک مسکن بسیار قوی از دسته داروهای شبه مخدر است که برای درمان دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود، اما نتایج پژوهشی جدید نشان می‌دهد که خطرات احتمالی این دارو از مزایای آن بیشتر است.به گزارش صد آنلاین ، ترامادول، یک مسکن بسیار قوی از دسته داروهای شبه مخدر است که سال‌هاست برای درمان دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود، اما نتایج پژوهشی جدید نشان می‌دهد که خطرات احتمالی این دارو از مزایای محدود آن در درمان دردهای مزمن بیشتر است. بر اساس آمار خود تولیدکنندگان، در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹ نزدیک به ۱۲ میلیون دوز ترامادول، روزانه در سراسر جهان مصرف شده است. در ایران، مصرف ترامادول آزاد نیست اما با این وجود، فروش غیرقانونی و مصرف خودسرانه آن بالا است.
عوارضی که نمی‌دانید
عملکرد ترامادول بر پایه‌ی تأثیر بر گیرنده‌های عصبی مغز است؛ درست مانند مواد افیون اما با قدرت کمتر. در سال‌های اخیر، نام ترامادول بیش از هر داروی مسکن دیگری در کنار واژه‌هایی چون وابستگی، مسمومیت و تشنج شنیده می‌شود. دارویی که قرار بود به کاهش درد بیماران کمک کند، اما حالا خود به یکی از دغدغه‌های سلامت عمومی تبدیل شده است.
در ایران، مصرف ترامادول آزاد نیست و این مسکن جزو داروهای تحت کنترل و نسخه‌ای محسوب می‌شود. اما با وجود این محدودیت، مصرف غیرقانونی و خودسرانه آن در کشور بالا است. این در حالی است که خیلی از مردم به آن تنها به چشم یک مسکن قوی نگاه می‌کنند و نمی‌دانند که چه میزان خطرات و عوارض همراه آن هست. برخی متخصصان اعصاب و روان می‌گویند «ترامادول در کوتاه‌مدت ممکن است درد را کاهش دهد، اما مصرف مکرر یا خودسرانه آن می‌تواند عوارضی به‌مراتب جدی‌تر از خودِ درد به جا بگذارد. این دارو توانایی ایجاد وابستگی روانی و جسمی دارد و حتی ممکن است باعث بروز تشنج شود.»
براساس مطالعات منتشرشده در نشریات پزشکی جهان، بیش از یک‌سوم افرادی که ترامادول مصرف می‌کنند، دست‌کم یک عارضه را تجربه می‌کنند. عوارض شایعی شامل تهوع، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، یبوست و ضعف عضلانی. اما در موارد جدی‌تر، ترامادول می‌تواند تنفس را مختل کند، ضربان قلب را کاهش دهد و موجب تشنج، نارسایی قلبی و حتی مرگ شود.
یافته‌های نگران‌کننده در مطالعات جدید
در یکی از تازه‌ترین مرورهای علمی، پژوهشگران گزارش کرده‌اند که ترامادول خطر بروز عوارض قلبی (درد قفسه سینه، بیماری قلبی یا نارسایی قلبی) و نارسایی قلبی را افزایش می‌دهد. نکته هشداردهنده این است که تأثیر آن بر کاهش درد مزمن بسیار ناچیز ارزیابی شده است. به طوری که بسیاری از بیماران کاهش محسوسی در شدت درد احساس نکرده‌اند، اما در معرض عوارض شدید قرار گرفته‌اند. به‌عبارتی مزایای ترامادول نسبت به خطراتش چندان قابل توجیه نیست.
طبق گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر سازمان ملل (UNODC)، ترامادول در سال‌های اخیر به یکی از داروهای پرمصرف و در عین حال پرخطر در کشورهای درحال‌توسعه تبدیل شده است. در بعضی کشورها سوءمصرف ترامادول در میان جوانان شیوع نگران‌کننده‌ای دارد.
کارشناسان تاکید دارند که قبل از تجویز ترامادول باید سایر گزینه‌های درمانی بررسی شوند. بیماران باید با پزشک خود مشورت کنند تا مناسب‌ترین روش درمانی برای نوع دردشان مشخص شود. چراکه درمان باید متناسب با نوع درد مزمن هر فرد تنظیم شود.
به طور کلی داروهای شبه‌افیونی می‌توانند باعث وابستگی شوند. تخمین زده می‌شود حدود ۶۰ میلیون نفر در سراسر جهان به نوعی درگیر وابستگی به این داروها باشند. تازه ترامادول اغلب به عنوان گزینه‌ای «ایمن‌تر» نسبت به سایر افیون‌ها شناخته می‌شود!
نسبت سود به زیان
یک پژوهش جدید که توسط تیمی در دانمارک انجام شده، شامل تحلیل ۱۹ کارآزمایی بالینی مستقل بود که در آنها ترامادول با دارونما در درمان انواع مختلف درد مزمن مقایسه شده است. این آزمایش‌ها بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۲۴ منتشر شده‌اند و در مجموع بیش از ۶۵۰۰ نفر در بازه‌ی سنی ۴۷ تا ۶۹ سال در آنها شرکت داشته‌اند. برخی از این مطالعات مربوط به آرتروز، درد عصبی دیابتی و کمردرد مزمن بودند.
پژوهشگران در این مطالعه نوشته‌اند: «این نخستین مرور نظام‌مند درباره استفاده از ترامادول برای هر نوع درد مزمن است که به طور جامع عوارض جانبی را نیز بررسی کرده است.» بر اساس نتایج، ترامادول خطر بروز عوارض جانبی خفیف و شدید را افزایش می‌دهد؛ از جمله تهوع، سرگیجه، یبوست، خواب‌آلودگی، مشکلات قلبی و رشدهای نئوپلاستیک (رشد غیرطبیعی سلول‌ها که می‌توانند تومورهای خوش‌خیم یا سرطانی ایجاد کنند.
به‌طور معمول، شدت درد با مقیاس عددی ۰ تا ۱۰ سنجیده می‌شود؛ صفر یعنی هیچ دردی وجود ندارد و ۱۰ یعنی درد غیرقابل تحمل. اما چون درک درد در هر فرد متفاوت است، پژوهشگران حداقل آستانه‌ای را تعیین کردند تا مشخص شود کاهش درد تا چه حد از نظر بالینی معنادار است. در این مطالعه، حداقل تفاوت مهم برابر با یک امتیاز از ۱۰ در مقیاس عددی در نظر گرفته شد و یافته‌ها نشان دادند که تأثیر ترامادول به‌طور میانگین کمتر از همین یک امتیاز بوده است. به زبان ساده‌تر، ترامادول ممکن است کمی درد را کاهش دهد، اما این کاهش معمولاً آن قدر ناچیز است که بیمار آن را به طور واقعی احساس نمی‌کند.
متخصصان مغز و اعصاب هم تاکید دارند که افیون‌ها برای درمان طولانی‌مدت درد مزمن گزینه مناسبی نیستند.
دکتر گلاره بنی‌هاشمی، متخصص مغزو اعصاب و نورولوژیست در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «ما به عنوان نورولوژیست معمولاً ترامادول تجویز نمی‌کنیم. در جراحی‌ها هم اگر بخواهند به صورت تزریقی استفاده کنند، مورفین یا پتیدین می‌دهند یا قرص اوکسی‌کُدون می‌دهند. اگر بخواهیم برای درد از ترکیبات مخدر استفاده کنیم، معمولاً ترامادول گزینه اول نیست. چون ترمادول، آستانه تشنج را پایین می‌آورد و اگر مصرف آن بعد از مدتی متوقف شود یا سوء مصرف شود، می‌تواند باعث تشنج شود. به همین دلیل جزو داروهایی نیست که ما به عنوان مسکن تجویزش کنیم.»
ضعف نظارت‌ها
پژوهشگران می‌گویند «ترامادول هنوز برای درمان درد مزمن به‌طور گسترده تجویز می‌شود و معمولاً ایمن‌تر از سایر افیون‌ها تصور می‌شود، اما هیچ شواهدی برای حمایت از این باور وجود ندارد. به‌علاوه، ترامادول یک مسکن جادویی نیست و در بهترین حالت، تسکین اندکی ایجاد می‌کند و در عین حال با خطرات زیادی همراه است.»
البته دکتر هادی احمدی، دکترای داروسازی و عضو انجمن داروسازان ایران به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «ترامادول یک مسکن قوی است و عوارض آن - مخصوصا وابستگی و اعتیاد - از فوایدش بیشتر است. با این حال در بعضی شرایط وقتی بیمار درد شدیدی دارد، نمی‌توان مسکن را به کلی حذف کرد. در چنین مواردی از دوز مشخصی مورفین یا داروهای مشابه برای تسکین درد استفاده می‌شود. در حال حاضر جایگزین قوی‌تر و مطمئن‌تری برای ترامادول در میان داروهای مسکن وجود ندارد.»
احمدی می‌گوید: «ترامادول، یکی از مشتقات افیون و یک مسکن مخدر است که در دو دوز ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرم در ایران موجود است. از دو سال پیش، فروش آن در سامانه «تیتک» ثبت و تحت نظارت دقیق قرار گرفته است؛ هر داروخانه موقع فروش باید اطلاعات بیمار و پزشک تجویزکننده را ثبت کند و فروش بدون نسخه ممنوع است. مصرف درازمدت آن وابستگی ایجاد می‌کند و فقط در موارد خاص استفاده می‌شود. البته با وجود نظارت‌ها، مصرف بدون نسخه آن هم زیاد است و در مراکزی مثل عطاری‌ها و بازار آزاد این دارو فروخته می‌شود که نشان‌دهنده ضعف نظارت است. نظارت بر زنجیره تأمین—از تولیدکننده تا داروخانه—باید شفاف باشد تا مسیر دارو در بازار آزاد مشخص شود. اگر ضعف‌های نظارتی موجود برطرف شود، دیگر نباید دارویی که در سامانه ثبت می‌شود، در بازار آزاد هم دیده شود.»
به گفته این داروساز، «البته این مسکن عمدتا در مراکز ترک اعتیاد برای بیماران تجویز می‌شود، اما گاهی از آن به‌عنوان مسکن و برای دردهای خیلی شدید هم استفاده می‌شود و فعلا جایگزینی هم ندارد. مصرف بدون نسخه (OTC) آن بسیار زیاد شده است و برخی مراجعه‌کنندگان به دلیل اثر مسکنی و قدرت بالای آن، تمایل به مصرف خودسرانه دارند. هرچند فروش بدون نسخه آن در کشور ما کاملاً ممنوع است.»
عضو انجمن داروسازان ایران تاکید می‌کند: «اگر نظام ارجاع درمانی کشور به درستی اجرا شود، می‌توانیم در زمینه مصرف منطقی داروها و پیشگیری از سوءمصرف موفق‌تر عمل کنیم. در حال حاضر نظام ارجاع منسجمی نداریم و هر بیمار می‌تواند به هر متخصصی مراجعه کند. اگر نظام ارجاع به درستی پیاده شود و آگاهی مردم هم نسبت به مضرات مصرف خودسرانه افزایش یابد، می‌توانیم موارد سوءمصرف دارو را به حداقل برسانیم.»/همشهری آنلاین
0 پسندیدم