«مفاتیح‌الجنان» ۱۰۰ ساله شد

همایش یکصدمین سالگشت تألیف مفاتیح‌الجنان و تجلیل از مقام شیخ عباس قمی صبح امروز سه‌شنبه نهم خردادماه در سالن همایش‌های صداوسیما برگزار شد.

شیخ عباس قمی در مجموع ۶۵ سال عمر کرد و در این مدت ۷۰ عنوان کتاب نوشت. محدث قمی در سال ۱۳۱۹ شمسی در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد. او کتاب مفاتیح‌الجنان را روز دهم ذی‌القعده سال ۱۳۴۴ قمری به پایان رساند.

حجت‌الاسلام احمد غلامعلی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم حدیث در این مراسم اظهار داشت: اگر انسان دعا و زیارت و مسائل دینی را به درستی انجام دهد، حتی در دشمن هم اثر می‌گذارد. امام رضا (ع) دعا‌های خود را همواره با صلوات آغاز می‌کرد.

وی با اشاره به اینکه ۳۰۰ مقاله از دانش‌آموزان و معلمان درباره خاطره دعاهایشان ارسال شده است، گفت: در نمایشگاه قرآن امسال ۹۰ هزار نفر برای حفظ دعای عهد ثبت نام کردند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم حدیث اظهار داشت: مقام معظم رهبری معتقدند که باید این ادعیه به زبان روان به مردم ارائه شود. این همایش برای تحقق این هدف هم کوشش می‌کند. مقالات بسیاری در حوزه‌های ادعیه، زیارات، باقیات و... به دست ما رسید که باید به زبان قابل فهم به دست مردم برسد. این مقالات توسط اقشار مختلف حوزوی و دانشگاهی تألیف شده است.

غلامعلی با طرح این سوال که چگونه مفاتیح‌الجنان همنشین قرآن شد، تصریح کرد: اخلاص و خصوصیات بسیاری در شیخ عباس قمی وجود داشت که در مقالات این همایش به آن پرداخته‌ایم تا در نگارش آثار بعدی نویسندگان به آن‌ها توجه کنند.

در این مراسم گروه هم‌آوایان اهل‌بیت (ع) ۳ قطعه شامل فراز‌های جوشن کبیر، دعای بسم الله نور و دعای وحدت را همخوانی کردند.

حجت‌الاسلام طباطبایی از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم قرآن و حدیث که مقاله‌اش برگزیده این همایش شد، به ارائه مقاله اش پرداخت. او گفت: تکریم و پاسداشت مفاتیح‌الجنان تنها تکریم شیخ عباس قمی نیست؛ بلکه تکریم هزاران سال دعانگاری مسلمانان است. افتخار اولین نگارش کتاب‌های دعایی برای امام باقر (ع) است که دعا‌های امام سجاد (ع) را نگارش کردند.

وی افزود: کتاب مفاتیح‌الجنان با بهره‌گیری از تجربه نگارش مفتاح‌الجنان نگارش شده و متون آن از اسناد کهن گرفته شده است. این کتاب بعد از اتقلاب کتاب رسمی دعا شیعیان شد، اما نباید به این اکتفا کرد. هم‌اکنون در دانشگاه علوم قرآن و حدیث به همت مرحوم ری‌شهری کتاب کنزالدعا در حال نگارش است که تاکنون ۳ برابر مفاتیح دعا دارد.

در این مراسم با حضور آیت‌الله کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران و دبیر همایش یکصدمین سالگشت مفاتیح‌الجنان، علیرضا معاف معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر مسؤولان از تمبر یادبود این همایش مزین به تصویر شیخ عباس قمی رونمایی شد.

همچنین کتاب‌های مفاتیح‌الجنان شماره‌گذاری شده، مقالات همایش، منتخب ادعیه دانشجویی، منتخب ادعیه دانش‌آموزی، حکایت‌های انگشت و استکان، داستان‌های مفاتیح‌الجنان، میراث محدث هم در این مراسم رونمایی شد.

آیت‌الله کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران و دبیر همایش یکصدمین سالگشت مفاتیح‌الجنان در این مراسم اظهار داشت: دعا در بیان الهی گوهر انسانی است و کسی که از آن بی‌بهره باشد مورد توجه خدا نیست. دعا راه تأمین نیاز‌های بشر است و دعا تنها پناه انسان در بن‌بست و ناامیدی‌هاست که انسان را به خدا می‌رساند.

وی افزود: دعا صیانت از آبروست. خداوند اجازه نداده که انسان گناه و خطایش را به کسی بگوید، بلکه باید در پیشگاه خداوند توبه و درد دل کند. پس، دعا زمینه‌ای برای بیان مشکلات و عیب‌ها به خداست و ظرفیت تخلیه انسان را دارد. در روانشناسی هم انسان را با گفتاردرمانی تخلیه می‌کنند. دعا بیان ناگفتنی‌ها برای خداست که نگرانی از افشای راز‌ها نداریم. 

صدیقی گفت: انسان اگر دل به خدا دهد، دیگر دل به غیر خدا نمی‌دهد. خدا دلبری است که دلداری مثل او نیست.

امام جمعه موقت تهران بابیان اینکه مفاتیح‌الجنان به حق کلید بهشت است، گفت: درجات بهشت با درجات قرآن تنظیم می‌شود و مفاتیح آن دعا‌های اهل بیت است. دعا هم خودشناسی و هم داروی درد‌ها و هم کلید در‌های بسته و هم تأمین انرژی است که هیچ‌کس نیست که از دعا بی‌نیاز باشد.

وی افزود: عصاره ادعیه همه بزرگان در مفاتیح‌الجنان است که انسان را به خدا و پیامبران و امامان وصل می‌کند و به انسان در مکتب اخلاق ایده و آرزو می‌دهد.

صدیقی خاطرنشان کرد: این پایان کار نیست بلکه سفره‌ای است که باز شده و ان شاءالله ادامه خواهد داشت تا بتوانیم از فیوضات دعا بیشتر استفاده کنیم.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی پیامی خطاب به این همایش صادر کرد که در ادامه آن را می خوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم

والحمدلله رب العالمین والصلاة علی محمد وآله الطاهرین

قال الله تعالی: «وَإِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَلْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُم یَرْشُدُون» (البقرة:۱۸۶)

در ابتدا از همه برگزارکنندگان و شرکت کنندگان در این همایش مبارک تقدیر و تشکر دارم و امیدوارم اینگونه مراسم ها در احیای معنویت و تجلیل از بزرگان این عرصه گام های مفیدی برداشته و به اهداف خود دست یابد.

یکی از مزایای مهمّ مکتب اهل بیت علیهم السلام ادعیه بسیار عالی، روح پرور، پرمحتوا و آموزنده است که از جانب معصومین علیهم السلام به یادگار مانده و برخی از این ادعیه همچون دعای کمیل، صباح، ندبه، ابوحمزه و عرفه، شبیه به معجزه اند و مانند این دعاها را در آموزه های هیچ گروهی نمی توان یافت.

این ادعیه که منبع الهام بخش معارف غنیّ اسلام است، راه و رسم خودسازی و «سیر و سلوک الی الله» را به انسان آموخته و نفس را تربیت می نماید. دعا و یاد حق تعالی است که حجاب میان دعاکننده و خداوند را برمی دارد و نظر لطف و رحمت او را به سوی بنده اش جلب می کند. امیدواریم ما نیز حق این ادعیه را ادا کرده و از آن، توشه ها برگرفته و سیر به سوی سعادت و رستگاری را کامل کنیم.

عالم وارسته و محدث گران قدر مرحوم حاج شیخ عباس قمی رضوان الله تعالی علیه یکی از بزرگان این عرصه بود. اخلاص درونی و حرکت برای عمل به وظیفه به همراه سعی و مجاهدت در نشر معارف اهل بیت و توجه به تالیف و تدوین کتب سودمند برای توده مردم، سبب جاودانگی آثار این مرد بزرگ شد. آثار فراوانی همچون سفینة البحار، نفس المهموم، منتهی الآمال و خصوصاً کتاب مفاتیح الجنان که با وجود گذشت زمان طولانی از نگارش آن، کماکان جایگاه خود را حفظ کرده و در میان متون ادعیه و روایات از منزلت و مقبولیت خاصی برخوردارند. چنین معروف است که او خود به همه محتوای کتاب مفاتیح الجنان عمل کرده و سپس در اختیار مردم نهاده است و چه بسا یکی از رموز تأثیر و گستره نشر آن همین نکته بوده باشد. خداوند ایشان را غریق رحمت واسعه خویش گرداند.

این جانب ضمن آروزی توفیق برای همه دست اندرکاران، برگزارکنندگان و شرکت کنندگان در این مراسم، از خداوند متعال خواستارم قلوب همه ما را به انوار معارف عالیه اهل بیت، پر نور تر نماید و ما را در زمره اهل توبه، دعا، توسل و انابه قرار داده و با مضامین والای این ادعیه بیشتر آشنا نماید. بمنه وکرمه انه سمیع مجیب.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم اظهار داشت: مفاتیح، جزیی از همه خانواده‌های ایرانی است. در طول انقلاب اسلامی ۲۷ میلیون و ۹۱۵ جلد کتاب مفاتیح‌الجنان چاپ شده، ۵۱ ناشر ما درگیر چاپ این کتاب بوده‌اند و بعد از قرآن کریم پرتیراژترین کتاب بوده است. اخلاص شیخ عباس قمی دلیل این نشر گستره بوده است.

وی با بیان اینکه بار‌ها به همکاران خود در ارشاد گفته است در کار‌های خود اخلاص داشته باشند، گفت: در دوران کنونی هم تولید بااخلاص چند جوان در یک شهرستان، تبدیل به سرود سلام فرمانده شد که در سراسر جهان نام امام زمان را روی زبان‌ها آورد. در ونزوئلا برای رونمایی کتاب رهبر انقلاب رفته بودیم که دیدیم کودکان آنجا این سرود را به زبان اسپانیایی با همان شعر و ملودی می‌خوانند و این دلیل اخلاص است.

وزیر ارشاد تأکید کرد: در بیانیه گام دوم رهبری بیش از ۱۴ بار از معنویت یاد کردند. امیدواریم بتوانیم با گسترش معنویت که یکی از لوازمش دعاست، جامعه نورانی را بسازیم و آماده ظهور باشیم.