جمعه ۲۴ مرداد ۱۴۰۴
دیپلماسی ایرانی: کتابی خواندنی با موضوعی بسیار حائز اهمیت که توسط مرکز مطالعات الجزیره در حوزه مطالعات اسلام سیاسی و بحران‌های مرتبط با حوزه نظری و عملی این جنبش ها به ویژه اسلام سیاسی سنی، منتشر شده است.
عنوان کتاب " الانساق الاصلاحیة الاسلامیة المعاصرة: دراسة فی بنیة العقل الحرکی: است که بهترین ترجمه برای آن می تواند: "رویکرهای اصلاح طلبانه اسلامی معاصر: پژوهشی در ساختار عقلانیت جنبش های اسلامی" باشد.
این کتاب که در مه 2023 توسط مرکز پژوهش‌های الجزیره منتشر شده، به بررسی پروژه اسلام سیاسی سنی طی دهه‌های گذشته می پردازد و مفروض نویسنده این است که این پروژه با بحران جدی در حوزه نظری و عمل روبه‌روست. نویسنده افق‌های پیش روی هر نوع نگاه آشتی‌جویانه بین نظریات سیاسی ساخت اسلام سیاسی و جهان جدید را کاملا مسدود و تیره وتار می بیند و معتقد است که اسلام سیاسی برای تجدید حیات و استمرار یافتن در حوزه عمومی به بازسازی فکری و سازمانی نیازمند است.
کتاب با این فرض شروع می شود که جنبش‌های اصلاحی اسلامی سنی معاصر در جهان عرب در حال تجربه بحران در پروژه فکری خود هستند و این بحران به رکود در جنبش آنها و انسداد در افق‌های سیاسی آنها منجر شده است. این کتاب بر نیاز جنبش‌های اسلامی معاصر به جست‌وجوی «چارچوب معرفت‌شناختی برای رویکردی اصلاح‌طلبانه و جدید» تأکید می‌کند که مفاهیم و نقش‌های آن با مقدمات آن همخوانی داشته باشد و هدف آن بازتعریف هویت، نقش، و بینش اسلام سیاسی از خود، جامعه و دولت است.
این کتاب در بیش از یک‌هزار صفحه به بررسی رویکردهای مختلف در جریان های اسلام سیاسی می پردازد. نویسنده بر این باور است که هیچ کدام از جریان‌های اسلام سیاسی نتوانسته‌اند با مفاهیم دنیای جدید و اقتضائات آن به درستی وارد تعامل شوند. اسامی بسیاری از کارنامه فکری و عملی اندیشمندان بسیاری در جهان عرب از مالک بن نبی گرفته تا محمد عماره و یوسف قرضاوی تا سلیم العوا، فهمی هویدی، محمد فتحی عثمان تا محمد قطب و دیگران از مصر و تونس و سودان در این کتاب مورد ارزیابی قرار گرفته است./ محمد جواد خلیلی کانال مطالعات جهان عرب