شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۴
به گزارش صد آنلاین ، نازنین آهنگری، روان‌شناس بالینی، در گفت‌وگو با ایسکانیوز، ابعاد روان‌شناختی پدیده کاهش فرزندآوری در ایران را مورد تحلیل قرار داده و بر لزوم بازنگری اساسی در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی تأکید کرده است. وی با طرح این پرسش که چرا جوانی جمعیت به یک اولویت ملی تبدیل شده و چه تغییرات روانی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی را به این سمت سوق داده است، بیان داشت که بحث جمعیت صرفاً یک مسئله آماری نیست، بلکه با امنیت ملی، انسجام فرهنگی، آینده اقتصادی و قدرت ملی گره خورده است. کاهش نرخ باروری به حدود ۱.۶، نشان‌دهنده کاهش جمعیت جوان و افزایش روند سالمندی است که می‌تواند پیامدهای جدی اقتصادی و اجتماعی مانند کاهش نیروی کار، افزایش هزینه‌های سلامت و تضعیف تاب‌آوری اجتماعی را به دنبال داشته باشد.
اضطراب مالی و آینده‌هراسی؛ سد روانی فرزندآوری
آهنگری با اشاره به تحقیقات داخلی و بین‌المللی، اضطراب مالی، ناامنی شغلی، اضطراب اجتماعی و آینده‌هراسی را عوامل کلیدی در کاهش تمایل زوج‌ها به فرزندآوری برشمرد. وی خاطرنشان کرد که این عوامل، در کنار تغییر مفهوم فرزندآوری در ذهن نسل جوان، منجر به تردید آن‌ها در این تصمیم مهم شده است. مطالعات منتشر شده در نشریه "روان‌شناسی سلامت" در سال ۱۴۰۲ نیز بر نقش پررنگ اضطراب مالی و کاهش احساس معنا در زندگی مشترک در تردیدهای زوجین تأکید دارد. به گفته وی، این بی‌ثباتی روانی در سطح خانواده و جامعه، حس کنترل فرد بر آینده را کاهش داده و مانعی جدی بر سر راه فرزندآوری ایجاد می‌کند.
ضرورت نگاه روان‌محور به سیاست‌گذاری جمعیتی؛ فراتر از مشوق‌های مالی
این روان‌شناس بالینی بر این باور است که سیاست‌گذاران باید از رویکرد صرفاً مبتنی بر مشوق‌های مالی فراتر رفته و ابعاد روان‌شناختی مسئله را نیز جدی بگیرند. ترس از آینده، فرسودگی روانی، تنهایی اجتماعی و تضعیف اعتماد عمومی به ساختارها، عواملی هستند که بدون اصلاح آن‌ها، هیچ طرح تشویقی پایدار نخواهد بود. آهنگری تأکید کرد که سیاست‌گذاری جمعیتی، اگر به روان و ذهن جامعه بی‌اعتنا باشد، نه تنها ناکارآمد خواهد شد، بلکه ممکن است منجر به مقاومت اجتماعی یا احساس اجبار گردد.
استفاده از ظرفیت روان‌شناسان؛ کلید سیاست‌گذاری مؤثر
دکتر آهنگری بهره‌گیری از ظرفیت روان‌شناسان اجتماعی، متخصصان سلامت روان و پژوهشگران خانواده را برای طراحی سیاست‌های متناسب با روان جامعه، ضرورتی انکارناپذیر دانست. وی پیشنهاد داد که زوج‌های جوان باید پیش از تصمیم‌گیری برای فرزندآوری، به مشاوره‌های روان‌شناسی دسترسی آسان داشته باشند تا اضطراب خود را مدیریت کرده و آمادگی روانی لازم برای والدگری را کسب کنند. همچنین، راه‌اندازی دوره‌های آموزشی تاب‌آوری روانی و گروه‌های حمایتی برای مادران باردار و جدید، گامی مؤثر در کاهش فرسودگی روانی و افزایش رضایت از نقش مادری خواهد بود.
یشنهادهای کاربردی برای سیاست‌گذاری روان‌محور جمعیتی
این عضو هیات علمی دانشگاه، گنجاندن دوره‌های مهارت‌های زوجی، فرزندپروری و سواد هیجانی در نظام آموزشی را سرمایه‌گذاری بلندمدت برای پایداری جمعیت دانست. وی همچنین بر اهمیت مرخصی زایمان کافی، ساعات کاری منعطف و وجود مهدکودک در محیط کار برای کاهش فشار روانی والدین شاغل و انتقال پیام حمایت دولت از خانواده تأکید کرد. آهنگری در پایان، راه‌اندازی سامانه پایش نگرش‌های اجتماعی با همکاری نهادهای مرتبط را برای بازخوردگیری مداوم از جامعه و طراحی سیاست‌های دقیق‌تر، ضروری خواند و فرزندآوری را انتخابی آگاهانه، مسئولانه و روان‌محور توصیف کرد که نیازمند درک واقعیت روانی جامعه و بازگرداندن امید است.
21111/ش