سهشنبه ۲۳ ارديبهشت ۱۴۰۴
خمیازه؛ زبان بی‌صدا مغز برای ارتباط و همراهی با دیگران
بازدید:۲۱۹۲
صد آنلاین | آیا تا به حال توجه کرده‌اید که تنها با دیدن یا شنیدن خمیازه یک نفر، خودتان هم به طور ناخودآگاه شروع به خمیازه کشیدن می‌کنید؟ این پدیده ظاهراً ساده در واقع یک واکنش پیچیده و ناشی از فرایندهای عصبی عمیق است. روان‌شناسان و متخصصان علوم اعصاب این پدیده را یک ابزار غیرکلامی مغز می‌دانند که ما را با دیگران هماهنگ می‌کند.کد خبر : ۱۶۲۹۷۰
به گزارش صد آنلاین، در ادامه به بررسی علمی این پدیده می‌پردازیم: چرا خمیازه مسری است؟ آیا فقط انسان‌ها این واکنش را دارند؟ و مهم‌تر از همه، چه منظوری از این واکنش قدیمی و زیستی وجود دارد؟
چرا وقتی دیگران خمیازه می‌کشند، ما هم خمیازه می‌کشیم؟
این پدیده، معروف به «خمیازه مُسَری» (Contagious Yawning )، یکی از عجایب رفتارهای اجتماعی است. دکتر چارلز سوییت ، روان‌پزشک و مشاور پزشکی، درباره این موضوع توضیح می‌دهد:
«وقتی کسی را می‌بینیم که خمیازه می‌کشد، نورون‌های آینه‌ای در مغز ما فعال می‌شوند. این نورون‌ها نقش مهمی در تقلید رفتارهای دیگران دارند و به نوعی ما را در عملکرد آنها شریک می‌کنند.»
به همین دلیل است که دیدن یا حتی شنیدن خمیازه دیگران می‌تواند در مغز ما همان واکنش را ایجاد کند.
خرسیدن چشم‌ها؛ نشانه انسانیت و همدلی؟
تحقیقات نشان می‌دهند که خمیازه مسری در مواجهه با افراد آشنا قوی‌تر است. برای مثال، در یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ مشخص شد سگ‌ها زمانی که صاحبشان خمیازه می‌کشند، بیشتر از غریبه‌ها واکنش نشان می‌دهند. این امر به عنوان «سوگیری آشنایی» شناخته می‌شود و نشان از تمایل ذاتی ماست به انسان‌هایی که با آنها ارتباط داریم.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که خمیازه می‌تواند بیش از حد تصور یک ابزار اجتماعی باشد: ابزاری برای افزایش همراهی، همدلی و احساس امنیت در میان اعضای گروه.
نظریه‌های علمی پشت خمیازه مُسَری
فرضیه هوشیاری گروهی
دکتر آندرو گالاپ ، متخصص رفتارشناسی از دانشگاه جانز هاپکینز، معتقد است که خمیازه یک وظیفه تکاملی دارد: افزایش هوشیاری در محیط‌های گروهی. او توضیح می‌دهد:
«خمیازه باعث خنک شدن مغز و افزایش تمرکز ذهنی می‌شود. وقتی این واکنش در گروهی گسترش یابد، می‌تواند تمام افراد را به حالت آماده‌باش ببرد و به تشخیص تهدیدها کمک کند.»
در یک آزمایش جدید، مشخص شد که دیدن خمیازه دیگران، توانایی شناسایی خطرات را در افراد افزایش می‌دهد — یافته‌ای که این نظریه را تقویت می‌کند.
هماهنگی رفتاری در حیوانات
در مطالعه‌ای روی شیرهای آفریقایی ، مشخص شد که خمیازه‌های مسری می‌توانند به هماهنگی گروهی منجر شوند. وقتی یک شیر خمیازه می‌کشد، دیگران نیز واکنش نشان می‌دهند و این امر به هماهنگی حرکتی و رفتاری آنها کمک می‌کند.
چه کسانی بیشتر تحت تأثیر خمیازه قرار می‌گیرند؟
طبق مطالعات، حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد افراد به خمیازه دیگران واکنش نشان می‌دهند. البته این درصد با عوامل مختلفی مرتبط است:
- 👥 سطح همدلی : افرادی که در تست‌های همدلی نمره بالاتری می‌گیرند، تمایل بیشتری به خمیازه مُسَری دارند.
- 🧠 هوش اجتماعی : کودکان اوتیستیک ابتدا کمتر دچار خمیازه مسری بودند، اما وقتی روی خمیازه تمرکز کردند، واکنش‌شان شبیه به بقیه افراد شد. این نشان می‌دهد توجه نقش کلیدی دارد.
- 🧨 روان‌پریشی : افرادی که در تست‌های شخصیتی نمره روان‌پریشی بالایی دارند، کمتر تحت تأثیر خمیازه دیگران قرار می‌گیرند.
خمیازه؛ زبانی بدون کلام برای همراهی
در نهایت، دکتر سوییت خمیازه مُسَری را یک فرایند اجتماعی عمیق می‌داند:
«خمیازه مسری تنها نشانه خستگی نیست. این یک زبان بی‌صداست که مغز ما را به هم پیوند می‌دهد. این واکنش قدیمی، انسان‌ها و برخی حیوانات را در قالب گروه‌هایی منسجم و هماهنگ نگه می‌دارد.»
نتیجه‌گیری:
خمیازه کشیدن ممکن است ساده به نظر برسد، اما پشت آن فرایندهای پیچیده‌ای از تکامل بیولوژیکی و اجتماعی وجود دارد. این واکنش غریب، در واقع سیستمی هوشمندانه از سوی مغز است که ما را با اطرافیانمان همراه می‌کند، همدلی ما را تقویت می‌کند و گاهی حتی ما را در مواجهه با خطرات آماده می‌کند.
منبع : ایسنا