هنر پیکاسو در گاوبازی؛ اثراتی که نباید از دست بدهید!

به گزارش صد آنلاین؛ 

 چاپ، امروزه چندان شناخته‌شده نیست و زمانی که صحبت از نسخه چاپی یک اثر هنری به میان می‌آید، تصور عمومی‌، نسخه انتشار یافته یک اثر هنری است که توسط ماشین چاپ تکثیر شده. اما «هنر چاپ» به‌طور ویژه در ابتدای قرن گذشته میلادی، هنری روزآمد و مدرن به شمار می‌رفت و هنرمندان تجسمی ‌برای تکثیر یک اثر خود، به جای استفاده از بوم و رنگ با تکنیک‌های مختلف، آن را روی ابزاری پرداخت می‌کردند که امکان تکثیرش وجود داشت.

با شناخت «هنر چاپ»، برایمان مشخص می‌شود که ارزش آثار چاپی هنرمندان بزرگی همچون پابلو پیکاسو، چندان کمتر از تابلوهای نقاشی او نیست. «پیکاسو در تهران» نمایشگاهی از آثار پابلو پیکاسو، نقاش و هنرمند قرن بیستم است که در موزه هنرهای معاصر تهران برپاست. در این نمایشگاه، چند اثر شاخص نقاشی و مجسمه و چهار مجموعه اثر چاپی پیکاسو به نمایش درآمده است، آثاری که برخی از آن‌ها تاکنون در معرض دید عمومی‌ قرار نگرفته بود. یکی از ویژگی‌های این نمایشگاه، آشنایی با «هنر چاپ» و نحوه تکثیر منحصر به‌فرد برخی از آثار بزرگ هنرمندان دوره مدرنیسم است.

آثار گنجینه موزه 

گنجینه موزه هنرهای معاصر، بدون شک از غنی‌ترین مجموعه‌های هنر مدرن در منطقه یا حتی آسیاست. حسن نوفرستی، مدیر روابط عمومی‌ موزه می‌گوید: گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران، یکی از غنی‌ترین گنجینه‌های هنر مدرن، خارج از اروپا و  آمریکاست. در این مجموعه بیش از چهارهزار اثر از هنرمندان ایرانی و خارجی نگهداری می‌شود که به مناسبت‌های مختلف بخشی از آن‌ها در گالری‌های موزه به نمایش در می‌آید.

وی می‌افزاید: از این تعداد ۱۷۰۰ اثر به هنرمندان اروپایی و آمریکایی تعلق دارد و مجموعه‌ای که در حال حاضر به نمایش درآمده، آثاری از هنرمند اسپانیایی، پابلو پیکاسو با عنوان «پیکاسو در تهران» است. در این نمایشگاه که تا ۳۱ اردیبهشت ادامه خواهد داشت،  ۲۶ اثر از مجموعه «هنر گاوبازی» پیکاسو برای اولین بار در معرض نمایش قرار گرفته است.

نوفرستی اضافه می‌کند: بخش دیگر این نمایشگاه که باز هم متعلق به گنجینه موزه است، منتخبی از آثار هنرمندان ایرانی به شمار می‌آید که متأثر از آثار پیکاسو و جریان مدرن هنر به تصویر کشیده شده است.

پیکاسو فقط کوبیست نیست

نام پیکاسو با کوبیسم گره خورده و ما با شنیدن این نام پرهیاهو در دنیای هنر، به یاد تابلوهایی می‌افتیم مملو از اشکال هندسی که در هم فرورفته‌اند. سعید باباوند، منتقد هنر و یکی از اعضای گروه کیوریتوری نمایشگاه «پیکاسو در تهران» در این باره می‌گوید: پیکاسو یک هنرمند تجربه‌گراست که در طول عمر خود آثار بسیاری خلق و  مدیوم‌های مختلفی را تجربه کرده است. او شاید بیش از ۱۳۰ هزار اثر با چاپ، سرامیک، مجسمه و حوزه‌های دیگر خلق کرده باشد.

وی می‌افزاید: البته وقتی ما اسم پیکاسو را می‌شنویم، به یاد کوبیسم می‌افتیم، در صورتی که او دوره کوتاهی از عمر خود را در این سبک کار کرد؛ تجربه‌گری بود که در حوزه‌های مختلف مانند اکسپرسیونیسم، سورئالیسم و سبک‌های دیگر فعالیت کرد و در نهایت به زبان و بیان شخصی خود رسید و کاری مختص به خود انجام داد.

پیکاسو و هنرچاپ

در هنر چاپ، هنرمند تلاش می‌کند از یک اثر نسخه‌های متعددی را ایجاد کند. باباوند در این باره توضیح می‌دهد: پیکاسو از جمله در زمینه چاپ، کارهای زیادی انجام داد. طراحی در کار او بسیار مهم بود، به چاپ و تکنیک‌های مختلفش بها می‌داد و از آن استفاده می‌کرد. چاپ لیتوگرافی، چاپ فلز با تکنیک‌های مختلف مثل «درای پوینت»، «اچینک» و «چاپ چوب» و «چاپ لینو» از جمله تکنیک‌هایی بود که پیکاسو از آن‌ها برای خلق آثار متکثر استفاده کرد.

این منتقد هنر ادامه می‌دهد: خوشبختانه آثار چاپی بسیار نفیسی از پیکاسو در موزه هنرهای معاصر وجود دارد، از جمله مجموعه «زنان گریان» که بعد از «گرنیکا» آن را خلق کرد و به یک معنا، امتداد آن است و در این نمایگشاه در سالن روبه‌روی گرنیکا قرار داده شده است. 

ما سه نسخه از طراحی چاپ زنان گریان را داریم که یک نسخه از آن‌ها خیلی نفیس است. 

چاپ ارزشمند

پیکاسو برای ساخت اثر هنری به جای استفاده از بوم، روی ابزار چاپ طراحی می‌کرد و طرح خود را مستقیما به انتشار و تکثیر می‌رساند. 

در نمایشگاه «پیکاسو در تهران» چندین مجموعه اثر از وی که با تکنیک‌های چاپ خلق شده‌اند، وجود دارد.

سعید باباوند می‌گوید: کسانی که در حوزه تجسمی‌ کار می‌کنند می‌دانند چاپ، یک هنر تکثیرپذیر است و هر قدر تعداد ادیشن‌های آن زیاد ‌شود، احتمالا ارزش تک‌نسخه‌ها کمتر می‌شود. 

در مورد پیکاسو حتی اگر این تعداد به ۳۰۰ نسخه هم برسد، باز هم بسیار ارزشمند است اما این نکته مهم است که یکی از زنان گریان، فقط پانزده ادیشن دارد و نسخه هفتم آن اینجا در موزه است.

وی می‌افزاید: مجموعه «هنر گاوبازی» که یک پورتفولیو یا کتاب صحافی ‌نشده مصور است، ۲۶ تصویر از هنرگاوبازی دارد و نسخه شماره چهار آن در نمایشگاه به نمایش درآمده که نسخه بسیار نفیسی به شمار می‌آید.

 اگر به این مجموعه با دقت نگاه کنید، می‌بینید کاغذهای آن دست‌ساز بوده و با لبه‌های «مضرس» یا دندان‌موشی از کاغذهای مرسوم متمایز است. این کاغذها به طور اختصاصی برای کار پیکاسو ساخته شده‌اند. 
از این رو روی کاغذهای کتاب هنر گاوبازی، دو «واترمارک»(آب‌نقش) می‌بینیم، یکی واترمارک خود پیکاسو و دومی ‌واترمارک کاغذگر که آن‌ها را اختصاصا برای پیکاسو می‌ساخت.

این منتقد هنر ادامه می‌دهد: همواره این مسأله مطرح می‌شود که آیا نسخه چاپی ارزشمند است؟ این سؤال به دلیل ناآشنایی با موضوع چاپ هنری است و به نظرم کسانی که آن را می‌پرسند تصور می‌کنند یک نسخه اصل وجود دارد و ما نسخه چاپی آن را داریم. نه، این‌گونه نیست. چاپ یک مدیوم و هنر مستقل است که هنرمند در آن مستقیما طبع‌آزمایی می‌کند؛ مدیومی است که شخصیت و هویت خود را دارد و زمانی که هنرمند در حال انجام کار است، اثر هنری مستقلی خلق می‌کند.

عضو گروه کیوریتوری نمایشگاه «پیکاسو در تهران» می‌افزاید: در این نمایشگاه، مجموعه‌هایی از چاپ متعلق به پیکاسو داریم از جمله مجموعه «بوفون»، «هنرگاوبازی» و «زنان گریان» به‌علاوه کتاب «آفت». همچنین تصاویری از «ژاکلین» (دومین همسر رسمی پیکاسو) نیز به صورت چاپ‌های هنری به نمایش درآمده است که همگی امضا دارند و غالبا از ادیشن‌های ابتدایی هستند. برای کسانی که کار چاپ دستی و هنری انجام می‌دهند، فوق‌العاده شگفت‌انگیز است.

وی ابراز امیدواری می‌کند این نمایشگاه تأثیر مثبتی در فضای چاپ هنری ایران بگذارد و هنرجویان جوان از نزدیک با پیکاسو و چاپ هنری آشنا شوند.

«آفت و مجوسیه»

کتاب «آفت و مجوسیه»، یکی از مجموعه‌های چاپی پیکاسو به شمار می‌آید  که در نمایشگاه «پیکاسو در تهران» به نمایش درآمده است. باباوند توضیح می‌دهد: آفت و مجوسیه از مجموعه کارهایی است که پیکاسو در همکاری با یک شاعر دادائیست کار کرده. این کتاب شش تصویر دارد که متناسب با متن کتاب توسط پیکاسو به صورت چاپ هنری خلق شده است.

وی می‌افزاید: تصاویری که پیکاسو برای این کتاب خلق کرده، تغزلی است و بخشی از آن روی دیوار نمایشگاه دیده می‌شود. این هنرمند در دو صفحه نخست کتاب با الهام از خط کوفی تزئینی نوشته «آفت» و «مجوسیه» (زن ساحره) و از این جهت شاید برای ما جذابیت بیشتری داشته باشد. این کتاب هم مجموعه بسیار نفیسی است که یک نسخه از آن در موزه هنرهای معاصر نگهداری می‌شود.

«هنرگاوبازی» پیکاسو

مجموعه هنرگاوبازی یکی دیگر از کارهای چاپی پیکاسو است که در نمایشگاه به نمایش درآمده. سعید باباوند توضیح می‌دهد: مجموعه «هنرگاوبازی» با تکنیک «لیفت‌گراند» انجام شده است. اگر بخواهم تکنیک آن را توضیح دهم به این صورت است که داخل شربت آب‌شکر غلیظ، جوهر مشکی ریخته و روی پلیت پخش کرده‌اند و پس از این مراحل، پیکاسو مستقیما روی پلیت با قلم‌مو طراحی کرده است. بعد از طراحی روی آن لاک زده و سپس آن را با آب جوش شسته‌اند.

وی می‌افزاید: در این تکنیک، قسمت‌های آب و شکر و طراحی با آب‌ جوش پاک می‌شود و قسمت‌های لاک باقی می‌ماند. بعد از آن پلیت را با اسید می‌شویند. وقتی این مراحل طی شد، چه اتفاقی می‌افتد؟ جاهایی که لاک نیست فرورفته می‌شود. سپس روی کل سطح فلز، جوهر چاپ می‌زنند، بعد آن را پاک می‌کنند، مرکب چاپ فرورفتگی‌های طراحی را پر می‌کند. پس از آن کاغذ پنبه‌ای کتان دست‌ساز را که فرم ارتجاعی دارد خیس کرده، روی پلیت گذاشته و پرس می‌کنند. در نهایت، طراحی روی کاغذ چاپ می‌شود.

باباوند تأکید می‌کند: این پروسه جذابی است که پیکاسو هم از آن بهره برده است. 

منبع: اطلاعات