سلاح مخربی که قرآن به آن هشدار می‌دهد

به گزارش صد آنلاین، مجموعه‌ای از آیات قرآن کریم به همراه تفسیر کوتاه و کاربردی که راهنمای زندگی و سعادت هستند و با این آیات، روزهای ماه مبارک رمضان را با کلام خداوند نورانی‌تر کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباس اشجع اصفهانی:

«وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولَٰئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا؛ و از چیزی که به آن علم نداری [بلکه برگرفته از شنیده ها، ساده نگری ها، خیالات و اوهام است] پیروی مکن؛ زیرا گوش و چشم و دل [که ابزار علم و شناخت واقعی اند] موردِ بازخواست اند».

* نهی از سخن گفتن بدون علم و آگاهی

بسم الله الرحمن الرحیم؛ «آیه ۳۶ سوره اسراء» به موضوع بسیار مهمی می‌پردازد که اساس آن این است:

انسان نباید درباره چیزی که نسبت به آن آگاهی ندارد، سخن بگوید. خداوند متعال در این آیه شریفه می‌فرماید:

«وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ»؛ یعنی از چیزی که علم و آگاهی نسبت به آن نداری، پیروی نکن و بر آن توقف نکن و به آن تکیه نکن.

این آیه بیانگر یک قاعده اساسی در زندگی انسان مسلمان است.

بر اساس این دستور الهی، هر سخنی که انسان بر زبان می‌آورد، هر برخوردی که با دیگران دارد، و هر قضاوتی که می‌کند، باید مبتنی بر علم و شناخت کافی باشد.

اگر انسان بدون علم و آگاهی در موضوعی اظهار نظر کند یا قضاوت نماید، بی‌تردید به خطا خواهد رفت.

در ادامه آیه، خداوند متعال به دلیل این حکم اشاره می‌کند و می‌فرماید: «إن السمع والبصر والفؤاد کل أولئک کان عنه مسؤولا»؛ یعنی همانا گوش و چشم و قلب (و عقل)، همه مورد بازخواست قرار می‌گیرند.

این بدان معناست که انسان در روز قیامت و حتی در همین دنیا، مسئول استفاده صحیح از ابزار شناخت خود است.

به عبارت دیگر، اگر شما درباره موضوعی بدون آگاهی اظهار نظر کردید، در حالی که امکان کسب اطلاعات و آگاهی در مورد آن را داشتید (زیرا خداوند به شما گوش برای شنیدن، چشم برای دیدن و عقل برای اندیشیدن داده است)، اما از این ابزارها استفاده نکردید، مسئول این کوتاهی خواهید بود.

* سراغ کسانی برویم که دانش و آگاهی بیشتری

در روز قیامت و حتی در این دنیا از شما سؤال خواهد شد:

آیا تو گوش نداشتی که بشنوی؟

آیا چشم نداشتی که ببینی؟

آیا عقل نداشتی که بیندیشی؟

پس چرا بدون استفاده از این نعمت‌های الهی و بدون کسب آگاهی سخن گفتی یا قضاوت کردی؟

بدیهی است که اگر کسی از روی ناآگاهی وظیفه‌ای را به ما بگوید یا سخنی را به ما بزند یا تکلیفی را برای ما مشخص کند، و ما بدانیم که این شخص از روی جهل و نادانی سخن می‌گوید، وظیفه داریم که تحقیق کنیم و با آگاهی کامل آن وظیفه را انجام دهیم.

بنابراین، در چنین مواردی باید به سراغ کسانی برویم که دانش و آگاهی بیشتری دارند.

این آیه شریفه مطالب و نکات عمیق دیگری نیز دارد، اما به همین مقدار بسنده می‌کنم.

نتیجه اصلی و پیام محوری آیه «ولا تقف ما لیس لک به علم».

این است که انسان نباید درباره موضوعاتی که نسبت به آنها علم و آگاهی ندارد، چه درباره اشخاص باشد، چه درباره جامعه، چه درباره موضوعات فیزیکی یا هر موضوع دیگری، اظهار نظر کند.

ما باید همواره به دنبال کسب آگاهی و دانش باشیم و سپس با پشتوانه علمی سخن بگوییم.

امیدوارم که همه ما در این راستا قدم برداریم و به این دستور مهم قرآنی عمل کنیم./ حوزه