اردوغان حاضر به انتقال دموکراتیک قدرت نخواهد بود

حسین فاطمی، روزنامه نگار

 هرچه به موعد انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه نزدیک تر می شویم رقابت های سیاسی داغ تر، حساس تر، پیچده تر و حتی خشن تر می شود. این خشونت، هم در سطح کلامی بین نامزدها دیده می شود و هم طرفداران هر نامزد دست به اقدامات خشونت آمیزی علیه ستادهای دیگر رقبا می زنند که نشان از اوج گیری فضای دو یا چندقطبی در ترکیه مشابه با انتخابات سال 2020 آمریکا می دهد. اگر این رفتارها به نام دموکراسی، انتخابات و اهمیت به رای مردم انجام می شود که اما در لایه های عمیق تر عملا گفتمان دموکراسی خواهی و خشونت پرهیز را به محاق برده و نوعی زورآزمایی خشونت آمیز را تداعی می کند. 

از این رو هر نامزد برای رسیدن به قدرت خود مجاز به انجام هر کار و گفتن هر کلامی می داند. کما اینکه در این باره رجب طیب اردوغان با به کاربردن الفاظی توهین آمیز از رقیب اصلی خود انتقاد کرده و در ادامه جریان اپوزیسیون نیز شکل گیری حملاتی علیه کمپین‌های انتخاباتی‌شان را گزارش کرده‌اند.

آن طور که خبرگزاری آلمان گزارش داده است، رجب طیب اردوغان طی سخنرانی در بزرگترین گردهمایی کمپین انتخاباتی خود در آستانه انتخابات 14 مه، کمال قلیچداراوغلو، رهبر مخالفان و رهبر حزب جمهوریخواه خلق را مست و الکلی توصیف کرد. اردوغان خطاب به صدها هزار نفر از هواداران خود در استانبول گفت که قلیچداراوغلو می‌تواند هر چقدر که می‌خواهد بنوشد ولی مردم، کشور را به دست یک الکلی رها نخواهند کرد.

قبل تر هم اردوغان در سخنرانی خود به مناسبت عید فطر در مسجد سلطان احمد خطاب به جمعیت گفته بود که رای دهندگان قلیچداراوغلو را به یک «جسد سیاسی متعفن» تبدیل خواهند کرد. اما خشونت ها فقط به توهین های کلامی ختم نمی شود و شکل عملی هم به خود گرفته که حتی به زخمی شدن طرفداران نامزدها هم کشیده شده است. اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول از حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری خواه خلق (CHP)، عصر یکشنبه گفت که بر اثر پرتاب سنگ هنگام سخنرانی از بالای سقف اتوبوس تبلیغاتی‌اش، تعدادی از مردم زخمی شدند. امام‌اوغلو در ویدئویی که در توییتر منتشر کرد، گفت که حداقل ۹ نفر از جمعیت زخمی شدند.  CHPتصاویری از افراد آسیب دیده از ناحیه سر را منتشر کرد.

امام‌اوغلو نیروهای امنیتی را به خودداری عمدی از اقدام درباره این حادثه متهم کرد و این حادثه را یک اقدام تحریک آمیز توصیف کرد. وی با اشاره به شهر محل وقوع حمله تاکید کرد که این حادثه ربطی به ساکنان ارزروم ندارد. امام‌اوغلو از پیشنهاد قلیچداراوغلو برای ریاست جمهوری حمایت می‌کند و قرار است در صورت پیروز شدن نامزد مخالفان در انتخابات هفته آینده، معاون رئیس جمهوری شود. قلیچداراوغلو در توئیتر این حمله را محکوم کرد و از هوادارانش خواست آرامش خود را حفظ کنند. وی دولت را به همکاری با مافیا و شبه نظامیان متهم کرد و گفت: «هدف آنها ایجاد رعب و وحشت در مردم و دور نگه داشتن‌شان از انتخابات است.»
هم چنین یک گروه از طرفداران حزب حرکت ملی(MHP) ، وابسته به دولت باغچلی و از طرفداران جدی اردوغان به خودروی تبلیغاتی حزب چپ سبز در شهرستان «تارسوس» استان «مرسین» حمله کردند و بر اثر این حمله پنج تن از فعالان حزب چپ سبز زخمی شدند و لاستیک‌ها و شیشه‌های خودروی آنها نیز شکسته شد.

به نوشته آژانس خبری مزوپوتامیا، یکشنبه هفته جاری در شهرستان تارسوس مرسین، یک گروه 20 نفره از طرفدارانMHP  راه حرکت خودرو تبلیغاتی حزب چپ سبز را که منتظر عبور از چراغ قرمز در خیابان «آتاترک» ناحیه «یانی‌محله» بود، مسدود کردند و سپس گروه طرفداران MHP با چوب و چاقو به فعالین حزب چپ سبز حمله کردند. در این حمله پنج فعال حزب چپ سبز مجروح شدند و لاستیک‌ها و شیشه‌های خودرو تبلیغاتی نیز شکسته شد.

علاوه بر رقابت های جدی بین 4 نامزد برای کسی کرسی ریاست جمهوری ترکیه، این کشور صحنه رقابت سیاسی برای انتخابات پارلمانی نیز هست که به شدت خشونت ها افزوده است. در همین باره عبدالله گونگن، رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق ها (HDP)  شاخه شرناخ، از فشار و خشونت بر مردم و تهدید آنها توسط فرماندار و برخی مقامات برای پیوستن روستاییان به حزب عدالت و توسعه (AKP) و دادن رای به آن خبر داد.

به نوشته مزوپوتامیا، در حالی که مناطق شرناخ و بوتان از مناطقی هستند که عمده مردم آن ها به HDP و در حال حاضر حزب چپ سبز رای می دهند، مقامات دولتی از جمله فرماندار این شهر برای گرفتن رای اجباری از مردم روستاها بسیج شده اند و دست به اعمال خشونت آمیز و حتی تهدید با سلاح می زنند. 

ارسلان تاتار، نامزد AKP (حزب اردوغان) که در انتخابات 2015 شکست خورد و نتوانست به مجلس راه یابد، امسال نیز با بسیج مقامات دولتی مانند عثمان بیلگین، فرماندار شرناخ و برخی نیروهای نظامی این منطقه و فشار علیه مردم، همچنین تهدید آنها، سعی در جمع آوری رای برای خود دارد. این افراد با جمله به ستاد های انتخاباتی حزب چپ سبز در برخی مناطق پرچم آن را پایین آورده و سوزانده اند. 

عبدالله گونگن، رئیس مشترک استانی HDP در شرناخ با بیان این موضوع، ابراز امیدواری کرد که مردم در پای صندوق های رای پاسخ این کارها را به AKP بدهند. لازم به ذکر است که در انتخابات گذشته نیز حرکاتی مشابه در شهرستان سوروچ از توابع استان اورفا رخ داد که باعث کشته شدن اعضای یک خانواده در سوروچ شد. خانواده شن یاشار به نامزد و اعضای AKP گفته بودند که نمی خواهند به آنها رای بدهند. در این حادثه تروریستی اسود شن یاشار و دو پسر جوان او از سوی افراد ابراهیم خلیل ییلدیز نماینده AKP  اورفا به رگبار بسته شده و کشته شدند.

- ترور در آستانه انتخابات

در حالی که چند روز بیشتر به انتخابات سراسری در ترکیه باقی نمانده است، خشونت ها در ترکیه تا بدان جا گسترده و عمیق شده  که به وقوع یک ترور هم انجامید. یکشنبه شب، «تامر تمل»، یکی از اعضای حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) در شرناخ، در هنگام پیاده شدن از خودروی شخصی اش در این منطقه (شرناخ)، در مقابل خانه خود هدف حمله مسلحانه قرار گرفت.

به نوشته مزوپوتامیا، تامر تمل با هیچ فردی خصومت شخصی نداشته است. او از خانواده ای است که همه اعضای آن عضو HDP و معروف به خانواده HDP ای ها هستند. تامر تمل عموی فرهاد تمل رئیس مشترک HDP شاخه الکه (بیت الشباب) است. جسد تمل که در اثر ترور جان خود را از دست داده بود، به بیمارستان دولتی بیت الشباب منتقل شد.

گفتمان سیاسی حزب عدالت و توسعه که مدتی است به خاطر قطبی کردن جامعه ترکیه مورد انتقاد عموم قرار گرفته است، با نزدیک شدن به روز انتخابات نه تنها تغییر نکرده بلکه لحن خشونت آمیزتری به خود گرفته است و به این نگرانی ها دامن زده که پیش گرفتن این لحن تند خویانه به حملات فیزیکی بیشتری دامن خواهد زد. 

- اردوغان حاضر به انتقال دموکراتیک قدرت خواهد بود؟

آنچه که از آن به عنوان تشدید خشونت ها در آستانه انتخابات 14 مه مطرح شد در مقابل یک سناریوی احتمالی تقریبا «هیچ» به حساب می آید. چرا که اگر رجب طیب اردوغان بعد از دو دهه نخواهد شکست خود را بپذیرد و حاضر به انتقال دموکراتیک قدرت نباشد، امکان شکل گیری خشونت های افسارگیخته و تعمیم آن به کل ترکیه و رسیدن به یک دوقطبی بی بازگشت وجود دارد. در حال حاضر زبان اردوغان با نزدیک شدن به انتخابات 14 مه، لحنی تهدید آمیز به خود گرفته و به تبع آن منجر به ترس از عدم انتقال دموکراتیک قدرت ترکیه شده است.

 تنها 6 روز تا انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در ترکیه باقی مانده است، سخنرانی های سیاستمداران جسورانه و خشونت آمیز تر شده و  خشونت فیزیکی افزایش یافته است. امید به یک انتقال آرام قدرت در صورت موفقیت احتمالی اپوزیسیون در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی 14 مه یا دور دوم احتمالی انتخابات که دو هفته بعد برگزار خواهد شد، با اظهارات غیر دموکراتیک چهره های ارشد دولت که نشان دهنده امتناع از واگذاری قدرت است، کم رنگ شده است.

در این راستا به موازات اظهارات اردوغان، سلیمان سولیو، وزیر کشور ترکیه که این انتخابات را «کودتای سیاسی غرب» توصیف کرده است. سویلو که برای انتخابات پارلمانی، جهت نمایندگی حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) نامزد شده است، انتخابات را با سال 2016 که تلاش هایی برای سرنگونی اردوغان، به گفته او اتفاق افتاد مقایسه کرد و گفت که «نظرسنجی ها بخشی از برنامه از بین بردن ترکیه است.» 

عمر فاروق گرگرلی اوغلو، پارلمانتار HDPدر رابطه با سخنان سویلو گفت: «واضح است که [سویلو] ارزیابی می کند که انتخابات 14 مه در صورتی که رئیس جمهور  فعلی در مقابل  کاندیداهای  دیگر شکست بخورد یک کودتای سیاسی خواهد بود.» گرگرلی اوغلو افزود که سویلو علنا و به وضوح اعلام کرده است که نتایج «انتخابات را به رسمیت نخواهد شناخت.» هم چنین مراد یتکین، روزنامه نگار هم  نوشته است که «آیا عصبانیت و جبهه گیری سویلو در مورد انتخابات به معنای اعلام این موضوع است که حزب عدالت و توسعه حتی اگر رای خود را در پارلمان از دست بدهد، قدرت را تسلیم هیچ حزبی نخواهد کرد؟!»

ترس از خشونت سیاسی در کشور ترکیه که تاریخ سیاهی را در این زمینه دارد بسیاری را نگران کرده که ممکن است حوادث اواخر دهه 1970 که هزاران نفر توسط باندهای سیاسی کشته شدند، در قرن دموکراسی دوباره اتفاق بیفتد یا حتی خونریزی پس از کودتای نظامی در سال 1980 یا زمانی که پ.ک.ک در سال 1984 عملیات مسلحانه خود را در ترکیه پیش گرفت، دوباره شود.

9007