احکام وجوب و شرایط پرداخت زکات طلا به زبان ساده

زکات در حقیقت راهی برای تطهیر درآمد و مال است و همانطور که وضو بدن را پاک می‌کند و نماز روح را (در اسلام) پاک می‌کند، زکات نیز دارایی‌ها را پاک می‌کند و آن‌ها را مورد رضایت خداوند قرار می‌دهد. امروزه، در اکثر کشورهای مسلمان نشین، پرداخت زکات داوطلبانه است، در حالی که در لیبی، مالزی، پاکستان، عربستان سعودی، سودان و یمن، دولت پرداخت زکات را اجباری کرده است. اگر زکات مال مطابق دستورهای دین اسلام پرداخت شود، اکثر کمبود های اقتصادی و نیازمندی‌های فقرا برطرف شده و در جامعه عدالت بر قرار خواهد شد.

طلا یکی از مواردی است که در دین اسلام باید زکات آن پرداخت شود. اما آیا با احکام زکات طلا آشنا هستید؟
زکات طلا
شرایط افرادی که باید زکات طلا پرداخت کنند

۱- رسیدن به سن بلوغ: بر افراد نابالغ زکات واجب نیست، و در مواردی که گذشتِ یک سال در پرداخت زکات شرط است، بلوغ از آغاز سال معتبر است، و در غیر آن موارد، انسان باید قبل از زمان تعلق گرفتن زکات بالغ باشد. (کتاب تحریرالوسیله)

۲- عاقل بودن: زکات بر کسی که مجنون است واجب نیست، و در مواردی که گذشتِ سال در پرداخت زکات شرط است باید در تمام سال عاقل باشد؛ و در غیر آن موارد، قبل از زمان تعلق زکات، داشتن عقل معتبر است. (کتاب تحریرالوسیله)

۳- آزادی عمل: زکات بر کسی که بنده دیگری است واجب نیست. (کتاب تحریرالوسیله)

۴- مالکیت مال: پرداخت زکات بر مالی که بخشیده یا قرض داده شده، واجب نیست، مگر بعد از پس گرفتن آن. (کتاب تحریرالوسیله)

۵- امکان تصرف کامل در مال: در مال وقفی ـ اگر چه وقف خاص باشد ـ و اموال رهنی و مالی که به سرقت رفته، یا در زمین پنهان است و جای آن فراموش شده، یا گم شده است و همچنین مالی که در دریا افتاده و یا از غایبی به ارث رسیده و هنوز به دست وی یا وکیلش نرسیده و یا در مال قرضی، اگر چه امکان دریافت آن از بدهکار باشد، زکات واجب نیست. (کتاب تحریرالوسیله)
شرایط زکات طلا
مسکوک بودن

زکات طلا و نقره در صورتی واجب می شود که آن را سکه زده باشند و معامله با آن رواج داشته باشد، و اگر سکه آن از بین هم رفته باشد، باید زکات آن را بدهند. (کتاب توضیح المسائل)
نکته: طلا و نقره سکه داری که زن‌ها برای زینت به کار می‌برند، زکات ندارد.
۲. گذشتِ سال

بعد از آنکه انسان دوازده ماه مالکِ طلا و نقره بود باید زکات آن را بدهد، ولی از اول ماه دوازدهم نمی‌تواند طوری در مال تصرف کند که مال از بین برود و اگر تصرف کند ضامن است، و چنانچه در ماه دوازدهم بدون اختیارِ او بعضی از شرط‌های زکات از بین برود زکات بر او واجب نیست. (کتاب توضیح المسائل)
۳. رسیدن به مقدار نصاب

زکات طلا و نقره وقتی واجب می‌شود که به مقدار نصاب برسند. (کتاب توضیح المسائل)
زکات طلا
مقدار زکات طلا چه اندازه است؟

طلا دو نصاب دارد: نصاب اول آن بیست مثقال شرعی است که هر مثقال آن ۱۸ نخود است.  وقتی طلا به بیست مثقال شرعی که پانزده مثقال معمولی است برسد، اگر شرایط دیگر را هم که گفته شده داشته باشد، انسان باید چهل یک آن را که نُه نخود می‌شود از بابت زکات بدهد و اگر به این مقدار نرسد زکات آن واجب نیست.

نصاب دوم آن چهار مثقال شرعی است که سه مثقال معمولی می‌شود؛ یعنی اگر سه مثقال به پانزده مثقال اضافه شود؛ باید زکات تمام ۱۸ مثقال را از قرار چهل یک بدهد و زیادی آن زکات ندارد. همچنین است هر چه بالا رود؛ یعنی اگر سه مثقال اضافه شود، باید زکات تمام آنها را بدهد و اگر کم‌تر اضافه شود مقداری که اضافه شده زکات ندارد. (کتاب توضیح المسائل)

امروزه حد نصاب طلا هشتاد و پنج گرم عنوان شده و اکثریت قریب به اتفاق اهل علم بر روی این مساله  اتفاق نظر دارند. یعنی اگر شما ۸۵ گرم و یا ببشتر از ۸۵ طلا داشته باشید باید زکات طلای خود را بپردازید.

برای مثال، اگر ۲۰۰ گرم طلا داشته باشید: زکات طلای شما چنین محاسبه می‌شود:

۵ = ۱۰۰ ÷ (۲/۵ * ۲۰۰)

شما باید به میزان ۵ گرم طلا، زکات ۲۰۰ گرم طلای خود را بپردازید.
سوالات متداول درباره زکات طلا

•     پرسش : زرگری که تعداد قابل ملاحظه‌ای طلای مسکوک دارد به لحاظ زکات وظیفه اش چیست؟
      پاسخ : زکات ندارد ولی تخمیس آن واجب است.
•     پرسش: طلا چه ساخته شده باشد و چه ساخته نشده ارزش مالی دارد. در چه حالت به آن زکات تعلق می‌گیرد؟
      پاسخ: در هر دو حالت به آن زکات تعلق نمی گیرد و زکات به طلائی تعلق می گیرد که سکه و پول رایج باشد.
•     پرسش :  آیا سکه بهار آزادی زکات دارد؟
      پاسخ : زیور و آلات و سکه‌های فعلی زکات ندارد.
•     پرسش : آیا به سکه یا طلاهای مهریه زن زکات تعلق می‌گیرد؟
      پاسخ : زکات ندارد.
•     پرسش: اگر مجموع طلا و نقره باهم به حدنصاب برسد آیا زکات به آن تعلّق می‌گیرد؟
      پاسخ: هرگاه كسی مقداری طلا و نقره داشته باشد، امّا هیچ‌کدام از آن دو به‌اندازه نصاب نيست زكات بر او واجب نیست، هرچند قيمت مجموع آن به حدنصاب برسد.