بررسی شیوع تب دنگی و جذام در ایران / مقایسه تب دنگی با کرونا

 وقوع باران‌های سیل‌آسا طی ماه‌های گذشته در ایران و دیگر کشورهای منطقه علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی اتفاقاتی را رقم زده که باعث به خطر افتادن سلامت انسان‌ها شده است. اینکه «تب دنگی» هر ساله در دنیا نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر را درگیر می‌کند و تاکنون ۱۲۸ کشور جهان آماری از ابتلا به این بیماری را اعلام کرده‌اند یک طرف ماجرا است و احتمال شیوع آن در کشور ما طرف دیگر.

تجربه پاندمی کرونا باعث شده که هر بیماری ویروسی برای مردم اعلام یک زنگ خطر دیگر درباره بروز اتفاقات کرونا باشد. طی روزهای گذشته اخبار زیادی در این باره به انتشار رسیده و برخی سعی دارند با وخیم جلوه دادن اوضاع یا مردم را وادار به رعایت اصول بهداشتی کنند و از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند و البته با توجه به اخطارهای سازمان غذا و دارو در مورد تبیلغ فرآورده‌های دفع «پشه آئدس» چندان دور از انتظار هم به نظر نمی‌رسد.

این روزها برخی افراد سودجو با تبلیغ انواع و اقسام روغن‌های گیاهی و دیگر محصولات برای جلوگیری از ابتلا به تب دنگی و از بین بردن عامل آن یعنی پشه آئدس سعی دارند از این وضعیت به نفع خود استفاده کنند.

اما مساله فقط شیوع «تب دنگی» نیست طی روزهای اخیر اخباری از شیوع بیماری «جذام» هم منتشر شده است. اخباری که البته منبع موثق و قابل استنادی ندارند. نکته اینجاست که هیچ کدام از این بیماری‌ها چه «تب دنگی» و چه بیماری «جذام» نمی‌توانند مانند ویروس ناشناخته کرونا تا این حد شیوع پیدا کرده و باعث مرگ و میر افراد شوند. هر دو این بیماری‌ها سال‌ها است که شناخته شده‌اند. هر چند هنوز هیچ درمان مشخصی برای «تب دنگی» در جهان وجود ندارد اما آمار مرگ و میر در بین این بیماران خود گواهی است بر اینکه قرار نیست افراد زیادی قربانی «پشه آئدس» شوند.

از سوی دیگر ابتلا به بیماری جذام هم در کشور ما سابقه طولانی دارد. «خانه سیاه است» فیلمی که فروغ فرخزاد در مورد این بیماران ساخت نشان می‌دهد که جذام مربوط به امروز و دیروز جامعه ما نیست. اما از آن روزها تا به حال هم روش‌های درمان این بیماری پیشرفت کرده و هم داروهایی که برای درمان آن استفاده می‌شود، موثرتر بوده‌اند.

بر خلاف «تب دنگی» یا کرونا، «جذام» یک بیماری باکتریایی است. باکتری به نام «مایکوباکتریوم لپره» باعث بروز این بیماری می‌شود. تنها افرادی که به مدت طولانی در کنار یک فرد مبتلا به جذام زندگی کنند، ممکن است این بیماری به آنها سرایت کند. در غیر این صورت جذام بیماری نیست که به سادگی تبدیل به پاندمی شود.

مقایسه تب دنگی با کرونا اشتباه است

روزهای اولی که اخبار ابتلا افراد به «تب دنگی» در کشور مطرح شد تاکید مسئولان حوزه بهداشت و درمان بر این بود که ما فرد مبتلای بومی نداریم و افرادی که به این بیماری مبتلا شده‌اند همه مسافرانی هستند که از قطر به استان فارس وارد شده‌اند. اما مساله اینجاست که این بیماری وقتی در خون انسان وجود داشته باشد هر حشره بندپایی می‌تواند آن را انتقال دهد.

مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: ممکن است با افزایش تعداد مبتلایان به این بیماری مواجه شویم اما اینکه تب دنگی به کرونای دیگری تبدیل شود تقریبا غیر ممکن است اول اینکه کرونا از طریق هوا و تنفس انتقال پیدا می‌کرد و به همین خاطر تعداد افراد مبتلا به سرعت افزایش یافت اما در مورد تب دانگی چنین گزاره‌ای کاملا اشتباه است.

او می‌افزاید: برای تب دنگی درمان مشخصی وجود ندارد اما از یک طرف هم باید توجه داشته باشیم که تعداد مرگ و میر در افرادی که به این بیماری مبتلا شده‌اند بسیار اندک است. این بیماری در صورتی می‌تواند مرگ‌آور باشد که باعث شکستن رگ‌های خونی شده و خون‌ریزی داخلی در فرد ایجاد کند که این موارد هم بسیار نادر بوده است.

آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به تب دنگی در دست نیست

رئیس پیشین مرکز تحقیقات ایدز ایران درباره تعداد مبتلایان به این بیماری در کشور می‌گوید: متاسفانه هنوز آمار دقیقی از این بیماران در دست نیست. البته متاسفانه تعدادی بیمار بومی هم در شهرها و استان‌های جنوبی کشور شناسایی شده اند. اما اکثر کسانی که مبتلا شده اند افرادی هستند که از امارات به ایران سفر کرده اند.

او می افزاید: احتمال افزایش این بیماری در شهریور و مهر بسیار بالاست. از آن‌جایی که هیچ درمان مشخصی برای این بیماران وجود ندارد تشخیص به موقع آن می‌تواند تنها به یک دوره بیماری ۵ تا ۶ روزه ختم شود. افراد باید توجه داشته باشد که در صورت داشتن علایمی مانند تب شدید، درد مفاصل و حالت تهوع به مراکز درمانی مراجعه کنند. از آنجایی که علائم این بیماری به سرماخوردگی شبیه است و ممکن است دیر یا اشتباه تشخیص داده شود.

محرز تاکید می‌کند: در این شرایط بهتر است افراد از خوددرمانی اجتناب کنند و این بیماری اگر به موقع تشخیص داده شود در مواردی بسیار نادر ممکن است و به مراحل بحرانی برسد.

تب دنگی یا روح شیطان

بنا به اظهارات وزیر بهداشت و درمان سال گذشته تعداد مبتلایان به بیماری تب دنگی در کشور به ۷۵ نفر رسید اما امسال و تاکنون طبق آمارهای رسمی و غیر رسمی تعداد افراد مبتلا به این بیماری از مرز ۱۵۰ نفر گذشته‌اند.

به هر حال از آنجایی که پشه آئدس در مکان‌های مرطوب و ماندآب‌ها تخم‌گذاری کرده و زیاد می‌شود باید نکات ایمنی را در این مورد رعایت کرد. قبل از هر چیز باید از ورود پشه به خانه جلوگیری کرد و در بیرون از خانه هم تا جایی که ممکن است از لباس‌های آستین بلند استفاده کرد. این پشه به «ببر آسیایی» معروف است و بر اساس نظر بسیاری از کارشناسان حوزه بهداشت درمان ممکن است بیماری «تب دنگی» طی ماه‌های آتی در کشور طغیان کند اما امکان اینکه مانند «کرونا» جان افراد را تهدید کند، وجود ندارد.

جذام از شیوع تا شایعه

اما در کنار اخباری که این روزها از میزان شیوع «تب دنگی» در کشور منتشر می‌شود اخبار غیر موثقی هم از شیوع «جزام» در کشور به گوش می‌رسد. اخباری که آن قدر قوت گرفت تا مسئولان وزارت بهداشت رسما وارد ماجرا شده و آن را تکذیب کنند. به نظر می‌رسد شیوع جذام بیشتر از آنکه واقعی باشد یک شایعه برای درگیر کردن ذهن افراد است.

«جذام» چیست؟

بیماری جذام یا لپرسی (Leprosy) که در دوران باستان به آن خوره می‌گفتند، یک بیماری عفونی پیش‌رونده است که زخم‌های پوستی شدید و بدشکل ایجاد می‌کند. جذام با نام هانسن هم شناخته می‌شود که این اسم را از روی دانشمندی که بیماری را کشف کرد (گرهارد آرمور هانسن) گرفته‌اند. این بیماری به شدت عصب‌های دست و پا، پوست، جداره بینی و مجرای فوقانی تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در تاریخ 18 تیر 1403 براساس اطلاعاتی که مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به خبرگزاری‌های داخلی داده است، در سال گذشته، تعداد 9 مورد جدید جذام در کشور گزارش شده است که 6 نفر از آنها ایرانی و سایر بیماران از اتباع خارجی هستند.

تا پایان سال 1402، تعداد تجمیعی موارد ثبت شده جذام به 11 هزار و 915 مورد رسیده که از آن میان 8988 مورد بهبود یافته‌اند. 2504 نفر از مبتلایان فوت شده‌اند؛ 411 مورد غایب از درمان هستند که 120 مورد اتباع افغانستانی هستند. 12 نفر تحت درمان چنددارویی هستند که از این تعداد، 8 نفر دارای ملیت ایرانی هستند.

تکذیب شیوع بیماری جذام

بر همین اساس روز ۲۱ تیرماه رئیس اداره سل و جذام وزارت بهداشت، شیوع بیماری جذام را در کشور تکذیب کرد.

مهشید ناصحی، در خصوص شایعات در فضای مجازی درباره شیوع بیماری جذام در کشور گفت: این شایعات صحت ندارد و برخلاف تصور عموم، میزان سرایت این بیماری کمتر از سایر بیماری‌های عفونی است. ۹۵ درصد افراد حتی در صورت تماس فیزیکی هم مصون هستند و امکان سرایت فقط برای افرادی است که بیماری ژنتیکی داشته باشند یا در تماس طولانی مدت با افراد جذامی قرار بگیرند که با اولین دز مصرف دارو، همان امکان سرایت هم رفع می‌شود.