جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
سیاست خارجی ترکیه طی دهه گذشته با مشکلات جدی مواجه بوده و بحران به راه انداخته شده توسط ایالات متحده امریکا و متحدانش در سوریه دلیل اصلی آن بوده است. بحران سوریه پیامدهای متعددی برای ترکیه در سطوح مختلف داشته و دارد: تشدید مساله کردها، تشدید بحران پناهجویان، تعمیق تهدیدات امنیتی در داخل و خارج، افزایش دوقطبی شدن داخلی به دلیل اقتصادی و مشکلات اجتماعی، تشدید روابط با چندین نهاد، مانند جهانی و همچنین منطقه ای.
به استثنای دوره کوتاهی که آنکارا تلاش کرد دمشق را برای اصلاحات متقاعد کند، ترکیه همواره با حمایت از گروه‌های مخالف و دادن پناهندگی به میلیون‌ها پناهنده سوری، به دنبال سرنگونی دولت منتخب بشار اسد بوده است. اما در آگوست سال گذشته، رئیس جمهوری ترکیه گفت که سرنگونی اسد دیگر در دستور کار کشورش قرار ندارد، زیرا آنکارا قصد دارد حمله زمینی جدیدی علیه گروه‌های کرد سوری که آنها را «تروریست» می‌داند، افزایش دهد. در پایان ماه نوامبر سال گذشته، رجب طیب اردوغان حتی برای دیدار با اسد ابراز علاقه کرد و از "احتمال" دیدار وی با همتای سوری خود در آینده نزدیک خبر داد.
یک هفته پس از نشست وزرای دفاع ترکیه و سوریه در 5 ژانویه، اردوغان گفت که می تواند برای ارتقای صلح و ثبات در سوریه بر سر میز مذاکره با اسد بنشیند. حال سوال اینجاست که چرا رهبر ترکیه استراتژی خود را تغییر داد. روزنامه ملیت ترکیه نوشت: ترکیه و سوریه در شرایط کنونی منافع متقابل دارند و آنکارا از سوریه برای بازگشت آوارگان به کشورشان ضمانت قاطع طلب خواهد کرد.
در طول جنگ، بسیاری از پناهجویان سوری به این کشور وارد شدند و این برای آنکارا دردسرساز شد. فیکرت اوزیر، دیپلمات سابق ترکیه، در این رابطه گفت: ترکیه تلاش کرد تا بحران سوریه را از طریق فرآیندهای آستانه و ژنو حل کند و اکنون در تلاش است تا روندهای متوقف شده را تشدید کند. ترکیه تلاش می کند امنیت داخلی خود، مرزهایش با سوریه و بازگشت آوارگان سوری به کشورشان را تضمین کند.
این موضوع به مذاکرات جاری بین سوریه و ترکیه بستگی دارد. حلوصی آکار پیشتر گفته بود: بازگشت آوارگان سوری باید داوطلبانه و ایمن باشد. ترکیه آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه اعلام کرده است. اکنون اردوغان تصمیم گرفته است که روابط خصمانه کشورش با سوریه را تغییر دهد و می خواهد به وضعیت قبل از جنگ بازگردد، اما در این راه مشکلاتی وجود دارد. بحران سوریه نه تنها چندین مرحله مختلف را پشت سر گذاشته، بلکه تغییرات مهمی در سیاست آنکارا به وجود آمده است. روابط ترکیه و سوریه که سال ها پر از خصومت و حتی خصومت بین رجب طیب اردوغان و بشار اسد بود، اکنون به مرحله جدیدی رسیده است. در 28 دسامبر سال گذشته مسکو اولین نشست علنی مقامات ارشد دفاعی و امنیتی ترکیه و سوریه در بیش از یک دهه گذشته را میزبان بود.
آخرین بحران در روابط ترکیه و امریکا سال گذشته با تهدید آنکارا مبنی بر آغاز عملیات زمینی جدید در مقیاس بزرگ علیه YPG آغاز شد. بنابراین سومین بازیگری که نگران عادی سازی ترکیه – سوریه است، جناح های کرد مورد حمایت امریکا هستند که بیش از یک دهه است روی خصومت بین آنکارا و دمشق سرمایه گذاری کرده اند.
در حالی که سوریه تهدید نظامی مستقیمی برای اسرائیل به شمار نمی رود، عادی سازی روابط با ترکیه و بازگشت به منطقه پیامدهای متعددی برای تل آویو خواهد داشت، به ویژه افزایش نفوذ ایران در سوریه، لبنان و حتی در گروه های فلسطینی. این یکی از اصلی ترین دلایلی است که رهبری اسرائیل کردهای سوریه را متحدان علیه نفوذ ایران در سوریه می داند و چندین سال است که از آنها چه از نظر دیپلماتیک و چه از راه‌های دیگر حمایت می کند.
در ترکیه، اپوزیسیون سیاسی که نسبت به بحران آنکارا با سوریه منفی بود، همواره از عادی سازی روابط و بازگرداندن پناهجویان به کشورشان حمایت کرده است. با این حال، این سوال که مذاکرات ترکیه و سوریه چه تاثیری بر موازنه قدرت در سیاست ترکیه در آستانه انتخابات سال جاری خواهد داشت، بی پاسخ مانده است. و همه اینها درست قبل از انتخابات آتی که برای ژوئن سال جاری برنامه ریزی شده است، مشخص خواهد شد.
یک سال پیش هرگونه نزدیکی ترکیه و سوریه غیرقابل تصور به نظر می رسید. با این حال، نه تنها آنکارا و دمشق در این تحول دخیل هستند، بلکه بسیاری از طرف های ذکر شده در بالا از جمله روسیه که علاقه مند به حل مسالمت آمیز بحران سوریه است و تمام تلاش خود را برای برقراری صلح پایدار در این منطقه مهم به کار می گیرد، دخیل بوده اند.
منبع: ای نیوز (روسیه)