علائم زردی نوزاد و روش های مقابله با آن

زردی نوزاد، یک بیماری شایع و طبیعی است که معمولاً در روزهای اولیه زندگی نوزادان رخ می‌دهد، در صورت وقوع این وضعیت، پوست و اعضای بدن نوزاد مانند سفیدی چشم‌ها، دست‌ها، پاها و... به طور موقت زرد رنگ می‌شوند. زردی نوزاد معمولاً بی‌خطر است و به طور طبیعی در مدت زمان کوتاهی بهبود می‌یابد.

زردی نوزاد به دلیل وجود بیش از حد بیلی ‌روبین در خون نوزاد ایجاد می‌شود. بیلی ‌روبین ماده‌ای است که در فرایند تجزیه هموگلوبین در بدن تولید می‌شود. از آن جایی که در نوزادان، سیستم ایمنی هنوز کامل توسعه نیافته و کبد آن‌ها به درستی رشد نکرده است نمی‌توانند بیلی ‌روبین را به طور کامل تجزیه و دفع کنند؛ بنابراین بیلی‌ روبین در خون نوزاد انباشته شده و باعث به‌وجود آمدن زردی نوزادان می‌شود.

در اکثر موارد ابتلا به زردی نوزاد، نیازی به درمان خاصی نیست اما در برخی از موارد، سطح بیلی‌روبین خون ممکن است به حدی برسد که نوزاد نیاز به درمان داشته باشد. در صورت وقوع موارد خاص، از درمان‌ها و شیوه‌هایی مانند استفاده از دستگاه فتوتراپی، تغییرات در تغذیه نوزاد، طب سنتی و غیره استفاده می‌شود.

در این مقاله، به بررسی علل، علائم، تشخیص و مدیریت زردی نوزاد می‌پردازیم.

در این مقاله، به طور خلاصه به علت، علائم، تشخیص و نحوه درمان زردی نوزاد اشاره شده است.

علت زردی نوزاد چیست؟

اصلی‌ترین دلیل و علت به‌وجود آمدن زردی در نوزادان، تجمع بیلی روبین در خون نوزادان است.

وقتی گلبول‌های قرمز به طور طبیعی تجزیه می‌شوند، بیلی روبین تشکیل می‌شود. کبد ما معمولاً بیلی روبین را دفع می‌کند، اما کبد نوزادی که تازه متولد شده با تمام ظرفیت و قابلیت خود کار نمی‌کند و نمی‌تواند بیلی روبین اضافی را به راحتی تجزیه کند.

تا قبل از تولد نوزاد، کبد مادر این فرایند را برای فرزند خود انجام می‌دهد.

زمانی که نوزاد مدفوع نمی‌کند، بیلی روبین اضافی جذب بدن می‌شود و در خون نوزاد جمع می‌شود که باعث زرد شدن پوست و چشم او می‌شود. به این نوع بیماری، زردی فیزیولوژیک می‌گویند.

برخی از عوامل دیگر نیز باعث تجمع بیلی روبین اضافی در خون و تشدید زردی نوزاد می‌شوند، مانند:

تغذیه ناکافی و ارتباط آن با زردی نوزاد

اگر کودک شما به اندازه کافی شیر مادر یا شیر خشک مصرف نمی‌کند، نمی‌تواند به اندازه کافی برای دفع بیلی روبین، مدفوع کند. افزایش شیردهی و مصرف آن مکمل با شیر خشک می‌تواند به رفع زردی کمک کند.

ناسازگاری Rh

زمانی که مادر خون Rh منفی و نوزاد خون Rh مثبت داشته باشد باعث می‌شود خون مادر آنتی‌بادی‌هایی بسازد که گلبول‌های قرمز خون نوزاد را سریع‌تر تجزیه کنند و سطح بیلی روبین را افزایش دهند. این فرایند در رحم شروع می‌شود و یکی از دلایل متعددی است که گروه خونی نوزادان در طول ویزیت‌های دوران بارداری بررسی می‌شود.

ناسازگاری ABO چطور منجر به زردی می شود؟

اگر مادری دارای گروه خونی O و نوزادش دارای گروه A یا B باشد، سیستم ایمنی بدن او احتمالاً آنتی‌بادی‌هایی را علیه سلول‌های خونی نوزادش می‌سازد. بر خلاف ناسازگاری Rh، این عمل معمولاً پس از زایمان اتفاق می‌افتد که آنتی‌بادی‌ها از جفت به داخل خون نوزاد نشت می‌کنند.

علائم و عوارض زردی نوزاد چیست؟

زردی معمولاً ابتدا روی صورت ظاهر می‌شود و با افزایش سطح بیلی روبین به سمت قفسه سینه، شکم، بازوها و پاها حرکت می‌کند. سفیدی چشم نیز می‌تواند زرد به نظر برسد. مشاهده زردی در نوزادانی که رنگ پوست تیره‌تری دارند دشوارتر است.

اگر کودک شما:

• پوستی زرد یا نارنجی دارد (تغییر رنگ پوست از سر نوزاد شروع می‌شود و به انگشتان پا گسترش می‌یابد).
• به سختی از خواب بیدار می‌شود یا اصلاً نمی‌خوابد.
• به خوبی شیر تغذیه نمی‌کند.
• خیلی دمدمی مزاج است.
• پوشک خیس یا کثیف کافی ندارد (حداقل 4-6 پوشک کاملا خیس در 24 ساعت و 3 تا 4 مدفوع در روز تا روز چهارم).
• با صدای بلند گریه می‌کند.
• سر یا گردن و پاشنه پای او به عقب و بدن نوزاد به جلو خم شده است.
• دارای بدنه فلاپی است.
• حرکات چشم عجیبی دارد.

این ها می‌تواند از علائم تجمع بیش از حد بیلی روبین در خون نوزاد و وقوع بیماری زردی (یرقان) باشد.

اگر درمان زردی صورت نگیرد می‌تواند عواقب جبران ناپذیری مانند موارد زیر باشد:

• از دست دادن شنوایی نوزاد
• اسپاسم عضلانی نوزاد
• کمبود توان عضلانی نوزاد
• حرکات غیر ارادی و کنترل نشده
• مشکلات نوزاد در صحبت کردن
• نگاه دائمی به بالا چشمان نوزاد
• مشکلاتی در حفظ هماهنگی حرکات نوزاد
• رشد نامناسب مینای دندان نوزاد

چگونه زردی نوزاد را تشخیص دهیم؟

نوزادان باید هر 8 الی 12 ساعت در 48 ساعت اول زندگی خود از نظر بیماری زردی بررسی شوند. هنگامی که نوزاد بین 3 تا 5 روزه است، بسیار مهم است که کودک شما توسط پرستار یا پزشک معاینه شود، زیرا این بازه زمانی است که سطح بیلی روبین نوزاد در بالاترین حد است؛ به همین دلیل است که اگر نوزاد شما قبل از 72 ساعت مرخص شود، باید تا 2 روز پس از ترخیص معاینه شود.

پزشک یا پرستار با استفاده از نورسنجی (دستگاه بیلی چک) که روی سر نوزاد قرار می‌گیرد یا استفاده از روش خون گیری از پاشنه پای کودک، بیلی روبین نوزاد را اندازه گیری کند.

راه های درمان بیماری زردی نوزاد

درمان زردی نوزاد به علت بیماری، سطح بیلی روبین و سن نوزاد بستگی دارد.

زردی خفیف پس از 1 یا 2 هفته از بین می رود زیرا بدن نوزاد خود به خود از شر بیلی‌روبین اضافی خلاص می شود. برای نوزادان مبتلا به زردی شیردهی، مادران باید بیشتر به نوزاد شیر بدهند. اگر نوزاد به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند، پزشک ممکن است مصرف آن با شیر خشک را پیشنهاد کند.

استفاده از طب سنتی برای درمان زردی نوزاد یکی از روش‌های خانگی است که از قدیم رواج داشته و تا امروزه نیز ادامه دارد. در این روش استفاده از گیاهان دارویی مانند ترنجبین، شیر خشت، آب انار و غیره استفاده می‌شود که به دفع زودتر بیلی روبین خون نوزاد کمک می‌کند.

اما در مواردی ممکن است نوزاد زردی شدیدتری داشته باشد که بهتر است از روش‌های زیر برای درمان زردی نوزاد خود استفاده کنید:

انتقال خون برای درمان زردی

زمانی که استفاده از دستگاه زردی نوزاد جوابگوی درمان بیماری نیست و درجه بیلی روبین خون نوزاد بسیار بالا است، با تشخیص و تجویز پزشک، انتقال و جایگزین کردن خون نوزاد با خون تازه در مقادیر کم، درمان زردی نوزاد صورت می‌گیرد.

ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)

اگر شما و نوزادتان گروه‌های خونی متفاوتی دارید، این روش آنتی‌بادی‌های مؤثر بر گلبول‌های قرمز خون را غیر فعال کرده و موجب کاهش نیاز به انتقال خون در نوزادان می‌شود.

استفاده از قطره بیلی ناستر

قطره بیلی ناستر یا همان داروی زردی نوزاد یکی از مؤثرترین روش‌های درمان زردی نوزاد است. با استفاده از قطره بیلی ناستر، بیلی روبین خون نوزاد زودتر از بدن او خارج می‌شود. در مواردی با تشخیص پزشک استفاده هم زمان از دستگاه زردی نوزاد و مصرف قطره بیلی ناستر پیشنهاد می‌شود تا مدت زمان درمان نوزاد کاهش پیدا کند.

21456/ه