دیابت نوع ۲ چیست؟ با علائم و روش‌های پیشگیری از آن آشنا شوید

دیابت نوع 2 چیست؟

دیابت نوع 2 وضعیتی است که به دلیل مشکل در نحوه تنظیم بدن و استفاده از قند به عنوان سوخت رخ می‌دهد. این وضعیت در طولانی‌مدت به گردش بیش از حد قند در خون منجر می‌شود و در نهایت، سطح بالای قند خون می‌تواند منجر به اختلال در سیستم گردش خون، عصبی و سیستم ایمنی شود.
دیابت نوع 2 قبلا به عنوان دیابت بزرگسالان شناخته می‌شد، اما دیابت نوع 1 و نوع 2 می‌تواند در دوران کودکی و بزرگسالی شروع شود. این نوع دیابت در افراد مسن شایع‌تر است. هیچ درمانی برای دیابت نوع 2 وجود ندارد. کاهش وزن، تغذیه خوب و ورزش می‌تواند به مدیریت این بیماری کمک کند. اگر رژیم غذایی و ورزش برای کنترل قند خون کافی نباشد، لازم است داروهای دیابت یا انسولین درمانی مصرف کنید.

علائم دیابت نوع 2

علائم دیابت نوع 2 به کندی ایجاد می‌شود. ممکن است سال‌ها به دیابت نوع 2 مبتلا باشید و ندانید. اگر این نوع دیابت علائم داشته باشد، این علائم عبارتند از: 

• افزایش تشنگی
• تکرر ادرار
• افزایش گرسنگی
• کاهش وزن ناخواسته
• خستگی
• تاری دید
• زخم‌هایی که دیر التیام می‌یابند
• عفونت‌های مکرر
• بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها یا پاها
• نواحی پوست تیره در زیر بغل و گردن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟ 

در صورت مشاهده علائم دیابت نوع 2 به پزشک مراجعه کنید.

علل دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 به علت دو مشکل ایجاد می‌شود:
1- سلول‌های ماهیچه‌ها، چربی و کبد در برابر انسولین مقاوم می‌شوند به همین دلیل هم سلول‌ها قند کافی دریافت نمی‌کنند.
2- لوزالمعده نمی‌تواند برای حفظ سطح قند خون در محدوده سالم، انسولین کافی تولید کند.
اضافه‌وزن و کم‌تحرکی، عوامل کلیدی موثر در دیابت نوع دو هستند.

نحوه عملکرد انسولین

انسولین، نحوه استفاده بدن از قند را به روش‌های زیر کنترل می‌کند:

• قند موجود در جریان خون لوزالمعده را تحریک می‌کند تا انسولین ترشح کند.
• انسولین در جریان خون گردش می‌کند و باعث می‌شود قند به سلول‌ها برسد.
• میزان قند در جریان خون را کاهش می‌یابد.
• در پاسخ به این افت، پانکراس انسولین کمتری ترشح می‌کند.

  ---

نقش گلوکز

گلوکز، (نوعی قند) منبع اصلی انرژی برای سلول‌هایی است که ماهیچه‌ها و سایر بافت‌ها را می‌سازند. استفاده و تنظیم گلوکز شامل این موارد است:

• گلوکز از دو منبع «غذا» و «کبد» تامین می‌شود.
• گلوکز به جریان خون جذب و در با کمک انسولین وارد سلول‌ها می‌شود.
• کبد، گلوکز را ذخیره و تولید می‌کند.
• وقتی سطح گلوکز پایین باشد، کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه می‌کند تا سطح گلوکز بدن را در محدوده سالم نگه دارد.
• در دیابت نوع 2، این فرآیند به خوبی انجام نمی‌شود و قند به جای حرکت به داخل سلول‌ها، در خون انباشته می‌شود. با افزایش سطح قند خون، پانکراس انسولین بیشتری ترشح می‌کند. در نهایت سلول‌های لوزالمعده آسیب می‌بینند و نمی‌توانند انسولین کافی برای رفع نیازهای بدن بسازند.

عوامل خطر

این عوامل، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهند: 

وزن

اضافه‌وزن یا چاقی، اصلی‌ترین ریسک ابتلا به دیابت نو دو است.

توزیع چربی

ذخیره چربی در شکم (به جای باسن و ران) نشان‌دهنده خطر بیشتر است. 

عدم تحرک

هر چه فعالیت شما کمتر باشد، خطر ابتلا به دیابت بیشتر است. فعالیت بدنی به کنترل وزن کمک می‌کند.

سابقه خانوادگی

در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع دو دارند، خطر ابتلا بیشتر است.

سطح چربی خون

افزایش خطر با سطوح پایین کلسترول «خوب» و سطوح بالای تری گلیسیرید مرتبط است.

سن

خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش سن به‌ویژه پس از 35سالگی افزایش می‌یابد.

پیش دیابت

پیش‌دیابت، وضعیتی است که در آن سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما آنقدر بالا نیست که به عنوان دیابت طبقه‌بندی شود. این مشکل در صورت عدم درمان، به دیابت نوع دو تبدیل می‌شود.

دیابت بارداری

خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در افرادی که در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اند و افرادی که نوزادی با وزن بیش از 4کیلوگرم به دنیا آورده‌اند، بیشتر است.

قند خون بالا در طول زمان می‌تواند به اعصاب آسیب برساند یا آن‌ها را از بین ببرد که ممکن است منجر به گزگز، بی‌حسی، سوزش، درد یا در نهایت از دست دادن حس شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هم خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد.

عوارض

دیابت نوع دو، بسیاری از اندام‌های اصلی از جمله قلب، رگ‌های خونی، اعصاب، چشم‌ها و کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

1- بیماری قلبی و عروقی 

دیابت با افزایش خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و باریک شدن رگ‌های خونی مرتبط است.

2- آسیب عصبی در اندام ها 

این وضعیت «نوروپاتی» نامیده می‌شود. قند خون بالا در طول زمان می‌تواند به اعصاب آسیب برساند یا آن‌ها را از بین ببرد که ممکن است منجر به گزگز، بی‌حسی، سوزش، درد یا در نهایت از دست دادن حس شود. این مشکلات معمولا از نوک انگشتان پا یا انگشتان دست شروع می‌شود و به تدریج به سمت بالا گسترش می‌یابد.

3- سایر آسیب های عصبی

آسیب به اعصاب قلب و آسیب عصبی دستگاه گوارش، از سایر آسیب‌های دیابت نوع دو هستند. آسیب عصبی دستگاه گوارش می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شود. آسیب عصبی، همچنین ممکن است باعث اختلال نعوظ شود.

دیابت، خطر بیماری‌های جدی چشمی مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش می‌دهد و ممکن است به رگ‌های خونی شبکیه آسیب برساند و منجر به کوری شود.

4- آسیب چشم

دیابت، خطر بیماری‌های جدی چشمی مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش می‌دهد و ممکن است به رگ‌های خونی شبکیه آسیب برساند و منجر به کوری شود.

5- شرایط پوستی

دیابت ممکن است خطر برخی از مشکلات پوستی از جمله عفونت‌های باکتریایی و قارچی را افزایش دهد.
سایر عوارض دیابت نوع دو عبارتند از:

• بهبودی آهسته زخم‌ها
• اختلال شنوایی
• آپنه خواب
• زوال عقل
• بیماری کلیوی

پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دو

انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کند. اگر تشخیص پیش‌دیابت دریافت کرده‌اید، تغییرات سبک زندگی ممکن است پیشرفت دیابت را کُند یا متوقف کند.

1- مصرف غذاهای سالم

غذاهایی با چربی و کالری کمتر و فیبر بالاتر انتخاب کنید. بیشتر میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.

هر هفته 150دقیقه یا بیشتر فعالیت هوازی متوسط تا شدید مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، دویدن یا شنا انجام دهید.

2- فعال ماندن

هر هفته 150دقیقه یا بیشتر فعالیت هوازی متوسط تا شدید مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، دویدن یا شنا انجام دهید.

3- کاهش وزن

اگر پیش‌دیابت دارید، کاهش 7 تا 10درصد وزن بدن ممکن است خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد.

4- اجتناب از بی‌تحرکی طولانی‌مدت

ثابت نشستن برای مدت طولانی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. سعی کنید هر 30دقیقه یکبار بلند شوید و حداقل چند دقیقه در اطراف حرکت کنید.
برای افراد مبتلا به پیش‌دیابت، ممکن است داروی متفورمین، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهید. این دارو معمولا برای افراد مسن چاق که قادر به کاهش سطح قند خون با تغییر سبک زندگی نیستند، تجویز می‌شود.

خلاصه

دیابت نوع 2 وضعیتی است که به دلیل مشکل در نحوه تنظیم بدن و استفاده از قند به عنوان سوخت رخ می‌دهد. برخی از عوامل مانند سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت، سندروم تخمدان پلی کیستیک، پیش‌دیابت، اضافه‌وزن و دیابت بارداری، خطر ابتلا به این دیابت را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری بهتر است وزن کم کنید و سبک زندگی سالم داشته باشید.