مردمِ دیدۀ ما جز به رُخَت ناظر نیست + تفسیر حافظ

برای گرفتن فال حافظ و تعبیر و تفسیر آن باید علم و سواد کافی داشت. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم تا هر روز تفسیری یکی از غزل های حافظ شیرازی را برایتان بگذاریم. امروز ۲۳ مهر غزل شماره ۷۰ می‌پردازیم:

مردمِ دیدۀ ما جز به رُخَت ناظر نیست / دلِ سرگشتۀ ما غیرِ تو را ذاکر نیست
اشکم احرامِ طوافِ حرمت می بندد / گر چه از خونِ دلِ ریش دَمی طاهر نیست

بستۀ دام و قفس باد چو مرغِ وحشی / طایر سدره اگر در طلبت طایر نیست
عاشقِ مُفلس اگر قلبِ دلش کرد نثار  / مکُنش عیب که بر نقدِ روان قادر نیست

عاقبت دست بدان سرو بلندش برسد / هر که را در طلبت هِمّتِ او قاصر نیست
از روان بخشی عیسی نزنم دَم هرگز / ز آنکه در روح فزایی چو لبت ماهر نیست

من که در آتشِ سودای تو آهی نزنم / کی توان گفت که بر داغِ دلم صابر نیست
روزِ اوّل که سرِ زلفِ تو دیدم گفتم /  که پریشانیِ این سلسله را آخِر نیست

سرِ پیوند تو تنها نه دلِ حافظ راست / کیست آن کش سرِ پیوند تو در خاطر نیست

شرح و تفسیر غزل شماره ۷۰ دیوان حافظ شیرازی

شرح و تفسیر بیت یکم

مردمِ دیدۀ ما جز به رُخَت ناظر نیست / دلِ سرگشتۀ ما غیرِ تو را ذاکر نیست

مردمک چشم ما جز به رخِ تو به غیر نگاه نمی کند و دلِ حیرانِ ما دائماََ تو را ذکر می کند . [ مردم = در اینجا به معنی مردمک و دیده به معنی چشم است ]

شرح و تفسیر بیت دوم

اشکم احرامِ طوافِ حرمت می بندد / گر چه از خونِ دلِ ریش دَمی طاهر نیست

اشکِ چشمم برای طوافِ حَرمت ، احرام می بندد . اگر چه از خونِ دلِ مجروح یک نفس طاهر و پاک نیست . یکی از شرایط اصلی احرام بستن طهارت کامله است . [ حرم = در اینجا مراد حرمِ جانِ جانان است / دلِ ریش = دلِ زخم دار / دَمی = در اینجا به معنی وقت است / طاهر = پاک ]

شرح و تفسیر بیت سوم

بستۀ دام و قفس باد چو مرغِ وحشی / طایر سدره اگر در طلبت طایر نیست

اگر مرغ بهشت که آنقدر عزیز است به سوی تو پرواز نکند ، یقیناََ بدین جهت است که ارزش تو را درنیافته . پس همان بهتر که مثل مرغ وحشی و بی قدر و منزلت ، در دام و قفس اسیر باشد . [ دام = بند، گرفتاری / طایر سِدره = مرغ بهشت ، یعنی حضرت جبرئیل امین که مقامش سدرة المنتهی است که وقتی بخواهد به جایی پرواز کند از آنجا پرواز می کند و دوباره بدانجا برمی گردد ]

شرح و تفسیر بیت چهارم

عاشقِ مُفلس اگر قلبِ دلش کرد نثار  / مکُنش عیب که بر نقدِ روان قادر نیست

ای جانان اگر عاشق مفلس ، دلِ ناقابل خود را نثار تو کرد . عیبش مگیر ، زیرا به نقد جان و یا به نقد رایج قادر نیست . [ نقد روان = به دو معنی آمده یکی رایج مثل سکه طلا و نقره رایج و معنی دومش روح انسان است / قلب = سکه تقلبی که غیر رایج است ]

شرح و تفسیر بیت پنجم

عاقبت دست بدان سرو بلندش برسد / هر که را در طلبت هِمّتِ او قاصر نیست

هر کس که در طلب تو، همت اش قاصر نباشد عاقبت دستش به سرو بلند تو یعنی به قامتت می رسد . یعنی هر که سعی و همت اش در طلب تو کامل باشد البته روزی به وصالت می رسد .

شرح و تفسیر بیت ششم

از روان بخشی عیسی نزنم دَم هرگز / ز آنکه در روح فزایی چو لبت ماهر نیست

در حضور تو از روان بخشی عیسی دَم نمی زنم و سخن نمی گویم زیرا که در روح فزایی چون لب تو ماهر نیست . حتی مهارتی که لبت در حیات بخشی دارد در حضرت عیسی وجود ندارد .

شرح و تفسیر بیت هفتم

من که در آتشِ سودای تو آهی نزنم / کی توان گفت که بر داغِ دلم صابر نیست

من که در آتش محبت تو حتی آهی نمی کشم . چگونه می شود گفت که دلم در داغ صابر نیست یعنی تحملِ آتش عشق را ندارد .

شرح و تفسیر بیت هشتم

روزِ اوّل که سرِ زلفِ تو دیدم گفتم /  که پریشانیِ این سلسله را آخِر نیست

آن روز که سر زلفِ تو را دیدم گفتم که پریشانی این سلسله نهایت ندارد . یعنی هر قدر که زلف پریشان گردد به همان نسبت دل ها پریشان می شود . زیرا مقام و محل قرارِ دل ها ، زلف است . پس زلف که پریشان شود . همان دل ها هم پریشان می شوند . با این وصف چون پریشانی زلف غایت ندارد پس پریشانی دل ها هم انتها نخواهد داشت . [ روز اول = مراد روز الست است / سلسله = زنجیر ]

شرح و تفسیر بیت نهم

سرِ پیوند تو تنها نه دلِ حافظ راست / کیست آن کش سرِ پیوند تو در خاطر نیست

سودای وصلِ تو نه تنها آرزوی دلِ حافظ است . کیست آن کس که هوای وصلِ تو در خاطرش نباشد . یعنی در خاطر همه آرزوی وصلِ تو هست . [ سرِ پیوند = سودا و آرزو / پیوند = اتصال و وصل / تنها = فقط ]

21111