پنجشنبه ۰۱ آذر ۱۴۰۳
نویسنده: علی ودایع
رویاهای ضدحملات بهاره اوکراین با سرعت جای خود را به کابوس زمستانه می‌دهد. روس‌ها استاد جنگ در فصل سرد هستند، آنها باور دارند که از ناپلئون تا هیتلر در زمستان مغلوب روسیه شده‌اند. مسکو فعلا قصد پیشروی ندارد اما در پاییز می‌خواهد مواضع ارتش سرخ را مستحکم حفظ کند.
بر اساس برآوردها، ارتش روسیه از ماه آوریل موشک‌های بالستیک هواپایه کمتری شلیک کرده است. موضوع برای ناظران نظامی زمانی جالب‌تر می‌شود که کارخانجات تسلیحاتی روسیه اقدام به افزایش شدید تولید موشک‌های کروز کرده‌اند. علاوه بر این، در نتیجه توافق «کیم‌جونگ‌اون» با «ولادیمیر پوتین»؛ خطوط تولید موشک کره‌شمالی برای مسافت‌های کوتاه‌برد مبتنی بر ساختار شوروی در اختیار روسیه قرار خواهد گرفت.
وزارت دفاع بریتانیا هم می‌گوید که روسیه احتمالا در تلاش برای ایجاد یک انبار بزرگ از موشک‌های کروز هواپایه به‌منظور استفاده از آنها در حملات خود علیه اوکراین در فصل زمستان است. نگرانی استراتژیک ناتو این است که ارتش سرخ توان ساخت و انبار بزرگ‌ترین زرادخانه موشک‌های کروز با برد طولانی را در کنار موشک‌های قاره‌پیمای روسی به دست آورد. نکته اینجاست که زرادخانه‌های موشکی اروپا به دلیل کمک به اوکراین با چالش مواجه شده‌اند.
تا اینجای کار، اوکراینی‌ها نتوانسته‌اند موفقیت چشم‌گیری کسب کنند. در آن طرف هم مسکو توانسته است که بحران واگنر و گره‌های اقتصادی را کنترل کند. مجموعا می‌توان گفت روسیه اعتماد به نفس خود را بازیافته است. علاوه بر همه اینها، کرملین با گزینه هسته‌ای اعصاب اروپا را به هم می‌ریزد.
حساب و کتاب میدان جنگ نشان می‌دهد که غرب و شرق درحال فریز جنگ هستند اما این بدان معناست که نبرد طولانی خواهد شد. فرسایش جنگ برای هر دو طرف منجر به ایجاد هزینه تصاعدی می‌شود که خوشایند شرکای اروپایی نیست. در این میان، موضوعات متنوعی برای اختلاف در اردوگاه غرب وجود دارد.
اختلاف لهستان با اوکراین در مساله صادرات غلات که به قطع کمک‌های تسلیحاتی بوداپست امکان سرایت به موارد دیگر را هم دارد. نکته اینجاست که در جریان نشست تابستانه سران ناتو هم نشانه‌های اختلافات با «زلنسکی» بروز و ظهور پیدا کرد. کی‌یف با عطش اسلحه و پول مطالبه می‌کند اما توان اروپا برای پرداخت هزینه هم محدود است. مجموع شرایط یک معمای بزرگ در ذهن کی‌یف مطرح می‌کند؛ غرب تاکجا از جنگ اوکراین حمایت خواهد کرد؟ آیا مبتنی بر نظر «هنری کیسینجر» پدرخوانده سیاست خارجی آمریکا، غرب تصمیم به پذیرش تقسیم اوکراین خواهد گرفت تا دیوار برلین در این کشور بازسازی شود؟
چانه‌زنی‌های فشرده زلنسکی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ملاقات با «جو بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا و «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا نشانه‌هایی از نگرانی شدید کی‌یف درباره ادامه حمایت از اوکراین است.
با قطعیت می‌توان گفت که در میان برخی شرکای اروپایی تردید درباره حمایت طولانی‌مدت از جنگ اوکراین وجود دارد. صدای پای ناسیونالیسم افراطی در قاره سبز مساله‌ای است که پیامد فوری جنگ اوکراین محسوب می‌شود. در بگومگوهای سیاسی اروپا اگرچه کسی طرفدار روسیه نیست اما میزان هزینه‌های جنگ اوکراین و لزوم کنترل تقابل با کرملین در حال طرح است. از نظر اروپایی‌ها، هر چه جنگ طولانی‌تر شود، می‌تواند غیرقابل حل‌تر و پرهزینه‌تر به نظر برسد.در اروپا این باور شکل گرفته که جنگ اوکراین تنها قدرت هژمونی آمریکا را افزایش می‌دهد تا این که منافع کلا اروپا تامین شود.
مبتنی بر همین نگاه ، برخی نخبگان اروپایی معتقدند که جنگ اوکراین یک چاله سیاه و تاریک بی‌انتهاست. شکی نیست که تورم، رکود اقتصادی و هزینه‌های زندگی قاره سبز را اذیت می‌کند و همین نکته ذهن آنها را درگیر یافتن راه برای پایان مخمصه اوکراین و نجات از مشکلات اقتصادی می‌کند.
نکته ترسناک برای کی‌یف این است که در واشنگتن هزینه‌های کمرشکن تسلیح زلنسکی امکان انفجار دارد. جمهوری‌خواهان چندین و چندبار درباره لزوم پایان جنگ حرف زده‌اند. ماجرای جلوگیری «مک کارتی» از سخنرانی زلنسکی از سخنرانی در مجلس نمایندگان هم پیام واضحی از سمت محافظه‌کاران دارد. موضع‌گیری چند روز اخیر کاندیداهای جمهوری‌خواهان درباره وجود فساد در سیستم دولتی اوکراین و پاسخگو نبودن زلنسکی درباره دخل و خرج جنگ نشانه‌های جدی از احتمال تغییر رویکرد و نوع بازی آمریکا در تقابل با روسیه است.
مساله بنیادین در معمای تضمین حمایت از کی‌یف این است که خوش‌بینی مفرط درباره ضد حملات بهاره، جای خود را به یک جنگ بی‌پایان و بدون نتیجه بیخ گوش اروپا داده است. تحولات پر سر وصدای جامعه جهانی هم منجر به کاهش ارزش جنگ اوکراین می‌شود و همین موضوع تهدید جانبی است که اتفاقا مسکو روی آن سرمایه‌گذاری کرده است.
فارغ از همه معادلات، همه در اردوگاه غرب منتظر هستند تا تکلیف انتخابات الکترال و رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا در نوامبر2024 مشخص شود. فعلا کی‌یف برای مهار چرخش غرب مشغول بزرگ‌نمایی تهدید روسیه و موفقیت‌های اوکراین در جبهه باخموت و حملات پهپادی علیه مسکو است اما این وضعیت چندان هم پایدار نیست.