جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
نویسنده: طارق فهمی
برخی طرف ها به آنچه در نشست اخیر سران کشورهای عضو «بریکس» گذشت نگاهی بلندپروازانه دارند و معتقدند کشورهایی که تمایل به پیوستن به این گروه دارند به دنبال قدری آزادی هر چند ظاهری در روابط با غرب و آمریکا و تسلیم نشدن مجدد در برابر نهادهای مالی غربی به خصوص صندوق بین المللی پول و بانک جهانی هستند. اما گروه دیگری از صاحب نظران هستند که عملا نسبت به چنین تحولاتی خوش بین هستند ولی دعوت به صبر و خویشتنداری می کنند تا نتایج واقعی این تحرکات و تلاش ها مشخص شود و درباره زیاده روی در خوش بینی، هشدار می دهند به خصوص که کفه قدرت همچنان به نفع آمریکا سنگینی می کند و این کشور به دنبال تدوین راهبردی برای رویارویی با قدرت گرفتن چین و اتخاذ سیاست های پیشدستانه در چارچوب کشمکش بر سر رهبری اقتصاد جهان است.
جایگزین کردن نظام پولی مدنظر بریکس به جای نظام پولی کنونی در جهان که ریشه در نظام «برتون وودز» بعد از جنگ جهانی دوم دارد، کار دشواری است و دلار آمریکا همچنان ارز اصلی برای مبادله کالا و خدمات در جهان محسوب می شود و حتی ارزهای دیجیتال نیز نتوانسته اند با آن رقابت کنند. همچنین آمریکا تدابیر گسترده ای برای حفظ جایگاه خود در جهان اتخاذ کرده و در حال تشکیل ائتلاف های متعددی است که هدف آن به مقابله با «بریکس» محدود نیست. به عبارت دیگر، آمریکا منتظر نخواهد ماند تا روسیه و هند و چین برنامه خود را به پیش ببرند سپس واکنش نشان دهد بلکه در حال تدوین سیاست های مرحله ای است که در آینده گسترش خواهد یافت.
تحرکات آمریکا در خاورمیانه و قاره آفریقا و مناطق تماس راهبردی در آسیا و جنوب ساحل و منطقه صحرا نشان می دهد واشنگتن در تلاش است شرکای فعال و کارآمد خود در مناطق مختلف جهان را پس از سال ها بی توجهی و اهمال کاری در برابر آنها، دوباره به سوی خود بکشاند و آنان را در اولویت قرار دهد. بنابراین می توان انتظار داشت جهان وارد دوره جدیدی از تحولات منطقه ای و بین المللی شود که از نظر ظاهر و محتوا با آنچه پس از جنگ سرد گذشت، متفاوت خواهد بود.
آمریکا همچنان به دنبال تعریف چارچوب جدیدی برای روابط خود با روسیه و چین است و در این راستا از ابزارهای فشار اقتصادی و سیاسی در کنار تقویت همکاری با هم پیمانان خود مثل انگلیس، استرالیا و ژاپن استفاده می کند. در این چارچوب پیش بینی می شود بازآرایی حضور نیروهای آمریکایی در مناطق نفوذ این کشور مثل کانون های بحران در قفقاز یا نزدیک جمهوری های آسیای میانه و حتی بالکان، در آینده افزایش یابد.
هم پیمانی غربی – آمریکایی به دو سوی اقیانوس آتلانتیک به عنوان منطقه جغرافیایی مشترک، محدود نخواهد ماند. آمریکا از وجوه مشترک بین کشورهای دو سوی آتلانتیک و همکاری در زمینه توسعه و اقتصاد و سرمایه گذاری و انرژی سخن می گوید و در عین حال تمایل دارد برخی کشورهای خارج از حوزه آتلانتیک نیز به آن بپیوندند. به احتمال زیاد روسیه نیز با تمرکز بر احیای ایده «سازمان امنیت جمعی» و ایجاد حوزه های نفوذ و تمرکز بر مقابله با آنچه آمریکا در اروپا انجام خواهد داد، به سمت مقابله با «ناتو» پیش می رود. روسیه و چین به سمت ایجاد ائتلاف دوجانبه نظامی و راهبردی برای مقابله با گسترش فزاینده نفوذ آمریکا در آسیا پیش خواهند رفت و احتمال دارد در آینده کشورهایی مثل ایران و کره شمالی نیز به آن ملحق شوند.
چین و روسیه شریک راهبردی محسوب نمی شوند ولی با تهدیدات مشترکی به خصوص از جانب آمریکا مواجه هستند. این تهدیدات ایجاب می کند همکاری نظامی و اطلاعاتی بین دوکشور افزایش یابد. به این ترتیب ائتلاف راهبردی بین مسکو و پکن می تواند قدرت سیاسی بیشتری به این دو کشور در رویارویی با آمریکا بدهد.
منبع: ایندیپندنت عربی (انگلستان)