تفسیر غزل حافظ/ آن سیه چُرده که شیرینی عالَم با اوست

 برای گرفتن فال حافظ و تعبیر و تفسیر آن باید علم و سواد کافی داشت. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم تا هر روز تفسیری یکی از غزل های حافظ شیرازی را برایتان بگذاریم. امروز ۲۷ شهریور غزل شماره ۵۷ می‌پردازیم:

آن سیه چُرده که شیرینی عالَم با اوست / چشمِ میگون لبِ خندان دلِ خرم با اوست
گر چه شیرین دهنان پادشهانند ولی / او سلیمانِ زمان است که خاتم با اوست

روی خوب است و کمال هنر و دامن پاک/ لاجرم همّتِ پاکانِ دو عالَم با اوست
خالِ مشکین که بدان عارضِ گندم گون است / سرّ آن دانه که شد رهزنِ آدم با اوست

دلبرم عزمِ سفر کرد خدا را یاران / چه کنم با دلِ مجروح که مَرهم با اوست
با که این نکته توان گفت که آن سنگین دل  / کُشت ما را و دَمِ عیسی مریم با اوست

حافظ از معتقدان است گرامی دارش / ز آنکه بخشایشِ بس روحِ مکّرم با اوست

شرح و تفسیر غزل شماره ۵۷ دیوان حافظ شیرازی

شرح و تفسیر بیت یکم

آن سیه چُرده که شیرینی عالَم با اوست / چشمِ میگون لبِ خندان دلِ خرم با اوست

آن سبزه رو که ذوق و لذت عالَم با او است . چشم می رنگ ( مایل به قرمز ) و لب متبسم و دل شاد با او است . یعنی آن سبزه خندان رو ، متبسم لب و خرم دل است . نه کریه رو و غمگین دل . [ سیه چرده  = صورت سبزه رو / چشم میگون = چشمی که سفیدی آن مایل به قرمز باشد / خندان = در حالی که می خندد / دل خرم = دلشاد ]

شرح و تفسیر بیت دوم

گر چه شیرین دهنان پادشهانند ولی / او سلیمانِ زمان است که خاتم با اوست

اگر چه پادشاهان، شیرن دهنان هستند امّا آن جانان ، سلیمان زمان است که خاتم ، مالِ او است . یعنی هر محبوبی برای خودش پادشاه است امّا جانان ما از همه سَر است . زیرا که خاتمِ حُسنِ جمال با او است. حاصل کلام: جانان ما، خاتمِ محابیب است زیرا حُسنِ لطافت در او ختم شده است . [ شعرا دهان محبوب ها را به نگین انگشتری و یا به خودِ انگشتری تشبیه می کنند زیرا که کوچکی و مدور بودن آن معتبر است ]

شرح و تفسیر بیت سوم

روی خوب است و کمال هنر و دامن پاک/ لاجرم همّتِ پاکانِ دو عالَم با اوست

آن دلبر عزم سفر کرده، زیبا رو و پاکدامن و کامل هنر است. پس البته همّتِ پاکان دو عالم با او است. یعنی این همه محسّناتی که در او وجود دارد . لازم است تمام انبیاء و ملائک یار و کمک او باشند. [ روی خوب = خوب رو / دامن پاک = پاکدامن / کمال هنر = کامل هنر / لاجرم = لابد و لامحاله، محقق و مقرر است ]

شرح و تفسیر بیت چهارم

خالِ مشکین که بدان عارضِ گندم گون است / سرّ آن دانه که شد رهزنِ آدم با اوست

آن خال سیاه که در صورت گندمی جانان است. سِرّ دانه ای که آدم را گمراه کرد در آن خال است. یعنی سِرّ دانۀ گندمی که سبب خروج حضرتِ آدم از بهشت شد . با آن خالی است که در رُخِ گندمی جانان است. هر کسی که آن خال را ببیند و دل بدان ببندد. حضور و صفا و آسایش را وداع گوید. [ گندم گون = گندمی ، عارض گندمی ]

شرح و تفسیر بیت پنجم

دلبرم عزمِ سفر کرد خدا را یاران / چه کنم با دلِ مجروح که مَرهم با اوست

دلبرم نیت سفر بسته، محضِ رضای خدا، ای یاران درمانم کنید. چه کنم و دلِ مجروح خود را چگونه درمان کنم که مَرهَم در نزد آن جانان است . یعنی دل تحملِ فراق آن جانان را ندارد و مضطرب است پس چاره ای کنید تا اندکی قرار و آرامش پیدا کنم.

شرح و تفسیر بیت ششم

با که این نکته توان گفت که آن سنگین دل  / کُشت ما را و دَمِ عیسی مریم با اوست

این نکته را به که می توانم بگویم که آن سنگین در حالیکه دارای دَمِ مسیحایی است ما را هلاک کرد. یعنی جانان، با اینکه این خصوصیت عیسی را که با نَفَسِ خود مرده را زنده می کرد ، داشت ولی ما را هلاک کرد. پس این را به که بگویم که یک مصلحتِ متناقض است . [ از استغنای جانان نسبت به خودش شکایت می کند ]

شرح و تفسیر بیت هفتم

حافظ از معتقدان است گرامی دارش / ز آنکه بخشایشِ بس روحِ مکّرم با اوست

ای جانان، حافظ از دوستان و از جملع معتقدان است، پس عزیزش بدار . زیرا از بسیاری از ارواحِ اولیاء و انبیاء با او است . یعنی حافظ از احبّای پاک و پاکدامن است . پس عزّت و احترامش کن . زیرا بسیاری از ارواح طیبه معین و ظهیر او است. حاصل کلام: حافظ جزو اهل الله می باشد . او را با سایر احبّا و دوستان قیاس مگیر . [ معتقدان = مراد محبان است / گرامی = عزیز و محترم / بخشایش = ترحم / روح مکرم = روح انبیاء و اولیاء ]

21111d