مشکاة، زجاجه، مصباح؛ منطق قرآنی و مدل نوین برنامه ریزی متعالی فرهنگی تهران

به گزارش خبرنگار فرهنگی صد آنلاین ، در تازه‌ترین یادداشت اندیشکده حکمرانی فرهنگی شهر تهران، آیه‌ی نور به‌عنوان الگویی برای بازسازی معنای حکمرانی شهری بازخوانی شده است. این یادداشت با محوریت سه مؤلفه‌ی قرآنی مشکاة، زجاجه و مصباح، از شکل‌گیری مدلی سخن می‌گوید که می‌تواند روابط فرهنگی، مدیریتی و اجتماعی پایتخت را از تاریکی تکرار به روشنای معنا و شفافیت ببرد—تلاشی برای تبدیل «شهر اداره‌شده» به «مدینه‌ی نورانی».

 ۱. «از وحی تا شهر»؛ بازگشت به منطق نور در حکمرانی فرهنگی

به گزارش صدآنلاین، اندیشکده حکمرانی فرهنگی شهر تهران در یادداشت تحلیلی خود با عنوان «نور و شهر؛ خوانش آیةالنور به‌مثابه الگوی حکمرانی فرهنگی تهران»، رویکردی نو در پیوند میان الهیات قرآنی و نظام اداره‌ی فرهنگی پایتخت ارائه کرده است. در این تحلیل، «نور» نه صرفاً استعاره‌ای عرفانی، بلکه بنیانی معرفتی برای بازسازی عقلانیت شهری معرفی می‌شود.

باید «حکمرانی فرهنگی» از سطح مقررات به سطح معنا و آگاهی ارتقا یابد

اندیشکده بر این باور است که همان‌گونه که اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ سرچشمه هدایت در هستی است، اداره‌ شهر نیز باید از منطق نورانی فهم، شفافیت و معنا تبعیت کند؛ تا «حکمرانی فرهنگی» از سطح مقررات به سطح معنا و آگاهی ارتقا یابد.

 ۲. «مشکاة، زجاجه، مصباح»؛ منطق سه‌گانه‌ی ساختار فرهنگ شهری

در میانهٔ این تحلیل، آیةالنور همچون یک مدل ساختاری بازخوانی شده است. سه مفهوم مرکزی آیه—مشکاة، زجاجه، و مصباح—به‌عنوان سه رکن ادارهٔ فرهنگی جدید معرفی می‌شوند:

• مشکاة: نهادهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای حامل معنا که مأموریت آنها پرورش و توزیع نور معرفت است.
• زجاجه: مدیریت شفاف و نیت خالص در ساختار اداری و فرهنگی شهر؛ جایی که آلودگی نیت همان غبار بر آینه است.
• مصباح: جوهر ایمان و خرد شهروندی؛ همان چراغ جمعی که باید در دل جامعه روشن بماند.

این سه‌گانه، به تعبیر اندیشکده، نقشهٔ راهی است برای عبور از «مدیریت فرهنگی» به «حکمرانی به‌مثابه فرهنگ».

 ۳. «نور بر نور»؛ پیوند اندیشه و عمل در شهر معناگرا

در گام کاربردی، این مدل قرآنی به سه سطح عملیاتی در حکمرانی شهری ترجمه شده است: ۱) آگاهی عمومی و ارتقای سواد فرهنگی برای مردم؛ ۲) پالایش نهادی و پاسخ‌گویی سازمانی در ساختار مدیریت شهری؛ و ۳) خلق معنا و ارتقای زیست فرهنگی مولد.

اندیشکده در بیانیهٔ خود تأکید دارد که شهر بدون معنا، جسمی بی‌جان است و تنها با پیوند دانش، ایمان و اخلاق می‌تواند «نورٌ علی نور» شود—شهری که تصمیم‌ها در آن از عقل و دل برمی‌خیزند نه از سایه‌های مصلحت و منفعت.

 ۴. «مدینهٔ نورانی»؛ افق نهایی حکمرانی فرهنگی تهران

در بخش پایانی یادداشت آمده است: اگر مناسبات فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی تهران در محور «نور» تنظیم شود، پایتخت می‌تواند به مدلی از مدینهٔ نورانی بدل گردد—شهری که در آن هر نهاد و کنشگر، پرتویی از نور حق را در عرصهٔ اجتماع بازتاب می‌دهد.

اندیشکده با دعوت از اندیشمندان، دانشگاه‌ها و مراکز تصمیم‌ساز فرهنگی خواستار گفت‌وگویی ملی دربارهٔ «الهیات ادارهٔ شهر» شده و پیشنهاد داده است که آیةالنور به‌عنوان چارچوب تفسیری در آموزش مدیران فرهنگی کشور مورد بهره‌برداری قرار گیرد.