تولّی و تبری؛ کلید ورود به دنیای واقعی ایمان

به گزارش صدآنلاین، تولّی و تبری دو مفهوم بسیار مهم در زندگی فردی و اجتماعی اهل ایمان هستند که نقش اساسی در شکل‌گیری رابطه مؤمن با خدا، پیامبر و اهل بیت (علیهم‌السلام) دارند. خداوند متعال در قرآن کریم بارها به موضوع سرپرستی و ولایت اشاره کرده و پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم‌السلام) نیز در احادیث متعدد بر اهمیت این دو مفهوم تاکید نموده‌اند. آنها به مؤمنان یادآوری می‌کنند که چه کسانی شایسته‌اند به عنوان دوستان، ولیان و سرپرستان واقعی در زندگی‌شان انتخاب شوند و از چه کسانی باید دوری کنند.

تولّی: انتخاب دوستان و ولیان حقیقی

در قرآن کریم در آیات متعددی به معرفی ولیّ و سرپرست مؤمنان پرداخته شده است. به عنوان نمونه:

روزی که شخص ظالم از روی حسرت می‌گوید: «کاش در دنیا با رسول حق همراه می‌شدم و کاش فلان کس را دوست نمی‌داشتم.»[۱]

«هر کس خدا و پیامبرش و مؤمنان را ولیّ خود بگیرد، از گروه پیروزمندان خواهد بود.»[۲]

«مردان و زنان مؤمن، ولیّ یکدیگرند؛ امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و خدا و رسولش را اطاعت می‌نمایند.»[۳]

پیامبر اکرم (ص) نیز به اصحاب خود فرمودند: «دوست بدار به خاطر خدا و دشمن بدار به خاطر خدا. کسی که ولایت خدا را می‌خواهد، جز از این راه نمی‌رسد. کسی که حتی نماز و روزه زیادی می‌گیرد ولی تولی و تبری ندارد، طعم ایمان را نچشیده است.» هنگامی که از پیامبر پرسیدند چگونه بفهمیم دوستی و دشمنی‌مان برای خدا است، ایشان به امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) اشاره کردند و فرمودند: «دوست بدار دوست علی را، حتی اگر قاتل پدر و فرزندانت باشد، و دشمن بدار دشمن علی را، حتی اگر از نزدیکان تو باشد.»[۴]

تبرّی: دوری از دشمنان خدا و اهل ایمان

خداوند در قرآن به مؤمنان فرمان داده که کافران و دشمنان خدا را به دوستی نگیرند:

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به جای مؤمنان، کافران را به دوستی خود مگیرید.»[۵]

«کسانی که یهود و نصارا را دوستان خود می‌گیرند، جزو آنان هستند و خدا قوم ظالم را هدایت نمی‌کند.»[۶]

«دشمن من و دشمن خودتان را به دوستی مگیرید و با آنان اظهار دوستی نکنید، در حالی که به حقیقت کافرند.»[۷]

پیامبر اکرم (ص) نیز فرموده‌اند: «هر کس دوست دارد بر کشتی نجات بنشیند و به ریسمان محکم خدا چنگ زند، باید علی را دوست بدارد و با دشمن او دشمنی کند و از پیشوایان هدایت پیروی نماید.»[۸]

تولی اهل بیت در نگاه بزرگان اهل سنت

علاقه و محبت به اهل بیت (علیهم‌السلام) تنها مختص شیعیان نیست، بلکه در میان بزرگان اهل سنت نیز توجه و ارادت ویژه‌ای به اهل بیت وجود دارد. به عنوان مثال، دانشمندان بزرگی چون زمخشری و فخر رازی احادیثی از پیامبر (ص) نقل کرده‌اند که:

«هر کس بر دوستی آل محمد بمیرد، شهید مرده است.»

«هر کس بر دشمنی آل محمد بمیرد، کافر مرده است و بوی بهشت را نخواهد چشید.»[۹]

در مذهب شافعی که یکی از مذاهب اهل سنت است، ارادت خاصی به اهل بیت دیده می‌شود. امام شافعی در اشعار خود محبت عمیق خود را نسبت به آل پیامبر (علیهم‌السلام) ابراز کرده است.[۱۰][۱۱]

اشعار شاعران اهل سنت درباره اهل بیت

محبت به اهل بیت در میان شاعران اهل سنت نیز مشهود است. برای نمونه:

شیخ رضا طالبانی کرکوکی، شاعر کرد عراقی، در اشعارش عشق و ارادت خود را به اهل بیت نشان داده و می‌گوید که «شیعه و سنی نمی‌دانم، دوستم هر که او دوست باشد و دشمنم آن که با او دشمن است.»[۱۲][۱۳]

خالد نقشبندی، شاعر اهل سنت دیگر، در قصیده‌ای به مدح امام رضا (علیه‌السلام) و یاد امامان معصوم پرداخته و منزلت آنان را به زیبایی بیان کرده است.[۱۴]