از استرسی بودن کلافه شدید/ این مطلب مخصوص شماست

به گزارش صد آنلاین، همه ما روزانه واژه استرس را می‌شنویم. شنیدن این واژه از دوستان، همکاران و اعضای خانواده به یک امر رایج تبدیل شده است. استرس امروزه با زندگی ما عجین شده و آرامش روحی و بدنی ما را تهدید می‌کند. هرچند استرس گاهی اوقات پاسخ طبیعی بدن به موقعیت‌های ناخوشایندی است که در آن گرفتار می‌شویم و در چنین مواقعی با تحریک ما به واکنش سریع، باعث نجات جانمان می‌شود؛ اما همین استرس اگر بیش از حد زیاد شود، تأثیرات مخربی بر روح و روان ما می‌گذارد.

استرس چیست؟

استرس پاسخ بدن ما به فشارهایی است که بر آن وارد می‌شود. بسیاری از اتفاقاتی که در زندگی برای ما رخ می‌دهند، می‌توانند باعث این عامل شوند. معمولاً هم زمانی به وجود می‌آید که ما چیزی جدید، غیرمنتظره یا تهدیدآمیز را تجربه می‌کنیم یا اینکه احساس می‌کنیم کنترل کمی بر روی اوضاع داریم. معمولا در شهرهای بزرگ و مراکز کشورها حجم استرس بیشتر از الباقی مناطق است.

واکنش همه ما به استرس متفاوت است؛ توانایی ما در مقابله با استرس به ژنتیک، اتفاقات دوران کودکی، شخصیت و شرایط اجتماعی و اقتصادی ما بستگی دارد. وقتی ما با استرس مواجه می‌شویم، بدنمان هورمون‌های استرس تولید می‌کند که باعث تحریک ما به مبارزه یا فرار از آن موقعیت می‌شوند و در نتیجه سیستم ایمنی بدنمان فعال می‌گردد. از این رو ما می‌توانیم سریعاً به موقعیت‌های خطرناک واکنش نشان دهیم.

گاهی اوقات احساس استرس مفید است و به ما کمک می‌کند که بر ترس یا درد خود غلبه کنیم. در ضمن معمولاً هورمون‌های استرس پس از پایان یافتن موقعیت استرس‌زا دوباره به حالت عادی برمی‌گردند و هیچ اثری از آن‌ها باقی نمی‌ماند. اما استرس زیاد، تأثیرات منفی روی ما می‌گذارد، زیرا دائماً ما را وادار به مبارزه یا فرار می‌کند و بعد از مدتی ما را از پای درمی‌آورد.

انواع استرس

استرس در حالت کلی به دو نوع استرس حاد و استرس مزمن تقسیم می‌شود و این دو با هم تفاوت دارند. معمولاً استرس حاد به استرس‌های کوچکی که به صورت روزمره تجربه می‌کنیم اشاره دارد؛ در حالی که استرس مزمن شدیدتر بوده و ما را در بلند مدت درگیر خود می‌کند. از این رو تأثیر استرس‌های حاد و مزمن بر ما یکی نیست.

استرس حاد

استرس حاد معمولاً همه ما را گاهی اوقات تحت تأثیر قرار می‌دهد. معمولاً هم با رویدادها و وقایعی که در حال حاضر یا آینده نزدیک برای ما رخ می‌دهند، ارتباط دارد که از آن جمله می‌توان به دیر رسیدن به محل کار یا فراموش کردن یک قرار کاری مهم اشاره کرد. غالباً تجربه سطح پایینی از استرس حاد مفید است و به فرد انگیزه می‌دهد که وظایف خود را انجام دهد، اما با گذشت زمان تمام این استرس‌های کوچک بر روی هم تلنبار می‌شوند و در این حالت ممکن است بر سلامتی فرد تأثیری منفی بگذارند. معمولاً نشانه‌های استرس حاد در افراد مختلف با هم متفاوت است، اما در هر صورت می‌توان با مدیریت زمان، مراقبت از خود و تمرین تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند مدیتیشن و یوگا، با استرس‌های حاد مقابله کرد.

استرس مزمن

استرس مزمن زمانی ایجاد می‌شود که فرد در یک دوره زمانی بلند مدت، در معرض یک موقعیت پرفشار قرار می‌گیرد. معمولاً این نوع استرس زمینه‌ساز اضطراب و افسردگی است. اگر احساس می‌کنید که از استرس مزمن رنج می‌برید، بهتر است با یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود درباره احساسی که دارید، صحبت کنید. در این صورت بهتر می‌توانید خود را از شر احساسات بد خلاص کنید و به زندگی عادی برگردید. اما اگر احساس می‌کنید استرس شما قابل کنترل نیست، باید حتماً به روانشناس مراجعه کنید.

علائم استرس

با وجود اینکه همه ما گاهی اوقات استرس را تجربه می‌کنیم، اما خیلی اوقات با وجود تجربه نشانه‌های استرس، اصلاً متوجه نمی‌شویم که تحت تأثیر آن قرار داریم. اینکه ما بدانیم استرس چه علائمی دارد، باعث می‌شود که زودتر متوجه آن شویم و در صورتی که احساس کردیم استرس ما بیش از حد بوده و حالتی مزمن پیدا کرده است، به دنبال راهکار مناسبی برای مقابله با آن باشیم. هرچند نشانه‌های آن زیاد هستند، اما این بدان معنا نیست که همه افراد تمام نشانه‌های استرس را تجربه می‌کنند. افراد به فراخور وضعیت خود، معمولاً یکی یا چند مورد از نشانه‌ها را بروز می‌دهند. رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

اضطراب و بی‌قراری

استرس مزمن معمولاً باعث اضطراب و بی‌قراری می‌‎شود. هورمون‌های استرس که به نام‌های کورتیزول و کورتیکوتروپین معروف هستند، فشار بدن را تنظیم می‌کنند. وقتی فرد به صورت کوتاه مدت تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرد، این هورمون‌ها در پاسخ به این تهدید ترشح می‌شوند و اثر آن‌ها بعد از مدت کوتاهی از بین می‌رود.

اما استرس بلند مدت باعث افزایش سطح هورمون‌های کورتیزول و کورتیکوتروپین برای مدت طولانی در بدن فرد می‌شود و افزایش سطح این هورمون‌ها در بدن زمینه اضطراب و بی‌قراری است. در اصل استرس پاسخ بدن به یک موقعیت است و اضطراب واکنش بدن نسبت به استرس به شمار می‌آید.

افسردگی

معمولاً گفته می‌شود که یک رابطه علت و معلولی بین استرس و افسردگی وجود دارد و هر کدام از آن‌ها می‌توانند باعث بروز دیگری شوند. معمولاً استرس مزمن باعث بروز علائم افسردگی در فرد می‌شود، لذا عدم مقابله با آن، خطر بروز افسردگی و افزایش شدت آن را بالا می‌برد. استرس مزمن باعث فرسوده شدن روح و روان فرد می‌شود و تأثیر منفی بر خلق‌وخوی افراد می‌گذارد؛ در ضمن باعث کاهش بهره‌وری شده و بر روابط خصوصی افراد تأثیر منفی می‌گذارد. تمامی این عوامل زمینه را برای بروز افسردگی مهیا می‌کنند.

حملات پانیک

 معمولاً افرادی که از اختلال هراس رنج می‌برند، شدیداً به استرس واکنش نشان می‌دهند و این واکنش باعث افزایش سطح آدرنالین در خون آن‌ها می‌شود. در حمله پانیک فرد در حین نفس‌نفس‌زدن، احساس تنگی نفس یا وحشت می‌کند. معمولاً تنفس‌های غیرطبیعی و سریع، ارتباط نزدیکی با استرس و اضطراب دارند و می‌توان با دور شدن از موقعیت استرس‌زا و تلاش آگاهانه برای کاهش سرعت تنفس بر آن غلبه کرد.

چنانچه استرس به حملات پانیک منجر شود، باید حتماً به درمان آن پرداخت. زیرا حتی ترس وقوع دوباره حملات پانیک، باعث افزایش استرس می‌شود و این دور تسلسل تا زمانی که استرس فرد درمان نشود، ادامه پیدا می‌کند.پ

احساس غم و ناراحتی

گاهی اوقات استرس باعث احساس غم و ناراحتی در فرد می‌شود و فرد بدون اینکه بداند شروع به گریه کردن می‌کند. در واقع این احساس به دلیل وجود هورمون‌های کورتیزول و کورتیکوتروپین در بدن فرد است. در این صورت اگر فرد بتواند احساس غم و اندوه خود را با گریه کردن خالی کند، گریه همانند یک سوپاپ اطمینان عمل کرده و با کاهش سطح هورمون‌های استرس در بدن، باعث می‎شود که فرد احساس بهتری پیدا کند.

احساس درد در سینه و سایر نواحی مختلف بدن

یکی از دلایل احساس درد در سینه و سایر قسمت‌های بدن، استرس است. استرس باعث منقبض شدن ماهیچه‌های بدن می‌شود، از این رو ممکن است باعث درد و گرفتگی ماهیچه‌ها در هر قسمتی از بدن شود. در ضمن استرس مزمن، در عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کند و باعث کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌شود. به‌علاوه، باعث ایجاد التهاب در بدن می‌شود که ممکن است خود را به صورت درد مفاصل نشان دهد.

سردرد، سرگیجه و لرزش

سردرد و میگرن معمولاً در اثر تنش در ناحیه گردن و شانه‌ها به وجود می‌آیند. دردهای مبهم یا احساس فشار در ناحیه سر و چشم از علائم شایع مرتبط با استرس هستند. در ضمن از آنجایی که استرس باعث بر هم زدن تعادل هورمون‌ها در بدن می‌شود، ممکن است باعث سردرد،حتی لرزش دست‌ها و پاها شود.

خستگی

استرس تأثیرات فیزیولوژیکی بر بدن می‌گذارد، زیرا با ترشح هورمون‌هایی در جریان خون، باعث افزایش سرعت ضربان قلب و تنفس می‎‌شود. این فشار مداوم بر روی سیستم بدن، باعث از پای درآمدن و خستگی فرد می‌شود؛ از این رو شخص همیشه بی آنکه بداند، احساس خستگی می‌کند.

اما تأثیر استرس بر بدن تنها به این مورد خلاصه نمی‌شود، زیرا حتی بر خواب هم تأثیر می‌گذارد و مانع از درست خوابیدن فرد می‌شود. تحقیقات ثابت کرده‌اند که استرس باعث فعال شدن محور هیپوتالاموس - هیپوفیز - آدرنال در مغز می‌شود که نقش مهمی در تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن دارد. در این حالت ممکن است فرد کم خوابی را تجربه کند و متوجه شود که دائماً موضوعی را در ذهن خود تکرار می‌کند، چرا که ذهن فرد به صورت مدام در حال پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای حل مشکلاتش است. از این رو شخص به دلیل فعالیت ذهنی زیاد و عدم خواب کافی، همیشه احساس خستگی و درماندگی می‌کند.

در ضمن استرس مزمن ممکن است باعث بروز آپنه خواب در فرد شود که باعث خروپف شدید در طول شب و خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز می‌شود.

فشار خون بالا

هنگامی که شما در یک موقعیت استرس‌زا قرار می‌گیرید، بدن‌تان انبوهی از هورمون‌های مختلف را تولید می‌کند که به طور موقت فشار خون شما را افزایش می‌دهند. این هورمون‌ها باعث می‌شوند ضربان قلب شما سریع‌تر شده و رگ‌هایتان باریک‌تر شوند.

هرچند هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد که استرس به خودی خود باعث افزایش فشار خون در بلند مدت می‌شود، اما واکنش به استرس با روش‌های ناسالم از جمله کشیدن سیگار یا خوردن غذاهای نامناسب، باعث افزایش فشار خون شما در بلند مدت می‌شود.

مشکلات گوارشی و معده

وقتی فرد در معرض استرس قرار می‌گیرد، سیستم عصبی سمپاتیک که بخشی از سیستم عصبی خودمختار بدن است و برخی از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب، تنفس و فشار خون را تنظیم می‌کند، برای فعال کردن سیستم مقابله با تهدید بدن، هورمون کورتیزول را آزاد می‌کند. از آنجایی که سیستم عصبی مستقیماً با سیستم گوارش بدن در ارتباط است، استرس به صورت غیر مستقیم باعث اسپاسم مری، افزایش اسید معده، ایجاد حالت تهوع و بروز اسهال یا یبوست می‌شود.

ضعف سیستم ایمنی بدن

استرس و سیستم ایمنی بدن رابطه پیچیده‌ای با هم دارند. در واقع سیستم ایمنی بدن به استرس، به خصوص از نوع مزمن آن حساس است. به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، استرس تعداد سلول‌های مبارز یا لنفوسیت‌ها (که مسئول مبارزه با ویروس‌ها هستند) را در بدن کاهش می‌دهد.

مطالعات نشان داده‌اند که هرچند استرس در کوتاه مدت باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن یک پاسخ التهابی از خود نشان دهد که بر مبارزه بدن با میکروب‌ها تأثیری مثبت می‌گذارد، اما استرس مزمن باعث بروز التهاب همیشگی می‌شود که مسبب تجمع پلاک‌ها بر روی دیواره‌های شریان‌های قلب است. در ضمن استرس مزمن باعث ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول می‌شود که پاسخ التهابی بدن را مختل کرده و باعث بروز عفونت‌های پی‌درپی می‌شود.

علت استرس

استرس در نتیجه اتفاقات مختلفی در زندگی همه ما بروز می‎‌کند. برخی از مهمترین علل استرس عبارتند از:

1. قرار گرفتن در معرض فشارهای روحی و روانی

2. مواجه با تغییرات بزرگ در زندگی

3. نگرانی در مورد چیزهای مختلف

4. نداشتن کنترل زیاد یا عدم کنترل بر نتیجه یک رخداد

5. داشتن مسئولیت‌هایی که به نظر شما طاقت‌فرسا هستند

6. عدم وجود کار، فعالیت یا تغییرات کافی در زندگی

7. عدم اطمینان کافی در زندگی

در ضمن توجه داشته باشید که هرچند عوامل مختلف باعث ایجاد استرس در شما می‌شوند، اما استرس ممکن است ناشی از تجمع فشارهای کوچک باشد. در این صورت ممکن است تشخیص اینکه چه چیزی باعث استرس شما شده است یا توضیح دادن آن برای دیگران، برای شما دشوارتر باشد.

عوارض استرس بر سلامتی

استرس معمولاً بر روی سلامتی شما تأثیر می‌گذارد. در این صورت حتی ممکن است ندانید که علت سردردهای آزاردهنده، بی‌خوابی‌های مکرر، کاهش بهره‌وری و  شما در محل کار، چیست. در بیشتر مواقع اکثر بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون بالا، چاقی، دیابت و غیره ناشی از استرس مزمن و کنترل نشده هستند. امروزه تأثیر استرس بر اختلال در عملکرد سیستم‌های مختلف بدن به اثبات رسیده است. اینکه استرس چه خطراتی دارد، موضوعی است که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.

تأثیر استرس بر سیستم عصبی

سیستم عصبی خودمختار بدن که به سیستم‌های عصبی سمپاتیک (SNS) و پاراسمپاتیک (PNS) تقسیم می‌شود، نقش مهمی در پاسخ فیزیکی بدن به استرس دارد.

وقتی بدن تحت استرس قرار می‌گیرد، SNS به پاسخ «مبارزه یا فرار» بدن کمک می‌کند و منابع انرژی بدن را برای مبارزه با تهدید احساس شده یا فرار از آن، بسیج می‌کند. در این حالت SNS به غدد فوق کلیوی سیگنال می‌دهد که هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول ترشح کنند. پاسخ SNS به استرس‌های حاد، ناگهانی و کوتاه مدت است. پس از پایان استرس، بدن به حالت قبل از بحران برمی‌گردد؛ در این حالت بازیابی سیستم عصبی بدن برعهده سیستم PNS است. سیستم‌های عصبی SNS و PNS با سیستم ایمنی بدن در تعادل هستند و همین امر باعث تعدیل اثر استرس می‌شود. در ضمن سیستم عصبی مرکزی با تنظیم فعالیت سیستم عصبی خودمختار، نقش زیادی در مقابله بدن با استرس دارد.

تأثیر استرس بر دستگاه‌های تنفسی و قلبی عروقی

استرس حاد باعث افزایش ضربان قلب و انقباضات قوی‌تر عضلات قلب می‌شود. هورمون‌های آدرنالین، نورآدرنالین و کورتیزول که در هنگام استرس ترشح می‌شوند، در نقش پیام‌رسان این تأثیرات ایفای نقش می‌کنند. در هنگام استرس رگ‌های خونی گشاد شده و خون را به سمت عضلات قلب هدایت می‌کنند. بعد از گذراندن دوره استرس حاد، وضعیت رگ‌ها و عضلات قلب به حالت اولیه خود برمی‌گردد. اما استرس مزمن و بلند مدت با طولانی کردن این چرخه، باعث بالا بردن خطر افزایش فشار خون، حملات قلبی یا سکته می‌شود. در ضمن استرس مزمن و استرس‌های حاد مکرر، باعث التهاب در سیستم گردش خون، به ویژه در عروق کرونر می‌شوند.

استرس گاهی اوقات با علائم تنفسی مانند تنفس سریع و تنگی نفس خود را نشان می‌دهد، زیرا استرس باعث منقبض شدن راه هوایی بین بینی و ریه‌ها می‌شود. در ضمن برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استرس حاد و شدید ممکن است باعث بروز حملات آسم شود./ایسکانیوز