شرط اجابت دعا را بدانید

به گزارش صد آنلاین، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان است، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت است، نکته مهم در این میان آن است که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد. 

مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:

یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، حضور قلب است

یکی از شرایط استجابت دعا این است که آن را با توجّه مطرح کنیم. گاهی لقلقه زبان، جملاتی، چون «خدایا ما را بیامرز»، «خدایا به ما سعه رزق بده» و «خدایا قرض ما را ادا کن» است. ده سال انسان این‌گونه دعا می‌کند، اصلاً مستجاب نمی‌شود. این فایده‌ای ندارد. یکی از شرایط دعا این است که فرمود: «و اعلمُوا أنّ اللّه لا یقبلُ دُعاءً مِن قلبٍ غافِلٍ»

«خداوند متعال، از صاحب دلِ غافل ـ دلی که متوجّه نیست چه خواسته‌ای را مطرح می‌کند و با که دارد حرف می‌زند ـ دعایی را قبول نمی‌کند». معلوم است که دعایِ دارای این ویژگیها، مستجاب نمی‌شود. باید تضرّع کنید و جدی بخواهید. باید از خدای متعال با الحاح بخواهید. باز بخواهید و باز بخواهید. در این صورت البتّه خدای متعال دعا‌ها را مستجاب خواهد کرد؛ لذا من توصیه می‌کنم که ارتباطات بچه‌ها با خدا، ارتباطاتِ با توجّه و باحالی باشد؛ بخصوص نماز‌ها را با حال بخوانند. دعا که می‌خوانند، با حال و با توجّه بخوانند و بدانند با چه وجودی حرف می‌زنند و چه می‌خواهند و بدانند این خواست، پاسخ دارد. در قرآن، به ما گفته شده است: «ادعُونی أستجِب لکُم».

مرا بخوانید تا به شما پاسخ دهم. دعا، وسیله‌ای در کنار وسایل دیگر است... این، البتّه بدان معنا نیست که هرچه شما خواستید و هر طور آن را با خدای متعال در میان گذاشتید، برآورده خواهد شد؛ نه. شرایطی دارد، آدابی دارد؛ مثل همه اسباب عادی و مثل همه خواستن‌ها. اگر شما از دوستتان هم چیزی بخواهید، آداب و تشریفاتی دارد. ادب مخصوص دعا را باید به کار گرفت و عمده‌ترین آداب، این است که انسان به خدای متعال توجّه کند و با همه دل، از خدا بخواهد. هنگامی‌که قلب انسان رقیق می‌گردد و توجهی پیدا می‌شود، وقت دعاست. 

آن‌وقت اگر از خدا بخواهید، غالب این است که مقصود برآورده می‌شود. مگر مواردی که در علم الهی، مصالحی وجود دارد که آن مصالح را ما نمی‌دانیم و خدای متعال، به خاطر دعای من و شما مصالح عمومی آفرینش، یا مصالح یک ملت را به هم نمی‌ریزد. آنجا که سر راه خواسته ما، مصلحت بزرگی مانع نباشد و آنجا که توجّه لازم را در حال دعا داشته باشیم، دعا مستجاب خواهد شد؛ یا زود و یا دیر.

یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، حضور قلب و خشوع است. همان‌طور که عرض کردیم، معنای دعا این است که شما با خدا حرف بزنید؛ خدا را در مقابل خود احساس کنید و حاضر و ناظر بدانید. اینکه انسان همین‌طور طبق عادت چیزی را بر زبان بیاورد و مطالبه‌ای را ذکر کند ـ خدایا ما را بیامرز، خدایا پدر و مادر ما را بیامرز ـ بدون اینکه در دل خود حقیقتاً حالت طلبی را احساس کند، این دعا نیست؛ لقلقه لسان است. «لا یقبلُ اللّهُ عزّوجلّ دُعاء قلبٍ لاهٍ»؛ دل غافل و بی توجّه و سربه هوا اگر دعا کند، خدای متعال دعایش را قبول نمی‌کند. دل‌های آلوده و غرق در تمنّیات و شهوات نفسانی ـ که اصلاً غافلند ـ چگونه دعا خواهند کرد؟ چه توقّعی است که اگر انسان این‌طور دعا کرد، مستجاب شود؟

همان دعایی که در آن، حاجت خود را می‌خواهید، آن دعا را با توجّه، با تضرّع و با حضور قلب بخوانید و دلتان را به خدا نزدیک کنید. مهمی‌ترین خاصیت دعا ـ که من قبلاً هم درباره آن قدری صحبت کرده‌ام. همین ارتباط با خدا و احساس عبودیت در مقابل خداوند، بزرگ‌ترین اثر و خاصیت خداست؛ از خدا خواستن که آن‌وقت خدای متعال هم اجابت خواهد کرد.

در دعا، طلب کردن و خواستن از خدای متعال و حقیقتاً مطالبه کردن لازم است. این دعا مستجاب می‌شود. اگر عمل و تلاش در راه اهداف بزرگ، همراه این دعا باشد، اقبال استجابت این دعا واقعاً بیشتر است. آن‌وقتی‌که دعا استمرار پیدا کند، حتماً اقبال استجابت در این دعا بیشتر است. اگر دیده شد که یک دعا چند بار تکرار گردید و مستجاب نشد، نباید مأیوس شد؛ بخصوص در مسائل بزرگ، بخصوص در مسائل مربوط به سرنوشت انسان و سرنوشت کشور و سرنوشت ملت‌ها؛ چون گاهی طبیعت کار‌های بزرگ چنین است که تحقّقش زمان می‌طلبد.

عمده این است که شما به معنای حقیقی کلمه و با همین شرایط، طلب کنید؛ خدای متعال این طلب را اجابت خواهد کرد. بهترین دعا آن است که از سر معرفتی عاشقانه به خدا و بصیرتی عارفانه به نیاز‌های انسان انشا شده باشد و این را فقط در مکتب پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله و اهل بیت طاهرین او ـ که اوعیه علم پیامبر صلی‌الله علیه و آله و وراث حکمت و معرفت اویند ـ می‌توان جست.

ادب مخصوص دعا را باید به کار گرفت و عمده‌ترین آداب، این است که انسان به خدای متعال توجّه کند و با همه دل، از خدا بخواهد. شاید در ماه شعبان، بتوانیم با ذخیره‌ای که از این ماه گرفته‌ایم، آن مناجات پرسوزوگداز و پرمضمون را با نفس حقیقی بخوانیم نه فقط الفاظ آن را مرور کنیم و حقیقتاً از دل، با زبان آن مناجات با خدا حرف بزنیم.

در روایت دیگر دارد که خدای متعال به حضرت موسی خطاب فرمود: «یا مُوسی ادعُنِی بِالقلبِ النّقِیِّ و اللِّسانِ الصّادِقِ» با دل پاک و زبان راست‌گو با خدای متعال حرف بزنید و دعا کنید؛ دعا قطعاً مستجاب خواهد شد. اگر دل توانست با یاد خدا خود را معطّر و مزیّن کند، بدون تردید اجابت الهی برای او میسّر خواهد شد؛ «أُدعُونی أستجِب لکُم»/ دفاع پرس