اصلیترین روش برای برطرف کردن نجاستها، استفاده از آب است. اما بسته به نوع نجاست و شرایط مختلف، احکام متفاوتی وجود دارد.
برای پاک شدن چیزی که نجس شده، لازم است که عین نجاست، مانند خون یا ادرار، از آن شیء به طور کامل پاک شود. در بسیاری از موارد، نیازی به شستشو با آب زیاد نیست؛ بلکه با استفاده از روشهای مختلف نیز میتوان آن را از بین برد.
اگر چیزی که نجس شده در آب کر (آبی که حجم زیادی دارد مانند رودخانه یا دریا) یا آب جاری شسته شود، به محض آنکه عین نجاست از آن جدا شد، آن چیز پاک میشود. برای این کار کافی است که یک بار شستشو انجام شود. البته در برخی فتاوا، برای آب کر نیز شستشو دو بار الزامی است.
برای پاک کردن چیزی که با آب قلیل نجس شده (آب کمحجم) ابتدا باید عین نجاست از آن زدوده شود. سپس، اگر نجاست ادرار باشد، باید دو بار آب ریخت، اما اگر چیزی غیر از ادرار (مثل خون) باشد، یک بار آب کافی است. در مورد ادرار، برای پاک شدن کامل باید سه بار آب روی آن ریخت.
اگر ظرفی نجس شده باشد، باید آن را با آب کر یا جاری شست. کافی است یک بار آب به تمام بخشهای آن برسد. اما در مورد ظروفی که با آب قلیل شسته میشوند، باید سه بار شسته شوند تا پاک شوند. ظروفی که سگ در آنها آب یا غذا خورده باشد، باید ابتدا با خاک مالیده شوند و سپس دو بار شسته شوند.
برای پاک کردن لباسهای نجس، اگر این لباسها با آب کر یا جاری شسته شوند، باید پس از شستن، آبهای درون آن با فشار خارج شوند. در صورتی که لباس با آب قلیل نجس شده باشد، پس از زایل کردن عین نجاست، باید دو بار آب روی آن ریخته و بعد از هر بار فشار داده شود.
وسواس در مسائل پاک و نجس از نظر شرعی پسندیده نیست و باعث مشکلات روحی و دینی میشود. افراد باید به گونهای عمل کنند که مثل افراد عادی و با آگاهی از احکام، به پاک شدن اشیاء اطمینان داشته باشند، بدون آنکه نیاز به یقین داشته باشند.
برای ثابت شدن پاک بودن چیزی، سه راه وجود دارد:
این احکام و روشها برای پاک کردن انواع نجاسات مختلف با توجه به نوع آب و شرایط آن متفاوت است و در فقه اسلامی راههای متنوعی برای پاکسازی ارائه شده است.