نزاع خیابانی ، یک قدم تا قتل

به گزارش صد آنلاین، نزاع ناشی از ناتوانی در کنترل خشم، هر لحظه می‌تواند بروز کند؛ ممکن است در خیابان دو نفر بر سر جای پارک خودرو درگیر شوند یا مسافر و راننده بر سر کرایه ماشین و یا حتی دو دوست و شریک بر سر مسایل مالی؛ اینها وقایع خشونت باری است که هر روز در بستر جامعه به شکل های مختلف تکرار می شود، تندخویی و خشونت به اوج می رسد و در نهایت اتفاقی ناگوار و غیرقابل جبران رقم می‌خورد.

در تعریف نزاع خیابانی، گفته شده که نبرد تن به تن در اماکن عمومی، بین افراد یا گروه‌هایی از مردم است که محل وقوع آن نیز معمولا یک مکان عمومی مثلا یک خیابان است به گونه‌ای که نزاع گاهی منجر به آسیب جدی یا حتی مرگ می شود.

یکی از نمونه این نزاع‌های خیابانی چندی پیش در خیابان سپهسالار تهران به وقوع پیوست؛ در این حادثه سه دوست در خیابان در حال قدم زدن بودند که بین دو نفر از آنها مشاجره لفظی درمی‌گیرد و نفر سوم به هواخواهی از یکی از آنها با چاقو به یکی از آن دو نفر حمله می‌کند، ضربه‌ای می‌زند و فرار می‌کند و همین مشاجره لفظی و عدم کنترل خشم منجر به قتل جوانی ۲۸ ساله می‌شود.

استان تهران بنا به آمار پزشکی قانونی بیشترین مراجعه کننده نزاع به این سازمان را دارد؛ از ابتدای فروردین تا پایان شهریور امسال، ۵۵ هزار و ۲۹۹ نفر به دلیل آسیب‌های ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کردند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (۱۴۰۱) نیم درصد افزایش یافته است و البته باید گفت که نزاع خیابانی مختص به یک استان و منطقه نیست.

به طور مثال در آبان ماه امسال در روستای حصار زنجان طی یک درگیری، نوجوان ۱۷ ساله‌ای به قتل رسید یا در نمونه دیگری در یک نزاع جمعی به دلیل اختلافات مالی در مشهد، ۶ نفر دستگیر و یک نفر نیز دچار مصدومیت شد؛ یا حتی در یک مراسم عروسی روستای "دره باز" بخش نیمبلوک شهرستان قاینات نزاع بین چند جوان منجر به قتل یک نفر با استفاده از چاقو شد.

هر روزه نزاع‌های خیابانی فراوانی در سطح کشور به وقوع می‌پیوندد که تعدادی از آنها منجر به قتل می‌شوند که شاید مهمترین عامل قتل در این نزاع‌ها حمل سلاح سرد مانند چاقو با خود باشد. اما نکته مهمتر آن است که هر چند آمارها از وقوع ۶۰۰ هزار مورد نزاع خیابانی سالانه در کشور خبر می‌دهند اما بسیاری از موارد نزاع، ثبت نمی‌شود.

طبق آمارها، جوانان بیش از سایر گروه های سنی درگیر نزاع جمعی می شوند که اغلب در بازه سنی ۱۸تا ۲۵ سال قرار دارند؛ این قشر به دلایل مختلف از جمله استعمال مواد مخدر، رو کم کنی، متلک پراکنی، خودنمایی، شاخ و شانه کشیدن و هزاران دلایل پیش پا افتاده وارد گود درگیری‌های خیابانی می‌شوند و خانواده هایی را عزادار می کنند؛ نکته تلخ ماجرا آنجاست که اغلب کسانی که در نزاع‌های خیابانی شرکت می کنند، باخود سلاح سرد حمل می کنند به تصور اینکه هیچگاه از آن استفاده نخواهند کرد.

گرفتن حق به قیمت جان

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران گفت: گاهی علت نزاع‌های خیابانی این است که برخی افراد از اجرای قوانین ناراضی بوده و به مجریان قانون بی اعتماد هستند بنابراین خودشان نسبت به گرفتن حق خود اقدام می‌کنند.

موسوی چلک افزود: این افراد تصور می‌کنند اگر خودشان ضرب و جرح کنند و طرف مقابل را بکشند، زودتر به هدف خود می رسند به همین دلیل به صورت فردی خودشان تصمیم می‌گیرند و اعمال خشونت نسبت به طرف مقابل را به عنوان راهکار کوتاه مدت انتخاب می‌کنند.

وی، نداشتن مهارت‌های ارتباطی را از دیگر علل وقوع نزاع‌های خیابانی برشمرد و گفت: افراد که به دلایل گوناگون از صبح، بیرون می‌روند، خیلی حرفها می شنوند اما افرادی موفق هستند که مهارت‌های کنترل خشم، تصمیم گیری و حل مساله را دارند. طبیعی است وجود در صورت چنین مهارت‌هایی در جامعه، خشونت وجه مشخصه رفتاری نخواهد شد اما هنگامی‌ که ضعف مهارتی داشته باشیم از جمله عوارض این پدیده، خشونت و نزاع است.

نزاع‌های خیابانی به زبان آمار و ارقام

براساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، تعداد ارجاعات نزاع به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور در سال۱۴۰۰ برابر با ۵۸۶هزارو۲۸۳ نفر بوده و استان‌های تهران با ۹۶هزارو۴۹۶، خراسان رضوی با ۵۱هزارو۶۳۰ و اصفهان با ۴۱هزارو۶۴ نفر بیشترین و استان‌های ایلام با ۳هزارو۴۹۰، بوشهر با ۳هزارو۶۴۱ و خراسان جنوبی با ۴هزارو۱۶۴ نفر کمترین آمار ارجاعات نزاع را داشته‌اند.

در آمار منتشرشده از سوی سازمان پزشکی قانونی، بیشترین نرخ نزاع (تعداد بر حسب جمعیت استان) مربوط به استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، اردبیل، آذربایجان شرقی، همدان و زنجان بوده و کمترین آمار نیز متعلق به استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان بوده است. در این آمار آمده است: در سال گذشته ۵۸۶هزارو۲۸۳ مصدوم ناشی از نزاع (نزاع خیابانی و خانگی) به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور مراجعه کردند و از این تعداد مراجعه‌کننده، ۳۹۱هزارو۶۲۵ نفر مرد و ۱۹۴هزارو۶۵۸ نفر زن بودند.

پایین بودن آستانه تحمل و فوران ناگهانی خشم

نزاع و درگیری خیابانی یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های اجتماعی جامعه ماست؛ اتفاقی که در فضای عمومی جامعه رخ می‌دهد و تبعات منفی زیادی به دنبال دارد؛ قتل و جنایت‌های خیابانی درست جلوی چشم بقیه شهروندان یکی از تلخ ترین تبعات این زد و خوردهای خیابانی است. دکتر سعید محمدی‌صادق، جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه زاهدان در این باره می‌گوید: تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده و همه نشان می‌دهد هیچ یک از این قتل‌ها برنامه‌ریزی شده نبودند. یعنی تصمیمی از قبل برای قتل و جنایت گرفته نشده بوده و فی‌البداهه و ناگهانی اتفاق افتاده‌اند. در حقیقت این طور نبود که یک نفر ابزار قتاله را به دست بگیرد و با برنامه‌ای از پیش تعیین شده برود فرد دیگری را بکشد.

به گفته این استاد دانشگاه، دومین منشا و عامل محرک به وجود آمدن جنایات خیابانی، به عدم کنترل خشم در افراد بر می‌گردد. محمدی‌صادق همین جا روی پایین بودن آستانه تحمل افراد دست می‌گذارد و می‌گوید: بسیاری از این اتفاقات ناشی از عدم کنترل خشم به خاطر پایین بودن آستانه تحمل است. در بسیاری از موارد یک درگیری ساده لفظی، سر پارک ماشین یا ویراژ در خیابان، به اتفاقی خونین منجر شده است، در حالی که اگر از دور به این حادثه‌ها نگاه کنیم هیچ وقت در لحظه‌های اول بوی خون و جنایت نمی‌دهند. این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: اما خشمی که درون بسیاری از شهروندان نهفته شده، ناگهان فوران می‌کند و از یک مسأله کوچک و یک ناسزا و فحاشی، آتش این خشم شعله ور می‌شود. در حقیقت جرقه اولیه بیشتر این درگیری‌های خیابانی از فحاشی‌هایی است که متاسفانه در جامعه ما رواج پیدا کرده است. این جامعه‌شناس در ادامه می‌افزاید: در گذشته مردم در درگیری‌های خیابانی نقش مداخله‌گرایانه داشتند و نمی‌گذاشتند دعوا بالا بگیرد، اما الان وضع طوری شده که همه فیلمبرداری می‌کنند. یعنی بی‌تفاوتی اجتماعی و بیگانگی اجتماعی به اندازه‌ای رسیده که شهروندان نسبت به پدیده‌های اجتماعی پیرامونی‌شان بی‌تفاوت و خنثی شده‌اند و رسالتی را که به عهده دارند، انجام نمی‌دهند. همین اتفاق هم مزید بر علت است و آتش درگیری‌ها را بیشتر می‌کند. وقتی فردی درگیر می‌شود و می‌بیند بقیه دوربین به دست گرفته‌اند خود این اتفاق، ‌درگیری را تشدید می‌کند.

خبرنگار آمنه سنجاقی