در طول تاریخ بیماری جذام به عنوان یکی از بیماریهای وحشتناک در انسانها شناخته میشد و تا مدتها تصور بسیاری از مردم این بود که این بیماری، ارثی و لاعلاج است. در سال 1873 میلادی یک پزشک نروژی کشف کرد که عامل ابتلا به جذام، نوعی باکتری است.
این باکتری که نوعی "باسیل" است در داخل سلول زندگی می کند و تنها درون سلول توانایی تکثیر دارد، به همین دلیل تاکنون واکسن مؤثری علیه جذام ساخته نشده است.
براساس اطلاعاتی که مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت در اختیار تسنیم قرار داده است، در سال گذشته (1402) تعداد 9 مورد جدید جذام در کشور گزارش شده است که 6 نفر از آنها ایرانی و سایر بیماران از اتباع خارجی هستند.
تا پایان سال 1402، تعداد تجمیعی موارد ثبت شده جذام به 11 هزار و 915 مورد رسیده که از آن میان 8988 مورد بهبود یافتهاند. 2504 نفر از مبتلایان فوت شدهاند؛ 411 مورد غایب از درمان هستند که 120 مورد اتباع افغانستانی هستند. 12 نفر تحت درمان چنددارویی هستند که از این تعداد، 8 نفر دارای ملیت ایرانی هستند. موارد تحت درمان در پایان سال 1402 از 10 دانشگاه علوم پزشکی کشور گزارش شدهاند که از این میان بالاترین میزان شیوع، به دانشگاههای علوم پزشکی خراسان شمالی، قزوین و ایرانشهر اختصاص دارند.
نمودار زیر روند میزان شیوع بیماری جذام در کشور طی سالهای 1393 تا 1402 را نشان میدهد که نشانگر کاهشی بودن روند شیوع بیماری و ابتلا در کشور است:
جدول زیر نیز مربوط به تعداد موارد کشف شده در هر سال به تفکیک ملیت است:
حدود 95 درصد از مردم به دلیل وضعیت سیستم ایمنی خود هرگز به جذام مبتلا نمیشوند و فقط 5 درصد از مردم مستعد ابتلا به بیماری هستند. برای اینکه فردی بتواند به جذام مبتلا شود باید به مدت طولانی و به صورت مکرر با فرد مبتلا به جذام در تماس باشد.
راه سرایت بیماری از انسان به انسان و از شخص درمان نشده به شخص دیگر و از مسیر دستگاه تنفسی فوقانی از طریق قطرات تنفسی یا پوست آسیبدیده است. باسیل جذام عمدتا پوست، اعصاب محیطی و مخاط دستگاه تنفسی فوقانی و نیز چشمها را درگیر میکند.
ضایعه پوستی، از دست دادن حس (حرارت، درد و لمس سطحی و عمقی) و آسیب عصبی از جمله علائمی است که بیماران مبتلا به جذام تجربه میکنند.
دوره نهفتگی بیماری طولانی و به طور متوسط 3 الی 5 سال است و تا 20 سال هم گزارش شده است.
تشخیص جذام عموماً براساس علائم و نشانههای بالینی توسط پزشک انجام میشود. تهیه "اسمیر" و نمونهبرداری از ضایعات پوستی نیز از دیگر روشهای کمککننده به تشخیص بیماری هستند.
درمان جذام از طریق مصرف داروها امکانپذیر است. داروهای درمانکننده بیماری بهصورت رایگان در بستههای آماده در مراکز خدمات جامع سلامت کشور توزیع میشود.