يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
نویسنده: اردوان امیراصلانی
پس از چندین ماه توقف، تعهدات سازنده ای بین ایران و آژانس ثبت شده است. گزارش ها حاکی از آن است که اخیرا دیپلمات های ایرانی و اروپایی در نروژ دیدار کردند تا درباره ازسرگیری احتمالی مذاکرات بر سر برنامه جامع اقدام مشترک گفتگو کنند. اگرچه به نظر می رسد که این گفتگو در غیاب رابرت مالی و انریکه مورا بوده است، اما شاهد تغییر موضع گیری واقعی سیاست خارجی ایران است که مصمم به نشان دادن « دیپلماتیک قوی» خود برای شکستن انزوای بین المللی خود است.
دولت رئیسی در واقع چندین هدف دارد؛ اول از همه، مانند ترکیه، سیاست «عدم مشکل با همسایگان» را توسعه دهد. دهم مارس آشتی رسمی او با عربستان سعودی، پس از هفت سال قطع روابط، به شیوه ای دیدنی تحقق یافت. برای تقویت همکاری‌های دوجانبه، ملک سلمان از ابراهیم رئیسی به عربستان سعودی دعوت کرده است که این نخستین سفر دولتی رئیس‌جمهور ایران به ریاض از سال 1979 خواهد بود.
علاوه بر این، ایران در حال آشتی با دیگر همسایگان خلیج فارس، به ویژه با بحرین است. قرار است به زودی توافقنامه امنیتی با عراق امضا شود و امارات متحده عربی نیز در ماه های اخیر پذیرای هیات های ایرانی بوده اند، در حالی که مذاکرات با مصر در حال انجام است.
به موازات این گشایش در خاورمیانه، مذاکرات محتاطانه تری با امریکا نیز در حال انجام است. نشانه‌های مبادله احتمالی زندانی ها بین تهران و واشنگتن، در مورد سیامک نمازی، تبعه ایرانی-امریکایی مشهود است. پدر او که او نیز به مدت شش سال بازداشت و ممنوع السفر بود، اکتبر گذشته به دلایل پزشکی و با میانجیگری فعال قطر، عمان و امارات توسط ایران آزاد شد. به گفته رسانه‌های ایرانی نزدیک به ایران، این آزادی با لغو مسدود شدن دارایی‌های ایرانی ها در بانک‌های کره جنوبی همراه بود که با این حال امریکا قاطعانه آن را رد کرده است.
پس از سفر رافائل گروسی به تهران ، ایران با بازگرداندن فعالیت‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر زیرساخت‌های هسته‌ای خود که از ژوئیه 2022 قطع شده بود موافقت کرد. تهران همچنین افزایش 50 درصدی تعداد بازرسی‌های آژانس اتمی در سایت غنی‌سازی هسته‌ای فردو را پذیرفت. تحقیقات در مورد ذخایر اورانیوم کشف شده در سه سایت اعلام نشده که نقطه بن بست اصلی در مذاکرات برجام است نیز می تواند نتیجه مثبتی داشته باشد.
ایران متوجه شده که خصومت به آن اجازه نمی‌دهد که شرایط اقتصادی مطلوب را برای تضمین سطح زندگی مناسب برای ایرانی ها را ایجاد کند و هدف نهایی جمهوری اسلامی برای کاهش تنش‌های داخلی است، هدفی که به تازگی دوباره تأیید شده است. از سوی دیگر تهران هرگونه طرح اصلاحات سیاسی داخلی را رد می کند.
به نظر می‌رسد تمام تلاش‌های دیپلماتیک ایران در برابر همسایگان خود، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، و تبادل زندانی های در حال مذاکره با امریکا، نشان‌دهنده پیشرفت احتمالی پرونده هسته‌ای است. باید دید که آیا دولت بایدن که نگران مشارکت نظامی ایران با روسیه در اوکراین است، می‌خواهد دوباره به لحاظ سیاسی در مذاکرات با تهران شرکت کند یا خیر؟
اگر پویایی دیپلماتیک کنونی مسیر خود را به آرامی ادامه دهد، موازنه های سیاسی خاورمیانه به میزان قابل توجهی تغییر خواهد کرد. ایران سرانجام می تواند از انزوا خارج شود تا جایگاه شایسته خود را در جامعه ملل دوباره به دست آورد، در حالی که دولت یهود از انزوایی رنج می برد که تا حد زیادی در برانگیختن آن نقش داشته است.
منبع: آتلانتیکو