عوامل خطر برای مشکلات کبد / چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

به گزارش مجله سلامت صد آنلاین ، کبد یکی از اعضای حیاتی بدن است که وظایف مهمی را بر عهده دارد. گاهی اوقات بنا به دلایل مختلفی ممکن است دچار درد شود. در این مقاله به بررسی علل درد کبد می‌پردازیم.

کبد یکی از بزرگترین و حیاتی‌ترین اندام‌های بدن شماست که صد‌ها عملکرد ضروری را انجام می‌دهد، از جمله دفع مواد زائد از خون، فیلتر کردن مواد شیمیایی از داروها، الکل و غذا و ذخیره مواد مغذی.

درد کبد را به سختی می‌توان تعیین کرد، زیرا کبد گیرنده‌های درد ندارد. اما اگر درد کبد را تجربه می‌کنید، ممکن است در اطراف شکم و کمر خود احساس درد کنید. هنگامی که کبد ملتهب، آسیب دیده یا تحت تاثیر بیماری کبد قرار می‌گیرد، به بافت محافظ اطراف (که به کپسول گلیسون معروف است) فشار وارد می‌کند. این بافت پر از اعصاب حساس به درد است که به مغز شما سیگنال می‌دهد که ممکن است مشکلی در کبد شما وجود داشته باشد.

درد کبد در چه ناحیه‌ای احساس می‌شود و چه حسی دارد؟

کبد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زیر دنده‌ها و پایین دیافراگم قرار گرفته است. شما اغلب درد کبد را در سمت راست بالای شکم، نزدیک قفسه سینه احساس خواهید کرد. گاهی اوقات، مشکلات کبد باعث درد در نواحی دیگر بدن مانند شانه ها، پشت و معده می‌شود. احساس درد کبد از فردی به فرد دیگر بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، اکثر افراد اغلب یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه می‌کنند:

• درد مبهم و مداوم در قسمت بالایی شکم

• احساس پری یا نفخ

• درد‌های تیز و تیرکشنده که می‌آیند و می‌روند

• حساسیت به لمس در قسمت بالایی شکم

اگر درد کبد شما ناشی از یک بیماری زمینه‌ای کبد باشد، ممکن است علائم دیگری همراه با درد را تجربه کنید. علائم بیماری کبد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی

• زردی پوست و چشم (یرقان)

• خارش پوست

• ادرار تیره

• خشکی دهان

• اسهال

• تهوع

• از دست دادن اشتها

• کاهش وزن ناخواسته

• گرفتگی عضلات

علل درد کبد

دلایل متعددی می‌توانند باعث درد کبد شوند. هر یک از شرایط زیر ممکن است مجموعه‌ای منحصر به فرد از علائم را به همراه داشته باشد که علاوه بر درد شکم یا کمر، ممکن است آن‌ها را تجربه کنید.

هپاتیت

هپاتیت زمانی ایجاد می‌شود که کبد شما ملتهب شود. عفونت‌های ویروسی اغلب باعث التهاب می‌شوند، اما برخی دارو‌ها و مصرف زیاد الکل نیز می‌توانند باعث التهاب کبد شوند. درد کبد ناشی از هپاتیت معمولاً به صورت درد مبهم یا ناراحتی در قسمت بالایی سمت راست شکم احساس می‌شود. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ادرار تیره

• مدفوع به رنگ روشن

• یرقان

• خستگی

• درد مفاصل

• تهوع و استفراغ

سیروز

سیروز یک بیماری مزمن و پیشرونده است که باعث ایجاد زخم و آسیب دائمی کبد می‌شود. مصرف طولانی مدت الکل یا سایر بیماری‌های کبد (مثلاً هپاتیت) می‌تواند منجر به سیروز شود. متأسفانه، افراد مبتلا به سیروز اغلب تا زمانی که کبد به شدت آسیب نبیند، هیچ علائمی ندارند. هنگامی که علائم ایجاد می‌شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد خفیف در قسمت بالایی سمت راست شکم

• خستگی

• خارش پوست

• کاهش وزن ناخواسته

• گرفتگی و ضعف عضلانی

• از دست دادن اشتها

بیماری‌های کبدی که باعث درد می‌شوند

بسیاری از بیماری‌های کبدی می‌توانند باعث درد شوند. هر بیماری علاوه بر درد شکم یا کمر، ممکن است مجموعه‌ای منحصر به فرد از علائم دیگر را نیز به همراه داشته باشد.

بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که چربی اضافی در سلول‌های کبد انباشته شود. اگرچه کبد حاوی مقدار کمی چربی است، اما اگر بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن آن چربی باشد، ممکن است دچار بیماری کبد چرب شده باشید. این وضعیت باعث تورم و آسیب کبد می‌شود.

حدود یک سوم از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب، احساس درد کبد را به صورت درد خفیف یا احساس پری در قسمت بالایی سمت راست شکم گزارش می‌دهند. برخی دیگر از درد‌های تیز و مداوم در ناحیه شکایت می‌کنند که خواب آن‌ها را مختل می‌کند. دیگر علائم بیماری کبد چرب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی

• ضعف

• از دست دادن اشتها

• یرقان

• تجمع مایع در پا‌ها و شکم

• سرطان کبد

سالانه حدود ۳۶۰۰۰ نفر در ایالات متحده به سرطان کبد مبتلا می‌شوند. اگرچه این بیماری همیشه در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی‌کند، اما با پیشرفت بیماری ممکن است در قسمت بالایی سمت راست شکم احساس ناراحتی کنید. سایر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بزرگ شدن شکم

• توده سخت در سمت راست، زیر قفسه سینه (جایی که کبد قرار دارد)

• درد شانه یا کمر

• یرقان

• از دست دادن اشتها

• انسداد مجرای صفراوی

• انسداد مجرای صفراوی زمانی رخ می‌دهد که لوله‌هایی (مجراها) که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و روده کوچک حمل می‌کنند، مسدود شوند. این می‌تواند منجر به درد کبد شود که احساس درد عمیق و تیر کشنده در قسمت بالایی سمت راست شکم ایجاد می‌کند. سایر علائم انسداد مجرای صفراوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ادرار تیره

• تب

• خارش

• تهوع و استفراغ

• یرقان

آبسه و کیست کبد

بسیاری از بیماری‌های کبدی علاوه بر درد، علائم دیگری نیز به همراه دارند. در ادامه به برخی دیگر از بیماری‌های کبدی که می‌توانند باعث درد شوند، اشاره می‌کنیم:

آبسه کبد: آبسه کبد، تجمع چرک در داخل کبد است. ممکن است به دلیل عفونت باکتریایی یا انگلی یا آسیب به کبد، دچار آبسه شوید که می‌تواند منجر به درد شدید کبد یا درد کل شکم شود. علائم اضافی آبسه کبد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب

• از دست دادن اشتها

• ضعف

• تهوع و استفراغ

• درد شانه راست

کیست‌های کبد: کیست‌های کبد کیسه‌های پر از مایعی هستند که می‌توانند در داخل کبد ایجاد شوند. اکثر افراد علائمی از کیست کبد را تجربه نمی‌کنند، اما اگر این کیسه‌ها از نظر اندازه یا تعداد زیاد شوند، ممکن است علائم زیر را ایجاد کنند:

• تنگی نفس

• سوء هاضمه

• نفخ یا تورم شکم (آسیت)

• خونریزی داخلی - اگرچه نادر است

عوامل خطر برای مشکلات کبد

در برخی موارد، درد کبد ممکن است علامتی از یک مشکل عمیق‌تر کبد باشد. برخی از عوامل خطر ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری کبد را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• مصرف مزمن و بیش از حد الکل

• سابقه هپاتیت ویروسی

• چاقی

• دیابت نوع ۲

• سابقه خانوادگی بیماری کبد

• مصرف مواد مخدر تزریقی

• قرار گرفتن در معرض مواد سمی که می‌تواند به کبد آسیب برساند (مانند آفت کش ها)

• سیگار کشیدن

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

اگر درد مداوم یا مکرر در قسمت بالایی سمت راست شکم را تجربه کردید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید، زیرا این ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای کبد باشد. اگر درد کبد همراه با علائم دیگری مانند موارد زیر را تجربه کردید، به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید:

• زردی پوست و چشم بدون دلیل مشخص

• خستگی مزمن و ضعف

• تغییر در رنگ ادرار یا مدفوع (به عنوان مثال، ادرار تیره، مدفوع روشن)

• تهوع و استفراغ مداوم

• تورم یا نفخ شکم

در برخی موارد، درد کبد می‌تواند شدید باشد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی داشته باشد. اگر علائم زیر را تجربه کردید، مراجعه به اورژانس یا بخش مراقبت‌های ویژه ضروری است:

• درد ناگهانی و شدید کبد یا دردی که به کمر یا شانه شما تیر می‌کشد.

• غش یا گیجی

• استفراغ خون یا دفع مدفوع قیری رنگ

• تب بالا همراه با یرقان

• مشکل در تنفس

چگونه درد کبد را درمان کنیم؟

درمان درد کبد به علت اصلی درد شما بستگی دارد. مدیریت بیماری‌هایی مانند هپاتیت ویروسی، بیماری کبد چرب، سیروز یا سرطان کبد ممکن است شامل مصرف دارو، اعمال تغییرات در سبک زندگی یا تلاش برای مداخلات جراحی باشد.

از آنجایی که اکثر بیماری‌های کبد مزمن و پیشرونده هستند، درمان بر کند کردن پیشرفت بیماری، جلوگیری از آسیب بیشتر به کبد و مدیریت علائم متمرکز است. پزشک شما ممکن است برای حمایت از سلامت کبد، تغییراتی در سبک زندگی را توصیه کند، از جمله:

• داشتن یک رژیم غذایی متعادل و محدود کردن مصرف غذا‌های پر نمک، شکر و چربی

• شرکت در فعالیت بدنی منظم یا تحرک در طول هفته

• نوشیدن آب فراوان

• اجتناب از الکل

پزشک شما همچنین ممکن است برای مدیریت درد کبد، دارو‌های بدون نسخه (OTC) یا نسخه‌ای را توصیه کند. برخی از دارو‌ها می‌توانند به کبد آسیب برسانند، بنابراین مهم است قبل از مصرف دارو برای درد کبد با پزشک صحبت کنید.

اگر پزشک مصرف دارو را برای شما تایید کرد، استامینوفن (تیلنول) یک داروی مسکن بدون نسخه است که برای افراد مبتلا به بیماری کبد در صورت مصرف به مقدار کم (حداکثر ۲ گرم در روز) بی خطر است. دارو‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (موتروین) می‌توانند به کبد آسیب برسانند، بنابراین اگر بیماری کبد دارید بهتر است از این دارو‌ها اجتناب کنید.

گاهی اوقات، درد کبد با دارو‌های بدون نسخه بهبود نمی‌یابد. در چنین مواردی، پزشک شما ممکن است دارو‌های تجویزی زیر را توصیه کند:

• گاباپنتین (Horizant)

• پره گابالین (Lyrica)

• اکسی کدون (اکسی‌کنتین)

سوالات متداول درباره درد کبد

۱. چه آزمایشاتی برای تشخیص علت درد کبد انجام می‌شود؟

پزشک شما ممکن است برای تشخیص علت درد کبد، آزمایشات مختلفی را تجویز کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد: آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد، سونوگرافی کبد، سی تی اسکن یا MRI کبد و بیوپسی کبد

۲. درمان درد کبد چگونه است؟

درمان درد کبد به علت آن بستگی دارد. اگر درد کبد ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند هپاتیت یا سیروز باشد، درمان این بیماری می‌تواند به کاهش درد کمک کند. سایر درمان‌های درد کبد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- دارو‌های مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول)

- دارو‌های مسکن تجویزی مانند دارو‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) یا دارو‌های ضد درد نارکوتیک

- کمپرس گرم یا سرد

- طب سوزنی

۳. آیا می‌توانم دارو‌های مسکن بدون نسخه برای درد کبد مصرف کنم؟

بله، می‌توانید دارو‌های مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول) را برای درد کبد مصرف کنید. با این حال، مهم است که قبل از مصرف هر گونه دارو با پزشک خود صحبت کنید، به خصوص اگر بیماری کبد دارید. برخی از دارو‌ها می‌توانند به کبد آسیب برسانند.

۴. آیا درد کبد همیشه نشانه یک بیماری جدی است؟

خیر، درد کبد همیشه نشانه یک بیماری جدی نیست. در برخی موارد، ممکن است ناشی از چیزی جزئی مانند سوء هاضمه یا گاز باشد. با این حال، اگر درد کبد دارید، به خصوص اگر با علائم دیگری همراه باشد، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را مشخص کند.

۵. آیا می‌توانم با وجود درد کبد الکل مصرف کنم؟

خیر، اگر درد کبد دارید نباید الکل مصرف کنید. الکل می‌تواند به کبد آسیب برساند و درد شما را بدتر کند.

مرور کلی

اگر در قسمت بالایی سمت راست شکم و درست زیر قفسه سینه احساس درد می‌کنید، ممکن است این درد ناشی از کبد باشد. علل شایع درد کبد عبارتند از هپاتیت، سیروز، بیماری کبد چرب، سرطان کبد، انسداد مجرای صفراوی و آبسه یا کیست کبد.

در صورت داشتن درد مداوم کبد و سایر علائم مشکلات کبدی مانند یرقان، خستگی مزمن یا کاهش وزن بدون دلیل، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند به شما در درک علت درد کبد و ایجاد یک برنامه درمانی برای بهبود علائم و جلوگیری یا کند کردن پیشرفت بیماری کبد کمک کند.

21025/غ