پنجشنبه ۰۱ آذر ۱۴۰۳
در حالی که در این اواخر چین خود را به عنوان یک میانجی صلح نشان می‌دهد و در پروژه آشتی و امضای توافقنامه ایران و عربستان با موفقیت روبه رو بود از راه‌حل سیاسی برای مناقشه اوکراین دفاع می‌کند و با توجه به طرح صلح پیشنهادی در کنفرانس مونیخ خواستار آتش‌بس و گفت وگوهای صلح شده است. در همین راستا دیدار بین رهبران چین و روسیه در کوران بحران اوکراین انجام شد که با وجود انزوای فزاینده پوتین از سوی محور یورآتلانتیک ، هیچ تردیدی در مورد تعهد پکن به توسعه روابط خود با مسکو باقی نگذاشت و اگر چه مذاکرات نتوانست حرکتی به سوی راه حلی برای این درگیری مسلحانه ایجاد کند و نشان داد که در کوتاه مدت هیچ راهی برای صلح در اوکراین وجود ندارد و این قبیل دیدارها هیچ گامی رو به جلو برای حل مناقشه حداقل از سوی جناح غربی محسوب نمی شود. ولی فرصتی برای این دو رفیق بود تا روابط شخصی نزدیک خود را در میان شکوه یک سفر دولتی به نمایش بگذارند و نظم جهانی جدیدی را ارائه دهند که در تضاد با هژمون غرب به رهبری کاخ سفید است. بر اساس بیانیه کرملین، این دیدار با بیش از ده ها توافق برای تقویت همکاری در زمینه های مختلف از تجارت و فناوری گرفته تا تبلیغات دولتی به اوج خود رسید. بیانیه رهبران بر چگونگی تعمیق روابط دو کشور متمرکز بود.
البته محور غربی هم آرام نبوده و فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن و متحد آمریکا، همزمان برای دیدار با رئیس‌جمهوری اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، به کیف سفر کرده و این پیام را به جهان داد که درگیری‌ها در اروپا باعث تعمیق اختلافات در آسیا شده است. زلنسکی نیز از کیشیدا و دیگر رهبران بازدید کننده تمجید کرد که نه تنها به اوکراین، بلکه برای حفظ و عملکرد قوانین متمدن و زندگی متمدن در جهان احترام نشان می دهند و بر کسی پوشیده نیست که تلاش اصلی اوکراین بر ارتقای سطح مشارکت محور غربی در جنگ با روسیه برای دریافت کمک های نظامی و مالی بیشتر است.
بر اساس بیانیه مشترک رهبران پکن و مسکو پایان دادن به اقداماتی را خواستار شدند که افزایش تنش و طولانی کردن جنگ در اوکراین را انجام می دهد. همچنین خواستار آن شدند که ناتو به حاکمیت، امنیت و منافع سایر کشورها احترام بگذارد. اگر چه پوتین در اظهاراتی به خبرنگاران پس از مذاکرات با همتای چینی گفت که بسیاری از مفاد را می‌توان به‌عنوان مبنایی برای حل و فصل صلح‌آمیز در اوکراین در صورتی که غرب و کی‌یف برای آن آماده باشند در نظر گرفت ولی بعدا مقامات روسی متوجه تهدید یکی از مفاد طرح چین و آن هم به رسمیت شناختن تمامیت ارضی اوکراین شدند و مواضع متفاوتی اتخاذ کردند. در عین حال که به این پیشنهاد در غرب و در اوکراین با شک و تردید نگریسته شده است، زیرا هیچ شرطی برای مسکو برای خروج نیروهایش از خاک اوکراین ندارد. در این رابطه زلنسکی نیز گفته است آتش‌بس به سادگی درگیری را متوقف می‌کند و به روسیه زمان می‌دهد تا با اشغال بخش های سرزمینی اوکراین دوباره برای حملات گسترده تر آماده شود.
یکی از از دستاوردهای مهم این رویداد به تمایل چین و روسیه برای ایجاد همسویی برای مقابله سلطه جهانی ایالات متحده و حرکت به سمت نظم جهانی مناسب تر با ویژگی جهان چند قطبی بر می گردد و جالب است که شی جینپینگ پس از شام رسمی با پوتین در پیامی بار دیگر بر دیدگاه خود مبنی بر تغییر پویایی قدرت جهانی تاکید کرد. و جالب تر این که وی در هنگام خداحافظی با پوتین گفت: "با هم باید این تغییرات را ترویج کنیم که در 100 سال گذشته اتفاق نیفتاده است". در نتیجه دو رهبر در بیانیه مشترک خود ترویج جهان چندقطبی را خواستار و متعهد شدند که برای حفاظت از سیستم بین المللی با یکدیگر همکاری کنند. همچنین واشنگتن را به تلاش برای تضعیف امنیت بین المللی و منطقه ای و تحمیل یکجانبه گرایی برتری نظامی متهم کردند. امری که همگرایی کلی دیدگاه‌ها و رویکردهای جهانی چین و روسیه در مورد بیشتر مسائل بین‌المللی را نشان می‌دهد. همچنین شی و پوتین در بیانیه مشترک نگرانی های جدی خود را در مورد تداوم تقویت روابط امنیتی نظامی ناتو با کشورهای آسیا و اقیانوسیه ابراز کردند و با حضور نیروهای نظامی خارجی که صلح و ثبات منطقه را تضعیف می کنند، مخالفت کردند.
در دیدار رهبران دو کشور با اشتراکات بسیار زیاد بر همکاری اقتصادی و انرژی نیز تاکید شد و پوتین گفت که مسکو آماده است از شرکت‌های چینی برای جایگزینی شرکت‌های غربی که از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، روسیه را ترک کرده‌اند، دعوت کند. همچنین به نظر می رسد که طرفین آماده گسترش تجارت انرژی هستند و از شرکت های هر دو کشور در پیشبرد پروژه های همکاری در زمینه های نفت، گاز، زغال سنگ، برق و انرژی هسته ای حمایت خواهند کرد، زیرا اروپا اتکای خود به منابع روسیه را کاهش داده است. به هر حال فرصت فوق العاده ای برای ارزان خریدن انرژی از روسیه برای شرکت های چینی فراهم شده است.
جمع بندی:
چین عملکردی ظریف و تا حدودی خاکستری را درجنگ روسیه و اوکراین دنبال کرده، این در حالی است که از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، طرفین درگیری بویژه غرب از چین خواسته شده است که از سکوت معنی دار خود دست بردارد و به توقف تهاجم نظامی روسیه در اوکراین کمک کند. علی رغم فشارهای بین‌المللی برسر سیاست بی‌طرفی مصلحت آمیز، این کشور با صبر و حوصله وقت خود را می‌گذراند چرا که با حجم بسیار بالای مبادلات چین با آمریکا و اروپا رقمی بیش از 1700 میلیارد دلار (بیش از 8 برابر مبادلات پکن و مسکو) حساس آسیب پذیری اقتصادی عامل اصلی تعیین کننده واکنش این کشور به جنگ روسیه و اوکراین است. به هر حال چین تلاش کرده تا نقشی مستقل در موازنه قدرت بین روسیه و ایالات متحده داشته باشد و از ارائه کمک های نظامی به مسکو استنکاف کند. رویکرد چین کاهش شکنندگی ژئوپلیتیکی و محافظت از خود در برابر رقابت شدید روسیه وایالات متحده است؛ البته به نظر می رسد اگر بازیگر بزرگی در سیاست بین‌الملل مانند چین نسبت به جنگ روسیه و اوکراین بی‌تفاوت باشد؛ غیر طبیعی باشد ولی رویکرد منحصر بفرد و خاص پکن استدلال استراتژیک مهمی را دارد.
منبع/ سایت دیپلماسی ایرانی