اختلال دو شخصیتی یا چند شخصیتی، یک اختلال پیچیده روانی است که در آن فرد، میتواند به دو یا چند شخصیت متفاوت تبدیل شده و در هر موقعیتی، فردی متفاوت بوده و رفتارهای مختلفی از خود نشان دهد؛ به طوری که شناخت و باور شخصیت او برای اطرافیان، سخت میشود.
ممکن است همه انسانها، تجربههایی خفیف از اختلال دو شخصیتی را داشته باشند (مانند غرق در افکار شدن حین کار کردن)، اما افرادی که به اختلال دو شخصیتی مبتلا هستند، به صورت پیچیدهتر و شدیدتر از این اختلال رنج میبرند. بیماری اختلال دو شخصیتی یا DID، شامل اختلال در حافظه، آگاهی و درک فرد میشود. فردی که به بیماری اختلال دو شخصیتی مبتلا میشود، برای هر شخصیت خود، خاطرات مجزا و منحصر به فردی دارد و کاملا آنها را باور دارد.
در اختلال دو شخصیتی، شخص علاوه بر هویت اصلی خود، دارای هویتهای دیگری است که میتوانند در کنار هویت اصلی، در هر موقعیتی ظاهر شوند و فرد را به آدم دیگری تبدیل کنند. افراد مبتلا به اختلال دو شخصیتی، متوجه رفتارهای عجیب و نادرست و غیر منطقی خود نشده و فقط اطرافیان را رنج میدهند.
برای درک بهتر اختلال دو شخصیتی، میتوان از یک مثال استفاده کرد؛ فردی که دچار این اختلال شده است، ممکن است کارهایی را انجام دهد که در حالت عادی، آنها را انجام نمیدهد. مثلا رانندگی با سرعت خیلی زیاد یا دزدی کردن. در این حالتها، انگار نیرویی جدا از فرد، او را تشویق و وادار به انجام این کارها میکند و فرد از خود، قدرتی برای انتخاب و مقاومت ندارد. همچنین، سن، جنسیت، نژاد و حتی حرف زدن فرد نیز در هر کدام از شخصیتهای او، میتوانند متفاوت باشند.
علائم اختلال دو شخصیتی
افسردگی
سر درد
نداشتن درک از زمان
ترس و وحشت
فراموشی
حالت خلسه
اختلال در خواب
اختلال در اشتها
اقدام به خودکشی
روان پریشی
رفتارهای خشونت آمیز
راه رفتن در خواب
وحشت زدگی در خواب
احساس گیجی
فراموش کردن بخشهایی از روز
فراموش کردن اطلاعات شخصی
انتقاد ناپذیری
تحریک پذیری
عدم توجه و تمرکز
احساس بیقراری
بروز رفتارهای متفاوت با شخصیت اصلی فرد
اختلالات جنسی
سوءمصرف مواد مخدر و الکل
علت بروز اختلال دو شخصیتی
هنوز علت خاص و منحصر به فردی برای بروز اختلال دو شخصیتی وجود ندارد، اما تحقیقات نشان دادهاند که تنشهای دوران کودکی و رشد کردن در خانوادهی پر تنش و عصبی، میتواند در تکامل شخصیت کودک، اختلال ایجاد کرده و در همان دوران کودکی یا در آینده، سبب بروز اختلال دو شخصیتی در فرد گردد.