گفتگوها با ایران مُرد. اکنون چه؟

دیدگاه یک کارشناس میانه رو در نیوزویک

نویسنده: دانیل دپِتریس  

دولت بایدن می خواهد همه بدانند که از تلاش برای بازگشت ایران به توافق هسته ای دست کشیده است. اما اینکه با این اوصاف، سیاست آمریکا در قبال ایران چه وضعیتی پیدا می کند، یک پرسش باز است... . به نظر نمی رسد که ایرانی ها، از به کما رفتن گفتگوها، چندان نگرانی ویژه ای داشته باشند. در شرایطی که اقتصاد ایران همچنان با بیکاری و تورم بالا دست به گریبان است، دولت ایران برخی از فروش های نفتی را که پس از بازگشت تحریم های آمریکا در سال 2018 از دست رفته بود، بازیابی کرده است. بیشتر این نفت به چین می رود که با تحریم های آمریکا مخالف است.

 تلاش هسته ای ایران همچنان ادامه دارد. آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای می گوید که ایران حدود سه هزار و هفتصدکیلوگرم اورانیوم غنی شده دارد که دوازده برابر سقف مجاز در برجام است. دسترسی های بازرسان آژانس هم به شبکه کارخانه ها، سایت های غنی سازی و تاسیسات ساخت سانتریفیوژها محدود شده است.

اکنون که دیپلماسی زمین گیر شده، گزینه های آمریکا هم محدودتر می شود. تخیل زیادی لازم نیست تا بفهمیم که منظور کاخ سفید این است که: اگر لازم باشد، زیرساخت های هسته ای ایران را بمباران می کنیم. برای تاکید بر این نکته است که آمریکا یک تمرین نظامی همه جانبه را این هفته با اسراییل کلید زد.

با اینحال، اقدام نظامی همزاد ریسک است. دلیلی داشته که دولت های مختلف آمریکا، از انجام یک حمله یا کمک به انجام آن خودداری کرده اند: سنجش پیامدهای مثبت و منفی اقدام نظامی نشان می دهد که بکارگیری نیروی نظامی به دردسرهایش نمی ارزد.

تردیدی نیست که آمریکا از توانایی انهدام بخش چشمگیری از برنامه هسته ای ایران برخوردار است. گرچه هیچکس نمی تواند با اطمینان بگوید که همه سانتریفیوژها نابود خواهند شد اما جای مناقشه هم نیست که ایرانی ها صبح از خواب بیدار می شوند و می بینند که دهها سال سرمایه گذاری به تلی از خاک و خاکستر تبدیل شده است.

اما پیامدهای ناخوشایند یک عملیات نظامی هم قابل ملاحظه اند. نخست اینکه رهبری سیاسی ایران مصمم تر به دستیابی به توانایی هسته ای خواهد شد. تا امروز، برآوردهای اطلاعاتی آمریکا- که اخیرا مورد تایید رییس سی آی ای هم قرار گرفت- نشان می دهد که ایران چنین تصمیمی نگرفته است. به نظر می رسد که رهبری ایران درک می کند که در حال حاضر حرکت به سمت بمب هسته ای، بیشتر آسیب زاست تا مفید. رویکرد ایران در این زمینه، بر پایه سنجش هزینه و فایده است و در حال حاضر این سنجش می گوید که باید از بمب فاصله گرفت.

اما روز بعد از حمله آمریکا، این سنجش تغییر خواهد کرد. رهبری ایران هرکار بتواند برای حفظ امنیت خود خواهد کرد. آمریکا با انجام حمله نظامی، بطور غیرمستقیم تندروهای ایران را تقویت می کند و به آنها اعتباری دوباره می دهد. بعد هم نوبت به آسیب هایی می رسد که به غیرنظامیان وارد می شود و نیز عملیات ناگزیر تلافی جویانه ایران. شبکه پایگاههای آمریکا در خاورمیانه، گزینه های اقدامات تلافی جویانه ایران هستند. دیپلماسی در حال حاضر مرده است. آمریکا و ایران باید از خودشان بپرسند که آیا این شرایط، پایدار می ماند؟

منبع: نیوزویک

درباره نویسنده: دانیل دپتریس Daniel R. DePetris، عضو اولویت های دفاعی و ستون نویس شیکاگو تریبیون است.