جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
به گزارش مجله سلامت صد آنلاین ، آمار افراد با اضافه وزن و چاقی نه تنها در ایران که در بسیاری از کشورها روند رو به افزایش دارد. آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که بیش از یک چهارم افراد در ایران چاق هستند، اما به گفته متولیان نظام سلامت، معضل اصلی در این حوزه رشد غیراصولی مصرف داروهای لاغری است که عمدتا هم بدون تجویز پزشک صورت می‌گیرد و عوارض متعدد و حتی مرگبار برای مصرف‌کنندگان دارد.
البته مصرف هیچ دارویی بی‌ضرر نیست اما مصرف خودسرانه داروهای لاغری خطرات بیشتری دارد. درواقع داروهای لاغری تاثیرات منفی و مخربی بر جسم و روان مصرف‌کنندگان دارد و نکته مهم این که از مجموع داروهای لاغری موجود در بازار دارویی کشور که مورد تایید سازمان غذا و داروست، تنها یک دارو تاییدیه مصرف بدون نسخه و تجویز پزشک دارد و درباره سایر داروها مصرف با تجویز پزشک بر اساس شرایط فرد توصیه می‌شود.
دکتر ریحانه خیری، کارشناس تجویز و مصرف منطقی دارو در سازمان غذا و دارو و متخصص توکسیکولوژی و فارماکولوژی در این باره توضیحات بیشتری می‌دهد.
خیری با تاکید بر این که تنها دوز ۶۰ میلی‌گرمی داروی لاغری اورلیستات از سوی سازمان غذا و دارو تاییدیه مصرف بدون نسخه را دارد و به عنوان داروی اوتی‌سی مطرح است، بیان می‌کند: افراد می‌توانند این دارو را به صورت مستقیم و بدون تجویز پزشک مصرف کنند.
البته به تاکید کارشناس تجویز و مصرف منطقی دارو در سازمان غذا و دارو بهترین روش برای کاهش وزن -به ویژه در بی‌ام‌آی‌های بیشتر از ۳۰- ورزش و رژیم است و این داروها تنها می‌توانند کمک‌کننده باشند و همراه با این دو روند کاهش وزن را تسهیل کنند.
او درباره اثربخشی این دارو هم توضیح می‌دهد: اورلیستات، داروی مهارکننده آنزیم لیپاز است که باعث می‌شود تقریبا چیزی حدود ۲۵ درصد چربی که فرد می‌خورد جذب نشود. مصرف آن هم به گونه‌ای است که حدود ۱۶ هفته به همراه رژیم و ورزش منجر به نتیجه خواهد شد و فرد ۵ درصد وزن بدن خود را از دست خواهد داد.
این کارشناس دارویی تاکید می‌کند: غذایی که همراه با این دارو مصرف می‌شود باید کم‌چرب باشد و حتی در شرایطی که غذا حاوی هیچ نوع چربی نیست، عدم مصرف آن توصیه می‌شود. بیشتر از ۳بار مصرف روزانه هم این دارو توصیه نمی‌شود و ممنوعیت مصرف در افراد زیر ۱۸ سال هم دارد.
داروهای لاغری اثربخشی متفاوتی دارند و در صورت مصرف خودسرانه، می‌توانند عوارضی را در بدن افراد در پی داشته باشند. خیری با تایید این مطلب عنوان می‌کند: حتی درباره همین داروی مورد تایید سازمان غذا و دارو به صورت مصرف بدون نسخه هم ممکن است عوارض و تداخلاتی با داروهای دیگر (تیروئیدی، دیابتی، ضدلخته) وجود داشته باشد و حتی فرد را دچار شرایط اورژانسی برای تخلیه ادرار یا بی‌اختیاری مدفوع کند. افرادی که پیوند عضو دارند، زنان باردار و شیرده، افراد بدون اضافه وزن یا مبتلا به آلرژی هم نباید از این دارو استفاده کنند. اگر بعد از مصرف هم فرد با علائم سنگ کلیه، مشکلات کبدی و دل‌دردهای مداوم و شدید مواجه شد، باید دارو قطع و به پزشک شود.
او ادامه می‌دهد: در دروان مصرف دارو هم باید مولتی‌ویتامین و ویتامین‌های آ، د، ای و کا به صورت روزانه مصرف شود. بهترین زمان مصرف ویتامین‌ها آخر شب و زمان خواب است چون این دارو همان میزان که می‌تواند مانع جذب چربی شوند، ویتامین‌های محلول در چربی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به کاهش آنها در بدن است.
به گفته این کارشناس، عوارض مصرف دارو هم می‌تواند تهوع، استفراغ، درد در ناحیه مقعد، درد شکمی و درد معده، مدفوع چرب، نفخ و تغییراتی در عملکرد روده باشد. اگر غذا چربی بیشاری هم داشته باشد، برخی عوارض دیگر مثل احساس خستگی، تیره‌شدن رنگ ادرار، خارش، بی‌اشتهایی، زردی در پوست و چشم، مشکلات دندان و لثه، علائم شبه سرماخوردگی مثل تب و لرز، سردرد، راش‌های پوستی هم می‌تواند دیده شود.
۳دسته داروهای لاغری
داروهای لاغری به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ کاهش دهنده وزن، ضد اشتها و دفع کننده چربی و به تاکید متخصصان تغذیه مصرف خودسرانه و بدون نظارت پزشک این داروها می‌تواند منجر به بروز عوارض برای مصرف‌کنندگان شود.
عوارض کاهش دهنده‌های وزن
مکانیسم این داروها به گونه‌ای است که باعث دفع زیاد آب از بدن می‌شوند و وزن بدن فرد به سرعت کاهش پیدا می‌کند. لاغری ناشی از مصرف این داروها دفع آب است و نه چربی. این نوع لاغری موقتی است و فرد دوباره به وزن قبلی خود برمی‌گردد. این گروه داروها همچنین باعث تخلیه سریع دستگاه گوارش و دفع الکترولیت‌های بدن می‌شوند که منجر به بروز عوارضی از جمله خستگی، فرسودگی کلیه، افتادگی پوست و... است. در صورت مصرف و قطع خودسرانه، مشکلاتی از جمله یبوست، تنبلی روده، آسیب‌های گوارشی، کاهش جذب مواد مغذی و... بروز می‌کند.
عوارض ضد اشتهاها
داروهای لاغری ضد اشتها می‌توانند حاوی مخدر باشد و مشکلاتی نظیر اعتیاد، افسردگی، فراموشی و تنگی نفس و اختلال در دستگاه گوارش دارند. از عوارض مصرف این داروهای لاغری اختلال در متابولیسم بدن، تعریق و درد، کم خوابی شدید و... است.
عوارض دفع کننده‌های چربی
این داروها با تاثیر بر آنزیم‌های گوارشی باعث کاهش جذب بدن می‌شود و تاثیری بر جذب کربوهیدرات‌ها ندارند. اسهال چرب، تکرر یا بی‌اختیاری دفع مدفوع، نفخ، کرامپ و دردهای شکمی، کاهش جذب ویتامین‌های محلول در چربی، کاهش میزان اسیدهای چرب ضروری بدن و... از عوارض مصرف این نوع داروهاست.
21458/خ