جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
محمود فاضلی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل
در اجلاس بین‌المللی پاریس با هدف کمک به اوکراین، فرانسه خواستار «خیزش متحدان» به نفع کی‌یف شد. از دیدگاه مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، اکنون زمان خیزش همگانی و اتخاذ تصمیماتی بزرگ برای انجام اقدامات بیشتر است. برای اطمینان از اینکه پوتین نتواند آنچه را که در اوکراین ساخته شده، ویران و تهاجمش را به دیگر کشورها گسترده کند، اوکراین به کمک غرب احتیاج دارد. روسیه رویه تهاجمی را نه‌فقط علیه اوکراین؛ بلکه در برابر همه ما در پیش گرفته است. ما قصد داریم حمایت درخواستی رئیس‌جمهوری اوکراین را گسترش دهیم. بر این باور هستیم که شکست روسیه امری اجتناب‌ناپذیر برای امنیت و ثبات در اروپا است.
مکرون اعزام نیروهای غرب در آینده برای این منظور را منتفی ندانست؛ اما مدعی شد برای اعزام نیرو برای پشتیبانی از نیروهای زمینی به طور رسمی توافقی انجام نشده است. مکرون در سخنانش «اقدامات دفاعی سایبری، تولید مشترک تسلیحات و مهمات در داخل خاک اوکراین، ادامه دفاع از کشورهایی مانند اوکراین و همچنین مولداوی را که مستقیما مورد حمله قرار گرفته‌اند، تقویت ظرفیت‌های اوکراین برای دفاع از خود در مرزهایش با بلاروس و عملیات مین‌زدایی» مورد توافق مسئولان اروپایی قرار گرفته است. به گفته مکرون، ائتلافی برای تأمین بمب و موشک با برد کوتاه و متوسط تشکیل شده است. ما این شانس را داریم که در آن سوی دنیا، افرادی هستند که به ما کمک کنند؛ ولی اگر فقط به فکر اتکا بر آنها باشیم، اشتباه کرده‌ایم. این یک جنگ اروپایی است و ما باید از پیش آماده خروج آمریکا از آن باشیم. آیا ما باید آینده خود را به رأی‌دهندگان آمریکایی گره بزنیم؟ جواب من منفی است. فرق نمی‌کند رأی آنها چه باشد. نباید منتظر نتیجه رأی‌گیری انتخابات در آمریکا باشیم».
به باور مکرون، «ما باید بیشتر کار کنیم. اگرچه به‌تازگی سه میلیارد یورو کمک نظامی در قالب دوجانبه به اوکراین اختصاص یافته است. در جولای 2023 در اجلاس ناتو در «ویلنیوس» 32 کشور متعهد شدند توافق‌نامه‌های امنیتی دوجانبه با اوکراین امضا کنند؛ ولی تا به حال فقط شش توافق اجرائی شده است. مهم است که این روند ادامه یابد و تأمین اعتبار از سوی ما افزایش یابد. تا الان هشت توافق هم درباره ظرفیت‌های عملی با اوکراین امضا شده‌اند که یکی از آنها به آموزش خلبان‌های اوکراینی برای پرواز با هواپیماهای اف-16 و یک مورد هم به آموزش استفاده از توپخانه (از طریق فرانسه) مربوط است.
مکرون با وجود تأکید بر اینکه روسیه نباید در این جنگ پیروز شود، باز هم مخاطبان خود را در برابر یک «ابهام استراتژیک» قرار داد و تأکید کرد «اگر اوکراین به ناتو ملحق شود و تلاش کند کریمه را با قدرت نظامی پس بگیرد، این به معنای آن است که کشورهای اروپایی نیز به طور خودکار به جنگ با روسیه کشیده می‌شوند». سخنان مکرون با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شد. ژان لوک ملانشون، رئیس حزب فرانسه «نافرمان» (چپ افراطی)، با غیرمسئولانه خواندن سخنان مکرون تأکید کرد «جنگ با روسیه یک دیوانگی است».
مارین لوپن، رئیس حزب «تجمع ملی» (راست افراطی) نیز اظهارات مکرون را «جنگ‌طلبانه» خواند. شرکت‌کنندگان در اجلاس از ابتکارات پیشنهاد‌شده از سوی جمهوری چک حمایت کردند. این ابتکار خرید مهمات از بیرون از اتحادیه اروپا را پیشنهاد می‌دهد. نخست‌وزیر چک تأکید دارد «ابتکار چک مورد حمایت گسترده کشورهای حاضر قرار گرفت. 15 کشور برای پیوستن به این ابتکار اعلام آمادگی کرده‌اند». نخست‌وزیر هلند نیز تأیید کرد که کشورش با مشارکت در طرح نخست‌وزیر چک موافق است و صد میلیون یورو برای آن اختصاص می‌دهد.
روبرتو فیکو، نخست‌وزیر اسلواکی نیز اعتقاد دارد: «چندین دولت عضو ناتو و اتحادیه اروپا قصد دارند نیروهایی را در قالب مناسبات فی‌مابین به اوکراین بفرستند. ما در توافقات دوجانبه احتمالی بین کشورهای عضو ناتو و اتحادیه اروپا مبنی بر اعزام نیروی زمینی به اوکراین، ریسک بزرگی برای امنیت در اروپا می‌بینیم». البته آلمان، انگلیس، اسپانیا، مجارستان، لهستان، چک، اسلواکی و سوئد با اعزام نیروی نظامی به اوکراین مخالف هستند. اسلوونی مدعی است در اتحادیه اروپا اجماعی درباره این مسئله وجود ندارد و برخی از اعضا به امکان نقش فعال‌تر برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا اشاره کرده‌اند؛ ولی بین شرکا اجماعی در این زمینه وجود ندارد.
به گفته وزیر دفاع اسلوونی، در وزارت دفاع هیچ‌گونه فعالیتی در این راستا وجود ندارد. بسیاری معتقدند تماس مستقیم بین نیروهای ناتو و روسیه می‌تواند به معنی افزایش خطر شروع درگیری باشد. مکرون مسیر جدیدی را در حل وضعیت امنیتی پیشنهاد داد که مربوط به اعزام نیرو است. اعزام نیرو به اوکراین در حالی مطرح می‌شود که چند سناریو در این زمینه وجود دارد. در سناریوی اول که اجرای آن بسیار دشوار است، اعزام نیرو برای کارهای غیرجنگی در پشت جبهه است. چنین موردی لزوما به معنای تماس نیست که سبب شود روسیه به عملیات اوکراین با حملات عمقی پاسخ دهد. گزینه دوم، اینکه نیروها مستقیما در خط مقدم مستقر شوند که تماس مستقیم خواهد بود. احتمال سوم، اعزام غیرمستقیم نیروهای نظامی است. از نظر تئوری این امکان نیز وجود دارد که کشورهای غربی نیروهای داوطلبانه را تشکیل دهند./شرق