يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
از زمان سفر گروسی به تهران و توافق با آژانس روند تحولات قدری مثبت شده و پویایی و تحرک به سیاست خارجی کشور بازگشته است. با توجه به روند اتفاقات مثبتی که در سایه توافق سه‌جانبه ظهر جمعه برای ازسرگیری مناسبات تهران و ریاض شگل گرفت و حجم کم‌سابقه‌ای از واکنش‌ها و استقبال کشورهای منطقه و جهان از این توافق، اکنون بستر و فضا برای احیای روابط معدود بازیگران باقی‌مانده در جهت احیای روابط هم فراهم شده است. در تازه‌ترین خبر بحرین هم تمایل به ازسرگیری روابط با ایران دارد؛ این موضوعی بود که در دیدار روز شنبه دو هیئت پارلمانی ایران و بحرین در حاشیه نشست صدوچهل‌وششم اتحادیه بین‌المجالس جهانی در منامه مطرح شد.
احمد بن سلمان المسلم، رئیس مجلس بحرین نیز در ادامه ضمن استقبال از حضور و مشارکت هیئت ایرانی در اجلاس صدوچهل‌وششم IPU به میزبانی منامه، خواستار گسترش روابط دو کشور در سطوح مختلف دولتی و پارلمانی شد. المسلم افزود: «بالابردن سطح روابط دوجانبه و رفع جدی موانع موجود از برنامه‌های اصلی ما در پارلمان است». این مقام سیاسی در ادامه عنوان کرد که مجلس بحرین هم‌راستا با دولت، خواهان ارتقای روابط دوجانبه است و در ابتدای امر ما خواستار بازگشایی خطوط هواپیمایی میان دو کشور (منامه به مشهد - شیراز و تهران) هستیم. در این دیدار عباس گلرو (دبیر کل شورای بین‌المجالس)، ابوالفضل عمویی، روح‌الله متفکر آزاد و الهام آزاد نیز با سایر نمایندگان مجلس بحرین به بحث و گفت‌وگو پرداختند.
در کنار این اتفاقات مثبت، دیروز (یکشنبه) حسین امیرعبداللهیان هم از حصول توافقی با آمریکا درخصوص تبادل زندانیان دوتابعیتی گفت. وزیر امور خارجه در بخشی از گفت‌وگوی تلویزیونی خود گفت که «تبادل پیام‌ها همچنان در گفت‌وگوهای لغو تحریم‌ها در جریان است و در موضوع تبادل زندانیان به یک توافق در روزهای اخیر دست یافتیم و اگر همه چیز از طرف آمریکا خوب پیش برود، در روزهای آینده انجام خواهد شد». امیرعبداللهیان ادامه داد: «ما این پرونده را یک پرونده کاملا انسانی می‌دانیم. از مارس سال گذشته در این رابطه سندی بین ما و طرف آمریکایی به طور غیرمستقیم به امضا و تأیید رسید اما زمینه اجرای آن اکنون فراهم شده است. از نظر ما همه‌چیز آماده است. طرف آمریکایی در حال هماهنگی‌های فنی خودش قرار دارد». البته
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا حصول توافق برای تبادل زندانیان را رد کرده است. امیرعبداللهیان همچنین درباره مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین که با وقفه‌ای چندماهه روبه‌روست، گفت: «ما معتقد هستیم که جمع‌بندی گفت‌وگو برای لغو تحریم‌ها در دسترس است. رفع اتهام بی‌اساس از ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک مسئله مهم و یکی از خطوط قرمز ماست». او افزود: «در سفر اخیر آقای رافائل گروسی به تهران پیشرفت خوبی حاصل شد. الان همکاری نیرومندی بین سازمان انرژی اتمی ما و آژانس جریان دارد که نتیجه این همکاری تأثیر خیلی خوبی در جمع‌بندی مذاکرات خواهد داشت».
وزیر امور خارجه بیان کرد: «من به عنوان مسئول دستگاه دیپلماسی در ارسال پیام‌ها هم به مقامات آمریکایی گفته‌ام. مقامات آمریکایی در اتخاذ تصمیم نهایی جرئت و جسارت لازم را تاکنون نتوانسته‌اند از خود به نمایش بگذارند، در حالی که طرف ایرانی با عقلانیت، با ابتکار و با شجاعت، خیلی شفاف در میز مذاکره غیرمستقیم ایده‌های رو به جلو را مطرح کرده است. من فکر می‌کنم زمینه خوبی با توجه به آنچه گذشته است، برای رسیدن به جمع‌بندی گفت‌وگوهای طولانی ماه‌های گذشته وجود دارد. ما در مسیر دیپلماسی و مذاکره به خوبی قرار داریم و امیدواریم هرچه زودتر نتیجه‌ای که مطلوب است با رعایت کامل منافع ملت‌مان حاصل شود».
آنچه در این دو هفته گذشت، رویکردهای مثبتی را در حوزه دیپلماتیک به جای گذاشته است. در این راستا طیفی از تحلیلگران که تا پیش از این چندان به آینده خوش‌بین نبودند، اکنون این ارزیابی البته نسبی را دارند که در بستر همین چند اتفاق مثبت، تهران می‌تواند رویکرد دیپلماسی سفیدش را به سه موضوع فوق هم تعمیم دهد تا عملا بن‌بست در سیاست خارجی کشور به حاشیه برود. در همین باره پرویز شاکری با مثبت ارزیابی‌کردن روند تحولات دو هفته اخیر به «شرق» می‌گوید که این روند، روندی بود که از ابتدای دولت سیزدهم جای خالی آن احساس می‌شد؛ روندی که تقریبا تمام تحلیلگران و دلسوزان ایران آن را گوشزد می‌کردند. اکنون که به باور این تحلیلگر، دولت رئیسی و در کل تهران دست به انجام توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عربستان سعودی زده است، می‌تواند به موضوعات مهم‌‌تر ورود کند که یکی از آنها به موضوع جنگ اوکراین بازمی‌گردد. چراکه این مفسر حوزه سیاست خارجی تأکید دارد که تهران باید از فضای مثبت کنونی نهایت استفاده را ببرد و رفتار خود را پیرامون جنگ اوکراین تصحیح کند تا در سایه این دیپلماسی مثبت از هزینه‌ها و اصطکاک پیش‌آمده بکاهد.
الته شاکری نقبی هم به برخی آسیب‌شناسی‌ها در حوزه سیاست داخلی می‌زند و در تبیین آن به «شرق» می‌گوید: «در این شرایط ملتهب و حساس نباید برخی موضوعات جناحی و حزبی را بیش از حد بزرگ کرد یا عنوان داشت که به دلیل مشکلات داخلی در ابعاد و حوزه‌های مختلف اکنون وزن و توان دیپلماتیک ایران کاهش پیدا کرده است و دولت رئیسی از سر ناچاری توافقات را با آژانس و عربستان پذیرفته است».
از نگاه این کارشناس چنین ادبیاتی هیچ کمکی به برون‌رفت کشور از نابسامانی نمی‌کند. ضمن آنکه او رویکرد مثبت تحولات طی دو هفته گذشته را باعث تقویت وزن و توان چانه‌زنی دیپلماتیک ایران می‌داند. این کارشناس با ذکر این هشدار که نباید در سایه بازگشت به دوقطبی سیاسی و جولان‌دادن به برخی جریان‌های رادیکال اجازه دهیم این روند دچار آسیب شود، تأکید دارد که از این به بعد باید رسانه‌ها، سیاست‌مداران و... برای تحقق منافع، مصالح و امنیت ملی نهایت دقت و هوشمندی را در موضع‌گیری‌های خود پیرامون تحولات در منطقه و جهان داشته باشند، چراکه شاکری تأکید دارد وضعیت مثبت دو هفته اخیر کاملا شکننده است و کوچک‌ترین موضع‌گیری نسنجیده یا وقوع اتفاق، رویداد و سوء محاسبه‌ای از سوی تهران می‌تواند همه‌چیز را به نقطه صفر بازگرداند.