دوشنبه ۳۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
در روابط دوجانبه با کشورها چهار نوع تعامل وجود دارد. در قالب تعامل درجه یک همکاری های متداول سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و آموزشی و تجاری و تماس های مردمی وجود دارد. در درجه بعدی اشتراک دوطرفه شکل گرفته و کشورها به شرکای سیاسی و اقتصادی مبدل شده و تصمیمات مشترک می گیرند.
درجه بالاتر از اشتراک، ائتلاف است که نمونه هایی از آن در نقاط مختلف دنیا وجود دارد و کشورها منافع و تهدیدات مشترک را احصا کرده و برای دستیابی و مقابله با آنها برنامه ریزی می کنند. عالی ترین سطح تعامل نیز اتحاد یا همگرایی است که اتحادیه اروپا و ائتلاف های جنگی از این نوع است.
در قالب تعامل درجه یک یا همکاری، وقتی همکاری از سطحی فراتر می رود، نیاز به مشورت های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و علمی و راهبردی وجود خواهد داشت و سطح گفتگوها بالاتر خواهد رفت. لذا نیاز به مشارکت رایزنان اقتصادی و نظامی و فرهنگی و علمی و ... شکل می گیرد.
اگر روابط دو کشور گسترده تر شده و ارتباطات و تماس های مردمی افزایش یابد، علاوه بر نمایندگی های سیاسی، تاسیس نمایندگی های کنسولی نیز اجتناب ناپذیر خواهد بود. در سال گذشته ۱۱۰ هزار ایرانی به ارمنستان سفر کرده و در ۹ ماه اول امسال این رقم به ۱۱۶ هزار نفر رسیده است. ورود اتوبوس و کامیون از ایران به ارمنستان و بالعکس نیز در حال افزایش است. این امر ضرورت رسیدگی دقیق تر به امور شخصی ایرانیان و ارامنه، تسهیل امور حمل و نقل و تجارت و زندانیان و ... را افزایش می دهد. لذا باید یک نمایندگی تازه برای مدیریت این امور شکل بگیرد.
تاسیس کنسول گری جمهوری اسلامی ایران در کاپان با هدف رسیدگی به همین امور سیاسی، اقتصادی، تجاری، امنیتی و حمل و نقلی و تماس های مردمی صورت گرفته است. ایران با این اقدام خود پیامی مشخص به جهان داد که در جنوب ارمنستان حضور دارد و نباید کسی فکر تعرض به جنوب ارمنستان را به ذهن خود راه دهد.
افتتاح کنسول گری ارمنستان در تبریز با توجه به تعهدات دو کشور یک توافق متقابل است. در سال های گذشته تفاهم نامه ای بین دو طرف با همین موضوع امضا شده و این مصوبه دولت جمهوری اسلامی ایران است که در قبال افتتاح سرکنسول گری ایران در کاپان، ارمنستان هم می تواند سرکنسول گری خود را در تبریز افتتاح کند. بنابراین، در گام اول این یک امر طبیعی است که ایران نسبت به تعهد خود پایبند بوده و آن را در چارچوب تداوم اعتماد متقابل بین دو کشور عملیاتی کند.
تردیدی نخواهد بود که همزمان با افتتاح کنسول گری ارمنستان در تبریز، سیر صعودی روابط دو طرف حفظ شده و توافقات بین دو طرف اجرا می شود و این امر نشان گر سطح بالای روابط دو طرف و وجود فهم مشترک و متقابل و امکان فعالیت های سازنده از مجرای وجود منافع متقابل است. بنابراین افتتاح کنسول گری یک گام سیاسی رو به جلو در روابط دو کشور است و سازنده بودن ان در چارچوب روابط متقابل را نشان می دهد.
این کار از لحاظ سیاسی به ارائه روایت های درست نسبت به ارمنستان و روابط دو کشور در محیطی که ممکن است برخی حساسیت های قومی نسبت به این رابطه وجود داشته باشد، کمک می کند.
کنسول گری ارمنستان از طریق تماس با مقامات محلی اعم از ائمه جمعه، فعالان سیاسی و اجتماعی و غیره می تواند درک درستی از روابط ایران و ارمنستان خلق کند و در تغییر نگرش ها و کاهش برخی چالش ها و ایجاد فهم درست از منافع کشور در رابطه با ارمنستان تاثیرگذار باشد.
ارمنستان به تولید ثروت و قدرت برای ایران نیز کمک می کند. مقام معظم رهبری در دیدار با نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در هشتم اسفند ۱۳۹۷ از تعبیر همسایه خوب برای ارمنستان استفاده کرده و شهدای ارمنی جنگ تحمیلی را همچون شهدای مسلمان، جزو افتخارات ایران دانستند. این تعبیر نشان می دهد ارمنستان و ایران هرگز تهدیدی برای یکدیگر نبوده اند و مرز دو کشور مرزی مبتنی بر حسن همجواری و فاقد مشکل امنیتی و یکی از بهترین مرزهای ما بوده است. تاکید بر این ویژگی ها و خصوصیات از سوی کنسول گری ارمنستان در تبریز می تواند تاثیر شگرفی در ارتقای جایگاه و تصویر ارمنستان در مناطق آذری نشین داشته باشد.
به لحاظ اقتصادی باید توجه داشت که استان آذربایجان شرقی هم مرز با ارمنستان است و بدیهی است که کنسول گری ارمنستان باید در تبریز مرکز این استان افتتاح شود. ارامنه زیادی با این استان مراوده و تجارت دارند و تجار دو طرف با یکدیگر تماس دارند و این اقدام به رفع مشکلات آنان کمک می کند. برخی زندانیان ارمنی که در تبریز هستند هم برای دسترسی های کنسولی دچار مشکل نخواهند بود. برگزاری هفته های فرهنگی، جشنواره های غذا، برگزاری نمایشگاه های مختلف از سوی کنسولگری قابل انجام است. رانندگان ارمنی هم در صورت وقوع مشکل می توانند از خدمات کنسولگری ارمنستان بهره مند شوند. این کنسول گری در ارتقای تجارت مرزی و در جهت ترغیب سرمایه گذاران در دو سوی مرز و ایجاد تسهیلات برای آنها نیز تاثیرگذار خواهد بود.
در زمینه تنظیم سفرهای استانی، تماس استان آذربایجان شرقی با استان های ارمنستان و به خصوص سیونک این کنسول گری مفید خواهد بود. لذا تمام ویژگی های سرکنسول گری ایران در سیونیک در کنسول گری ارمنستان در تبریز در نظر گرفته خواهد شد.
به لحاظ فرهنگی نیز این اقدام تاثیرگذار است. از سویی ارامنه در تبریز زندگی کرده و سابقه تاریخی طولانی در این استان دارند. تبریز سکوی پرتابی برای گسترش روابط ایران و ارمنستان و افزایش تعاملات دو طرفه در شهرها و استان های اطراف خواهد بود که در آنها آثار باستانی و اماکن مذهبی و تاریخی ارامنه واقع شده است.
به عنوان جمع بندی این اقدام جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سیاست همسایگی دولت اجرا شده و با این کار ایران نشان می دهد سیاست آن سیاست موازنه مثبت است و به شکل عملی سیاست موازنه مثبت را پی گرفته و با همسایگان خود همکاری می کند. تبریز شهری است که ترکیه و جمهوری آذربایجان در آن کنسولگری دارند و با عنایت به گرایشات قومی این دو کشور در منطقه، ارمنستان حتما باید در تبریز کنسول گری داشته باشد و این کار یک عامل تعدیل کننده تمایلات قومی نیز هست و رفته رفته نگاه های تند و تیز نسبت به ارمنستان در دراز مدت تعدیل شده و اگر این کنسول گری فعال بوده و وظایف خود را انجام دهد و در تعامل مثبت دو سوی مرز می تواند کمک خیلی زیادی انجام دهد.
این اقدام نشان می دهد جمهوری اسلامی ایران بر اساس مصالح و منافع و سیاست سازنده حسن همجواری در منطقه عمل کرده و تصمیمات و سیاست های جمهوری اسلامی ایران گروگان هیچ کس نیست. این یک سیاست درست است که در آینده سهم خیلی جدی در توسعه روابط ایران با کشورای منطقه خواهد داشت و بخشی از رفتارهای قوم گرایانه برخی از کشورهای منطقه را نیز تعدیل خواهد کرد.
شرایط و طرز تلقی جامعه ارمنستان برای ایران بسیار مهم است. این جامعه نگاه مثبتی به ایران دارد. افتتاح کنسول گری ایران در کاپان بازتاب مثبتی در ارمنستان داشته و نگاه مثبت ارامنه به ایران را تقویت کرده و این نشان دهنده درست بودن تصمیم ایران و نیز تصمیم ارمنستان در ارتباط با افتتاح کنسول گری در ایران است. لذا این اقدام از لحاظ افزایش تماس های مردمی و تقویت دیپلماسی عمومی در ارمنستان و قفقاز و مهار اثرات سوء ناشی از جنگ ۲۰۲۰ منطقه قفقاز بر منافع دو طرف موثر خواهد بود.