جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
به گزارش تجارت‌نیوز، وزارت جهاد کشاورزی، در نامه‌ای به سازمان حفظ نباتات کشور در تاریخ یکم اسفندماه سال جاری با موضوع تنظیم بازار پیاز نوشت: «با توجه به ضرورت کنترل بازار داخلی و پایش میزان خروج پیاز از کشور خواهشمند است به فوریت دستور فرمایید خروج کالای فوق صرفا از گمرکات سرخس و اینچه‌برون مجاز اعلام شود.».
از صادرات با قیمت ارزان و واردات آن با قیمت بالاتر می‌توان به‌عنوان پدیده‌ای نام برد که سال‌هاست در «اقتصاد ایران» ریشه دوانده است؛ طوری‌که حتی منجر به این شد تا شاهد واکنش یک عضو تشخیص مصلحت نظام در این رابطه باشیم.
محمد جواد ایروانی چندی پیش در این باره گفته بود: «ما در ایران پیاز صادر می‌کنیم و از طرفی پیاز را با قیمت‌های بالا برای مردم از خارج وارد کنیم، این یک پدیده عجیب است!».
رمزگشایی از این پدیده ما را به سرنخ همیشگی یعنی «ارز دولتی» می‌رساند؛ سیاستی که جز رانت برای عده‌ای خاص حاصلی برای اقتصاد این کشور نداشته است. در این باره عباس عبدی، فعال رسانه‌ای، نوشت: «عجیب نیست، در این ساختار کاملا عقلایی است. پیاز را کیلویی یک دلار صادر و همان پیاز را کیلویی ۱.۲ دلار وارد کنید برنده‌اید. چون یک دلار صادراتی می‌شود ۵۶ هزار تومان و ۱.۲ دلار وارداتی می‌شود ۳۴ هزار تومان که تفاوت آن سود است. البته از جیب مردم و اتلاف هزینه حمل و نقل و ….».
حتی مسئولان وزارت جهاد کشاورزی نیز منکر نقش رانت در ارز دولتی برای واردات پیاز نیستند. چندی پیش علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزارت جهادکشاورزی، درباره افزایش قیمت پیاز گفته بود: ارزان بودن قیمت پیاز در سال گذشته منجر به کاهش تمایل کشاورزان برای کشت این محصول شد و از سوی دیگر اختلاف ارز منجر به این شد که بخش زیادی از پیازهای کشور صادر شود.
اما چرا اقتصاد ایران به رانت‌خواران باخت؟ در این رابطه شاهد بودیم که دولت بلافاصله پس از حذف ارز 4200 تومانی، ارز 28 هزار و 500 تومانی را جایگزین آن کرد؛ قطعا اختلاف قیمت ارز دولتی با بازار آزاد واردات را حتی با وجود صادرات، برای عده‌ای سودجو جذاب می‌کند.
در واقع با تخصیص ارز 28 هزار و 500 تومانی، سود عده‌ای متکی بر واردات شد، نه تولید؛ حتی امروز بسیاری از فعالان اقتصادی که سا‌ل‌ها تجربه تولید داشتند از تولید پا پس کشیدند و پای دیگر خود را در فعالیت‌های دلالی گذاشتند. آنها می‌گویند: «پول امروز در دلالی است نه تولید».
چندی پیش قیمت پیاز حتی مرز 40 هزار تومان را رد کرد بود. دولت برای اینکه بتواند مانع افزایش قیمت پیاز شود اقدام به واردات آن کرد. این اتفاق در حالی رخ داد که پیاز ایران در حال صادرات بود. اما حتی واردات پیاز نیز قیمت پیاز را کاهش نداد، چراکه بازار با کمبودی مواجه نبود؛ بلکه سود عده‌ای در واردات با ارز دولتی قرار داشت.
بررسی بازار نشان می‌دهد که اکنون با توجه به توزیع پیازهای بخش گرمسیری کشور در سطح کشور تا حدودی این محصول پرمصرف ریزشی شده است. در حال حاضر قیمت پیاز در سطح بازار تهران بین 20 هزار تا 25 هزار تومان است.
مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان تهران، در این باره به فارس گفته است: تاکنون 5000 تن پیاز مناطق گرمسیر کشور مانند جیرفت و بندرعباس به بازار تهران آمده و بخشی از آن توزیع شده است.
پیاز به عنوان یکی از کلیدی‌ترین محصولات سبدغذایی مردم، شناخته می‌شود. این محصول گرچه سهم کوچکی در هزینه یک وعده غذایی هر فرد دارد، اما پرکاربردترین عنصر یک وعده غذایی به حساب می‌آید.
از آنجایی که پیاز یک محصول استراتژیک در سبدغذایی مردم است، می‌توان گفت تقاضای مصرف‌کننده نسبت به پیاز در وضعیت تقریبا بی‌کشش قرار دارد؛ بدان معنا که تغییرات قیمت در مقدار تقاضای مصرف‌کننده تاثیر چندانی نخواهد داشت.
این توضیحات گویای آن است که با توجه به نبود کالای جانشین کامل برای پیاز، افزایش قیمت آن می‌تواند در شاخص قیمت مصرف‌کننده ناشی از تغییرات قیمت میانگین کالاهای مصرفی و غذایی ایرانیان تاثیر گذارد و به نمادی برای گرانی تبدیل شود.