به گزارش صد آنلاین حفرهها و پوسیدگی دندانها یکی از رایجترین مشکلات بهداشتی موجود در سراسر جهان هستند. این بیماری به ویژه در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان بیشتر دیده میشود. اما هر کسی که دندان دارد میتواند در سطح دندانهای خود حفرههایی داشته باشد و لذا کودکان نوپا نیز از این امر مستثنی نیستند.
اگر حفرهها درمان نشوند، بزرگتر میشوند و روی لایههای عمیقتر دندانهای شما تأثیر میگذارند. آنها میتوانند به درد شدید دندان، عفونت و افتادن دندان منجر شوند.
مراجعهی منظم به دندان پزشکی و داشتن عادتهای خوبی مثل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بهترین محافظان شما در برابر حفرهها و پوسیدگیهای دندانی هستند.
علائم حفرههای دندانی
علائم و نشانههای حفرههای دندانی بسته به تعداد و موقعیت آنها متفاوت است. وقتی حفرهها تازه شروع به شکل گیری کرده اند، ممکن است به هیچ وجه علائم خاصی نداشته باشند. اما با بزرگتر شدن پوسیدگی ها، ممکن است، علائم زیر خود را نشان دهند:
درد دندان، درد خود به خودی یا دردی که بدون هیچ دلیلی ناگهان ظاهر میشود.
حساسیت دندانی
در هنگام خوردن یا نوشیدن چیزهای شیرین، گرم یا سرد، درد خفیف تا شدیدی را تجربه خواهید کرد.
سوراخها یا چالههای قابل مشاهدهای در دندانهای شما ظاهر خواهد شد.
لکههای قهوه ای، سیاه و سفید بر روی سطح دندان قابل مشاهده خواهد بود.
درد هنگام گاز زدن چیزی
چه زمانی باید به یک دندان پزشک مراجعه کنید؟
شما ممکن است متوجه شوید که یک حفره بر روی دندانتان در حال شکل گیری است. به همین دلیل مهم است که مرتباً مورد معاینه قرار گرفته و دندان هایتان پاکسازی شوند، حتی اگر همه آنها سالم باشند. اما اگر درد دندانی را تجربه نمودید، در اسرع وقت به دندان پزشک خود مراجعه کنید.
علل بروز حفرههای دندانی
حفرهها در اثر پوسیدگی دندان ایجاد میشود و این فرایند با گذشت زمان رخ میدهد.
در زیر نحوه پوسیدگی دندان شرح داده شده است:
شکل گیری پلاک. پلاک دندان یک غشای چسبنده و مشخص است که دندانهای شما را میپوشاند. این پلاکها به دلیل خوردن قند و نشاسته زیاد و تمیز نکردن صحیح دندانها ایجاد میشوند. هنگامی که قندها و نشاستهها از روی دندانهای شما پاک نشوند، باکتریها به سرعت شروع به تغذیه از آنها میکنند و پلاک تشکیل میشود.
پلاکهایی که روی دندانهای شما باقی میمانند میتوانند در زیر یا بالای لثه باقی مانده و به حالت تارتار در بیایند. تارتار جدا شدن پلاک را دشوارتر کرده و محافظی را برای باکتریها ایجاد میکند.
حمله پلاک ها. اسیدهای موجود در پلاکها مواد معدنی موجود در مینای سخت و قسمت بیرونی دندان شما را از بین میبرند. این فرسایش باعث ایجاد روزنههای کوچک یا سوراخهایی در مینای دندان میشوند که اولین مرحله تشکیل حفره به حساب میآید.
هنگامی که برخی از قسمتهای مینای دندان از بین رفت، باکتریها و اسید میتوانند به لایه بعدی دندانهای شما که عاج نام دارد برسند. این لایه از مینا نرمتر بوده و در برابر اسید مقاومت کمتری دارد. عاج دارای مجاری ریزی است که به طور مستقیم با عصب دندان مرتبط هستند و لذا حمله باکتریها باعث ایجاد حساسیت میشود.
تخریب ادامه دارد. با پوسیدگی دندان، باکتریها و اسیدها حرکت خود را به سمت سایر دندانهای شما ادامه میدهند و علاوه بر این، مواد داخلی دندان (پالپ) که حاوی اعصاب و رگهای خونی هستند را هم تخریب میکنند؛ بنابراین پالپهایی که باکتریها به آنها حمله کرده اند متورم و حساس میشوند. از آنجا که جایی برای گسترش تورم در داخل دندان وجود ندارد، عصب فشرده شده و باعث درد میشود. ناراحتی حتی میتواند در خارج از ریشه دندان تا استخوان نیز گسترش یابد.
عوامل ایجاد کننده این مشکل
هر کسی که دندان دارد در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارد؛ اما عوامل زیر میتوانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند:
محل قرارگیری دندان. پوسیدگی بیشتر در دندانهای پشتی شما (دندانهای اسیای بزرگ و دندانهای آسیای کوچک) رخ میدهد. این دندانها دارای شیارها، چالهها و ریشههای متعددی هستند که میتوانند ذرات غذا را در خود حفظ نمایند. در نتیجه، تمیز نگه داشتن آنها نسبت به دندانهای جلویی صاف بسیار دشوارتر است.
غذاها و نوشیدنیهای خاص. غذاهایی که به مدت طولانی به دندان شما میچسبند -مانند شیر، بستنی، عسل، شکر، سودا، میوه خشک، کیک، کلوچه، آب نبات نعناعی سخت، غلات خشک و چیپس- از سایر غذاهایی که به راحتی در بزاق حل میشوند بیشتر باعث بروز پوسیدگی میشوند.
میان وعدههای مکرر یا ناخونک زدن. هنگامی که به طور مداوم نوشیدنیهای قنددار میخورید و یا مینوشید، به باکتریهای دهان سوخت بیشتری میدهید تا اسیدهایی تولید کنند که به دندانهای شما حمله کرده و آنها را بپوشانند. نوشیدن نوشابه یا سایر نوشیدنیهای اسیدی در طول روز به ایجاد یک حمام اسیدی مداوم بر روی دندانهای شما کمک میکند.
تغذیه کودک در زمان خواب. وقتی به نوزادان بطریهای پر از شیر، آب میوه یا سایر مایعات حاوی قند داده میشود، این نوشیدنیها ساعتها در حالی که میخوابند روی دندانهای آنها باقی میمانند و از این طریق ایجاد باکتریها باعث پوسیدگی دندانها میشود. این آسیب اغلب به پوسیدگی دندان شیشه شیر مشهور است. آسیبهای مشابه میتوانند هنگامی رخ دهند که کودکان نوپا مدام نوشیدنیهای شیرین بنوشند.
مسواک زدن ناکافی. اگر به سرعت بعد از خوردن و آشامیدن دندان خود را تمیز نکنید، پلاکها شکل میگیرند و اولین مراحل پوسیدگی دندان میتواند آغاز شود.
عدم دریافت فلوراید کافی. فلوراید، یک ماده معدنی طبیعی است که به جلوگیری از حفرههای دندانی کمک میکند و حتی میتواند اولین مراحل آسیب به دندان را متوقف کند. فلوراید به دلیل فواید آن برای دندان ها، به بسیاری از منابع آب عمومی اضافه میشود و در خمیر دندان نیز وجود دارد. اما آب معدنی معمولاً فاقد فلوراید است.
سنین بالاتر یا پایین تر. در ایالات متحده آمریکا، حفرههای دندانی در کودکان و نوجوانان بسیار کم است. اما بزرگسالان مسن در معرض خطر بیشتری قرار دارند. با گذشت زمان، دندانها میتوانند از بین بروند و لثهها فروکش کنند و دندانها را در برابر پوسیدگی ریشه آسیب پذیرتر نمایند. بزرگسالان مسن ممکن است از داروهای بیشتری استفاده کنند که جریان بزاق را کاهش میدهد و خطر پوسیدگی دندان را افزایش میدهد.
دهان خشک. خشکی دهان در اثر کمبود بزاقی ایجاد میشود که با شستن مواد غذایی و پلاک از دندانهای شما به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک میکند. مواد موجود در بزاق به مقابله با اسید تولید شده توسط باکتریها کمک مینمایند. برخی از داروهای خاص، برخی شرایط پزشکی، قرار گرفتن سر یا گردن در معرض تشعشعات و یا برخی داروهای شیمی درمانی میتوانند با کاهش تولید بزاق خطر ابتلا به حفرههای دندانی را افزایش دهند.
دندانهای پر شده یا دستگاههای دندانپزشکی. با گذشت سال ها، پر شدگی دندانها میتواند تضعیف شود، شروع به تجزیه نموده یا لب پر شود. این کار باعث میشود پلاک راحتتر ساخته شود و برداشتن آن دشوارتر باشد. دستگاههای دندان پزشکی نیز میتوانند به خوبی با دندان شما مچ نشده و اجازه دهند پوسیدگی دندان هایتان بیشتر شود.
سوزش سر دل. سوزش سر دل یا بیماری رفلکس معده دستگاه گوارش (GERD) میتواند باعث شود اسید معده شما وارد دهان (روده رفلاکس) شده، مینای دندان شما را از بین ببرد و آسیب قابل توجهی را به دندانها وارد کند. این امر تعداد بیشتری از عاجهای دندان را در معرض حمله باکتریها قرار میدهد و باعث پوسیدگی دندان میشود. دندانپزشک شما ممکن است توصیه کند که با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید رفلکس معده علت از بین رفتن مینای دندان شماست یا خیر.
اختلالات اشتها. بی اشتهایی و پر اشتهایی میتواند منجر به فرسایش و ایجاد حفرههای قابل توجه در دندانها شوند. اسید معدهی ناشی از استفراغ مکرر (قی کردن) روی دندانها مینشیند و شروع به حل کردن مینا میکند. اختلالات خوردن نیز میتواند در تولید بزاق اختلال ایجاد کند.
عوارض حفرههای دندانی
حفرهها و پوسیدگیهای دندانی به قدری شایع هستند که ممکن است آنها را جدی نگیرید و ممکن است فکر کنید اهمیتی ندارد که کودکانتان حفره کوچکی در دندانهای خود داشته باشند. با این وجود، حفرهها و پوسیدگیهای دندان حتی ممکن است برای کودکانی که هنوز دندانهای دائمی شان بیرون نیامده، عوارض جدی و پایداری را به همراه داشته باشد.
عوارض حفرههای دندانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد
آبسه دندان
تورم یا چرک اطراف دندان
دندانهای شکسته یا آسیب دیده
مشکل در جویدن
تغییر موقعیت دندانهای دائمی بعد از افتادن دندانها
هنگامی که حفرهها و پوسیدگیها شدید میشوند، ممکن است موارد زیر روی دهد:
دردی که مانع از انجام وظایف روزمره میشود.
کاهش وزن یا مشکلات تغذیهای ناشی از درد یا مشکل در هنگام خوردن یا جویدن.
از بین رفتن دندان، که ممکن است بر ظاهر شما و همچنین اعتماد به نفس و عزت نفستان تأثیر بگذارد.
در موارد نادر، آبسه دندان -یک توده پر از چرک ناشی از عفونت باکتریایی- میتواند منجر به عفونتهای جدیتر یا حتی تهدید کننده شود.
جلوگیری از بروز حفرههای دندانی
حفظ بهداشت مناسب دهان و دندان میتواند در جلوگیری از بروز حفرهها و پوسیدگیهای دندانی به شما کمک کند.
در اینجا چند نکته ذکر شده که به شما کمک میکنند تا از بروز حفره در دندان هایتان جلوگیری کنید.
از دندانپزشک خود بپرسید که چه نکاتی برای شما مناسب است.
بعد از خوردن یا آشامیدن، با خمیر دندان حاوی فلوراید، دندان هایتان را مسواک بزنید. با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید حداقل دو بار در روز و به طور صحیح دندان هایتان را مسواک بزنید. برای تمیز کردن فاصله بین دندانهای خود، از نخ دندان استفاده کرده یا از پاک کنندههای بین دندانی استفاده کنید.
از دهانشویه استفاده کنید. اگر دندانپزشک احساس کند که شما در معرض خطر بالای ایجاد حفرههای دندانی قرار دارید، ممکن است توصیه کند که از دهانشویههای حاوی فلوراید استفاده کنید.
مرتباً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. تمیز کردن دندانها به صورت حرفهای و معاینات منظم دهان و دندانی را حتما انجام دهید، تا از بروز مشکلات دندانی پیش از آنکه به وجود آیند جلوگیری نمایید. دندانپزشک شما میتواند برنامه مناسبی را برای تان تهیه کند.
استفاده از سیلانتهای دندانی را در نظر بگیرید. سیلانتها یک پوشش پلاستیکی محافظ هستند که روی سطح جونده دندانهای پشتی اعمال میشوند. این پوشش شیارهایی را که مواد غذایی در آنها انباشته میشوند مهر و موم میکند و لذا، از مینای دندان در مقابل پلاک و اسید محافظت مینماید. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها استفاده از (CDC) سیلانت را برای کودکان سن مدرسه توصیه نموده است. سیلانتها ممکن است قبل از تعویض چندین سال دوام بیاورند، اما باید به طور مرتب مورد معاینه قرار گیرند.
مقداری آب شیر بنوشید. بیشتر منابع آب عمومی حاوی فلوراید هستند که میتواند به کاهش چشمگیر پوسیدگی دندان کمک کند. اگر مدام آب معدنیای مینوشید که فلوراید ندارد، فواید آن را از دست خواهید داد.
از میان وعدههای مکرر و ناخونک زدن خودداری کنید. هر زمان که نوشیدنیهای دیگری به غیر از آب بخورید یا بنوشید، به باکتریهای دهان خود کمک میکنید اسیدهایی ایجاد کنند که میتوانند مینای دندان را از بین ببرند. اگر در طول روز میان وعده میل میکنید یا مدام نوشیدنی مینوشید، دندانهای شما مورد حمله مداوم باکتریها قرار خواهند گرفت.
غذاهایی بخورید که برای دندان هایتان مفید باشند. برخی از غذاها و نوشیدنیها برای دندانهای شما بهتر از سایر غذاها هستند. از غذاهایی که به مدت طولانی در شیارها و حفرههای دندان شما گیر میکنند، خودداری کنید و یا بعد از خوردن آنها سریعا مسواک بزنید. با این حال، غذاهایی مانند میوه و سبزیجات تازه باعث افزایش جریان بزاق میشوند و قهوه بدون چربی، چای و آدامس بدون قند به از بین بردن ذرات مواد غذایی کمک میکند.
درمان با فلوراید را در نظر بگیرید. دندانپزشک شما ممکن است درمانهای دورهای با فلوراید را برایتان توصیه کند، به خصوص اگر از طریق آب آشامیدنی و منابع دیگر فلوئورید کافی دریافت نمیکنید این روش میتواند موثر باشد.
در مورد روشهای ضد باکتریایی سؤال کنید. اگر به دلیل یک وضعیت پزشکی در مقابل پوسیدگی دندان آسیب پذیر هستید دندانپزشک شما ممکن است شست و شوی ضد باکتریایی مخصوص دهان یا سایر روشهای درمانی را برای کمک به کاهش باکتریهای مضر موجود در دهان شما توصیه کند.
درمانهای ترکیبی. جویدن آدامس زایلیتول دار به همراه نسخه فلوراید و یک شستشوی ضد باکتریایی میتواند به کاهش خطر حفرههای دندانی کمک کند.