دور دماغ و دهان به دلیل کمبود این ویتامین خشکی می زند

کمبود ویتامین ب۱۲ زمانی رخ می‌دهد که سطح آن در بدن بسیار کم شود. این امر می‌تواند منجر به بروز علائم عصبی جبران‌ناپذیری برای فرد بشود. در ایالات متحده آمریکا در حال حاضر بین ۱.۵ تا ۱۵ درصد از جمعیت‌، دچار کمبود این ویتامین هستند.

ما در این مقاله به بررسی عملکرد ویتامین B 12 ، نحوه آگاهی از مصرف ناکافی این ویتامین و منابع آن می‌پردازیم.

در ادامه با ما همراه باشید.

ویتامین B12 چیست؟
ویتامین ب۱۲ مانند سایر ویتامین‌های گروه B، یک ویتامین محلول در آب است‌. به این معنی که می‌تواند در آب حل شود و از طریق جریان خون حرکت کرده و به نقاط مختلف بدن برسد. بدن انسان می‌تواند این ویتامین را تا چهار سال در خود ذخیره کند‌. محلول بودن این ماده در آب باعث می‌شود بدن بتواند هرگونه مقادیر اضافی آن را از طریق ادرار دفع کند.

ویتامین B12 دارای بزرگترین و پیچیده‌ترین ساختار در بین ویتامین‌ها است. این ویتامین به طور طبیعی، در فرآورده‌های گوشتی وجود دارد. به صورت صنعتی نیز فقط از طریق سنتز تخمیری باکتریایی تولید می‌شود.

منابع ویتامین B12
ویتامین ب۱۲ به طور طبیعی در محصولات حیوانی مانند ماهی، گوشت، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد و معمولاً در غذاهای گیاهی یافت نمی‌شود (نوعی جلبک دریایی که در آشپزی ژاپنی استفاده می‌شود، حاوی مقادیری ویتامین b12 است.) بهترین مواد غذایی حاوی ویتامین b12 شامل موارد زیر است:

گوشت گاو
ماهی، به ویژه ماهی ساردین و ماهی تن
گوشت مرغ و ماکیان
گوشت بره
محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست
برخی از محصولات مخمرهای غذایی
تخم مرغ

برخی از انواع شیر سویا و غلات صبحانه نیز با ویتامین ب۱۲ غنی شده‌اند. پیشگیری از کمبود ویتامین‌ها آسان است: یک رژیم غذایی متعادل را دنبال کرده و به اندازه کافی مواد مغذی دریافت کنید.

خواص ویتامین B12 برای بدن

ویتامین ب۱۲ برای عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی بسیار مهم است. همچنین در تشکیل گلبول‌های قرمز نقش داشته و برای سنتز و تثبیت پایداری DNA ضروری است. متابولیسم همه سلول‌های بدن به ویتامین ب۱۲ وابسته است، زیرا این ویتامین در سنتز و ترکیب اسیدهای چرب و تولید انرژی نقش دارد‌. ویتامین ب۱۲ از طریق کمک به بدن در جذب اسید فولیک (ویتامین B9)، سبب آزاد شدن انرژی می‌شود.

بدن انسان در هر دقیقه، میلیون‌ها گلبول قرمز تولید می‌کند. این سلول‌ها بدون ویتامین B12 نمی‌توانند به درستی تکثیر شوند. اگر سطح این ویتامین در بدن بسیار کم باشد، تولید گلبول‌های قرمز کاهش یافته و منجر به کم خونی می‌شود.

ویتامین ب12 برای مصرف موضعی نیز وجود دارد. پزشکان در مواردی از این محصول برای کنترل علائم پسوریازیس و اگزما در بزرگسالان استفاده می‌کنند. این ویتامین در برخی محصولات موضعی برای درمان خشکی پوست نیز به چشم می‌خورد.

میزان روزانه ویتامین B12 مورد نیاز بدن
موسسه ملی سلامت در ایالات متحده (NIH) توصیه می‌کند که نوجوانان و بزرگسالان بالای ۱۴ سال، باید روزانه ۲.۴ میکروگرم ویتامین b12 مصرف کنند. این میزان برای خانم‌های باردار و شیرده به ترتیب ۲.۶ و ۲.۸ میکروگرم است.

به دلیل این‌که این ویتامین محلول در آب است و مقادیر مازاد آن از طریق ادرار دفع می‌شود، تاکنون گزارشی مبنی بر مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین B12 ارائه نشده است. با این حال، همیشه توصیه می‌شود قبل از مصرف مکمل‌ها، با پزشک مشورت کنید.

برخی داروها مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون (مثل امپرازول) و آمینوسالیسیلیک اسید که برای کنترل بیماری‌هایی مثل کرون (Crohn’s disease) و سایر بیماری‌های التهابی روده استفاده می‌شوند، ممکن است با ویتامین ب۱۲ تداخل داشته باشند و روند جذب آن را با مشکل مواجه کنند.

آنتی بیوتیک‌هایی نظیر کلرامفنیکل نیز ممکن است روند تولید گلبول‌های قرمز را در افرادی که مکمل‌های B12 مصرف می‌کنند، دچار اختلال کنند.

علائم کمبود ویتامین B 12

خستگی یکی از علائم کمبود ویتامین B12 است.

کمبود ویتامین B12 باعث بروز علائم فیزیکی، عصبی و فیزیولوژیکی می‌شود. این علائم می‌توانند به‌طور آهسته ایجاد شده و با گذر زمان بدتر شوند. البته بعضی افراد ممکن است علی‌رغم کمبود ویتامین B12، تا مدتی هیچ علائمی نشان ندهند. برخی دیگر نیز ممکن است دچار علائم عصبی، کم‌خونی (کمبود گلبول‌های قرمز) یا مشکلات روان‌شناختی شوند.

به طور کلی، علائم جسمی کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

احساس خستگی یا ضعف مفرط
تهوع، اسهال یا استفراغ
عدم احساس گرسنگی یا از دست دادن اشتها
کاهش وزن
زخم در حفره دهانی یا روی زبان
پوست زرد‌رنگ

علائم عصبی ناشی از کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

بی‌حسی یا گزگز دست و پا
مشکلات بینایی
مشکل در به یادآوردن مسائل یا به آسانی گیج شدن
بروز مشکل و سختی در راه رفتن یا صحبت کردن
نکته: اگر علائم عصبی ناشی از کمبود ویتامین B12 پیشرفت کنند، ممکن است غیرقابل بازگشت شوند.

علائم روان‌شناختی کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

احساس افسردگی
احساس زود‌رنجی و تحریک‌پذیری
احساس تغییر در رفتار و خلق‌وخو

در صورت ابتلا به کم‌خونی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

وجود زخم در دهان یا زبان
کاهش وزن
رنگ پریدگی یا زرد شدن پوست
اسهال
مشکلات قاعدگی

از عوارض کمبود ویتامین ب12 در نوزادان، می‌توان به حرکات غیر عادی، مانند لرزش صورت اشاره کرد. همچنین در صورت عدم درمان، این نوزادان می‌توانند به اختلالاتی مانند ریفلاکس معده، بیماری‌های تغذیه‌ای، حساسیت و اختلال رشد دچار شوند.