مراقب باشید کاسپین به عاقبت دریاچه ارومیه گرفتار نشود

به گزارش صد آنلاین ، دریاچه خزر یا کاسپین بخشی از دریای بزرگ تتیس بود که دو اقیانوس را به یک دیگر متصل می‌کرد و حالا تنها ارثیه باقیمانده از آن دریا برای ما بزرگ‌ترین دریاچه جهان است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به جمهوری آذربایجان و روسیه و از شرق به ترکمنستان و قزاقستان راه دارد.

ناسا در سال ۲۰۲۲ با انتشار تصاویر بخش شمالی دریای خزر از کوچک شدن خط ساحلی خبر داد. ناسا در این گزارش اعلام کرد که روند کاهش سطح آب دریای خزر از سال ۱۹۹۰ آغاز شده و تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین این موضوع را تشدید کرده است. در این گزارش به نقش فعالیت‌های انسانی هم اشاره شده است.

گفته می‌شود که شرایط در بخش شمالی و محدوده قزاقستان وخیم‌تر است. خبرگزاری قزاقستان هم با انتشار تصاویر ماهواره‌ای و مقایسه سطح آب خزر از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۳ اعلام کرد که سطح آب در این منطقه بیش از هفت درصد کاهش داشته است.

خلیج گرگان در ایران که بزرگ‌ترین خلیج دریای خزر هست هم درحال خشک شدن است.

ماجرای رودخانه ولگا و بی‌مهری روسیه با خزر

روند کاهش سطح آب دریای خزر به جایی رسیده که تصاویر ماهواره‌ای از سطح آب در نیمه شمالی خزر به پایین‌ترین حد خود در ۳۰ سال اخیر رسیده است. علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم در این باره گفت:  یکی از منابع اصلی تغذیه‌کننده دریای خزر رود ولگاست، که در آن قسمت رودخانه بسته شده است؛ البته سایر کشورهای همسایه نیز در بحث ورودی  جریان‌ها کم لطفی کردند که باید پیگیری شود.

وی ادامه داد: همچنین کاهش بارش و افزایش تبخیر نیز در کنار کاهش ورودی،  در کاهش تراز دریای خزر نقش داشته‌اند.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: این موضوع در نشست کوپ ۷ که در ایران برگزار می‌شود و در  پیش‌نشستی که در ژنو بین ۵ کشور حاشیه خزر است به عنوان یک مطالبه جدی پیگیری خواهد شد.

گزارش سازمان فضایی ایران از وضعیت خزر

حسین دلیریان؛ سخنگوی سازمان فضایی ایران هم با تائید خبر کاهش سطح آب دریای خزر درباره وضعیت بزرگ‌ترین دریاچه جهان، گفت: سازمان فضایی ایران با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، وضعیت سطح آب دریای خزر به‌عنوان بزرگترین دریاچه جهان را بررسی کرده است.

وی افزود: در این بررسی‌ها که شامل بررسی یک بازه زمانی حدوداً ۱۰ساله است و توسط بخش سنجش از دور سازمان فضایی ایران انجام شده است، بخش‌های مختلف دریای خزر از منظر سطح آب دریا مورد ارزیابی قرار گرفته است.

سخنگوی سازمان فضایی ایران تصریح کرد: این بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش شمالی دریای خزر در سالیان گذشته به‌خصوص دو سال اخیر با کاهش سطح آب و پیشروی خط ساحل که نشئت‌گرفته از کاهش میزان آب بوده، مواجه شده است.

دلیریان ادامه داد: در بخش جنوبی و سواحل کشورمان، فعلاً تغییرات زیادی حاصل نشده که احتمالاً به‌دلیل شیب یا عمق دریا در این بخش است اما روند کاهش سطح آب دریای خزر موضوعی مهم و جدی تلقی می‌شود.

وی تأکید کرد: در مجموع، سازمان فضایی ایران به‌عنوان متولی بخش فضایی کشور تأیید می‌کند که سطح آب دریای خزر کاهش یافته است و این کاهش سطح در صورت تداوم یافتن، در سالیان پیش‌ِرو مشکلات زیست‌محیطی زیادی را برای تمام کشورهای ساحلی ایجاد خواهد کرد.

در کمتر از ۱۰ سال آینده نیمی از دریای خزر را از دست می‌دهیم

محمد درویش فعال محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درباره عواقبی که خشک شدن خزر برای کشورها خواهد داشت، گفت: چند سال است که سطح آب دریای خزر درحال کاهش بوده و در ۲ سال اخیر ۶۰ سانتی متر عقب‌نشینی داشته است. این موضوع در محدوده قزاقستان وخیم‌تر از دیگر کشورها است و دولت این کشور چندین ماه است که نسبت به وضعیت خزر هشدار می‌دهد.

وی افزود: ادامه روند کاهش آب سطح دریای خزر می‌تواند باعث به وجود آمدن کانون جدید بحرانی فرسایش بادی در منطقه شود. درواقع اتفاقی که در ابعاد کوچک‌تر در خلیج گرگان ایران رخ داده امروز در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر در قزاقستان درحال رخ دادن است.

درویش عنوان کرد: کشورهای منطقه باید برای حل این مشکل دور هم جمع شوند و راهکاری پیدا کنند. درغیر این صورت با ادامه روند فعلی در کمتر از ۱۰ سال آینده نیمی از دریای خزر را از دست می‌دهیم و بخش بزرگی از خزر که ارتفاعی کمتر از ۳۰ متر داشته و در مناطق شمالی خزر قرار دارد، موجودیت خود را از دست داده و فاجعه‌ای به مراتب بزرگ‌تر از دریاچه آرال یا ارومیه رخ می‌هد.

بزرگ‌ترین فاجعه قرن برای آسیا و اروپا

وی ادامه داد: مهم‌ترین عامل تاب‌آوری دریای خزر رودخانه ولگا است. همانطور که آقای سلاجقه اعلام کرد، روسیه ورودی آب رودخانه ولگا به خزر را بسته و این در طی چند میلیون سال گذشته بی‌سابقه است که آبی از ولگا وارد خزر نشود. اگر این موضوع تداوم پیدا کند با فاجعه بزرگ محیط زیستی نه فقط برای کشورهای هم‌جوار بلکه در بخش قابل توجهی از آسیا، اروپا و خاورمیانه مواجه خواهیم بود.

سرطان خون، گرد و خاک و از دست دادن جنگل‌ها

فعال محیط زیست عنوان کرد: با خشک شدن خزر تفاوت دمای شب و روز افزایش پیدا کرده و نیاز آبی اقلام زراعی در منطقه بیشتر می‌شود. با خشک شدن خزر جنگل‌های هیرکانی به سمت خشک شدن می‌روند و چشمه‌های تولید گرد و خاک افزایش پیدا خواهند کرد. فرایند فتوسنتز در گونه‌های گیاهی مختل شده و سرطان خون افزایش پیدا می‌کند.

درویش توضیح داد: همه آبی که از سوی چهار کشور هم‌جوار خزر وارد این دریا می‌شود به ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال نمی‌رسد و همه کشورها با طرح‌های متعدد شیرین‌سازی و انتقال آب اجازه ورود آب به خزر را نمی‌دهند که تمام این‌ها روی دریای کاسپین تاثیر می‌گذارد اما اصلی‌ترین منبع آب این دریا رودخانه ولگا است.

 هرچند ما با تولید روزافزون زباله پلاستیکی، طرح‌های شیرین کردن آب و انتقال آن به مناطق دیگر، ساخت و ساز در ساحل و مواردی از این دست با خزر یا همان کاسپین معروف جهان نامهربان بودیم اما نمی‌توان نقشی که این دریاچه روی کشور ما گذاشته را انکار کرد. بخشی از بارش‌ها، طراوت جنگل‌ها و حیات بخش بزرگی از ایران به حیات خزر گره خورده و اگر ماجرای دریاچه ارومیه برای خزر تکرار شود، حیات بسیاری انسان‌ها و موجودات به خطر می‌افتد.

4461/س