نکات بهداشتی برای پیشگیری از عفونت کلیه

به گزارش صد آنلاین یکی از بیماری‌های کلیه که ممکن است باعث از دست رفتن و تخریب کلیه‌ها شود، عفونت کلیه یا «پیلونفریت» است. در واقع، به علت احتمال بالای آسیب به کلیه‌ها به دنبال عفونت، درمان عفونت ادراری جزو اورژانس‌های ارولوژی محسوب می‌شود.

پیلونفریت حاد نوعی عفونت باکتریایی کلیه است که سبب التهاب بافت و لگنچه کلیه می‌شود.

شایع‌ترین علت ایجاد عفونت حاد کلیه، نوعی باکتری است که از بخش‌های پایینی دستگاه ادراری به بالا صعود می‌کند و سبب درگیری کلیه می‌شود.

وجود ریفلاکس ادراری یا برگشت ادرار به کلیه نیز موجب افزایش خطر پیلونفریت حاد می‌شود.

البته به دنبال عفونت‌های خونی با عامل میکروبی نیز ممکن است آبسه و عفونت کلیه رخ دهد. 

خانم‌ها به علت کوتاه بودن مجرای ادراری و ساختار بدن و نزدیکی سوراخ ادراری به سوراخ واژن و مقعد که هر دو منشاء آلودگی محسوب می‌شود، بیشتر در معرض خطر عفونت کلیه قرار دارند.

البته به جز خانم‌ها، کودکانی که مبتلا به برگشت ادراری هستند نیز در خطر عفونت ادراری قرار دارند.

در این دسته از کودکان به علت برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها، ادرار عفونی می‌شود و باکتری را به کلیه‌ها رسانده و باعث عفونت کلیه و آسیب به آن می‌شود.

در واقع، امروزه شایع‌ترین علت از کارافتادن کلیه و آسیب کلیه‌های اطفال ناشی از برگشت ادرار از مثانه به کلیه و عفونت کلیه ناشی از این برگشت ادراری است. 

در افرادی که مبتلا به عفونت‌های مقاربتی از قبیل سوزاک، سیفلیس و ایدز هستند نیز به علت آلوده‌شدن مجرای تناسلی، باکتری بتدریج به طرف کلیه‌ها حرکت کرده و کلیه‌ها را با عفونت درگیر و تخریب می‌کند.

را ه‌های انتقال عفونت به کلیه

میکروب‌های عفونت‌زا معمولا از قسمت‌های پایینی دستگاه ادراری به کلیه رفته و ایجاد عفونت می‌کنند. البته این حالت در صورت وجود انسداد در مسیر ادراری بر اثر سنگ یا اختلال ساختمانی یا اختلال عملکرد دستگاه ادراری و برگشت ادراری بیشتر اتفاق می‌افتد.

البته انتشار عفونت از طریق خون در نوزادان در بروز عفونت کلیه نقش مهمی دارد. انتشار از طریق کانال لنفاوی نیز ممکن، اما نادر است.

از سوی دیگر، انتشار مستقیم عفونت از اعضای مجاور مثلا در آبسه داخل شکمی یا بیماری التهابی لگنی ممکن است در مواردی اتفاق بیفتد.

نشانه‌های عفونت حاد کلیه

اگر به طور ناگهانی دچار تب و لرز، درد یک طرفه یا دو طرفه پهلو و علائمی، چون سردرد، درد عضلانی و ضعف عمومی و بی‌حالی گشتید، باید برای بررسی علت بروز این عوارض به متخصص کلیه مراجعه کنید.

همچنین سوزش و تکرر ادرار، نیاز فوری به ادرار کردن، ادرار کدر و خونی و بدبو در کنار تهوع و استفراغ باید جدی گرفته شود. 

در بچه‌ها و نوزادان علاوه بر علائم فوق، بی حالی و عدم شیرخوردن و عدم مکیدن پستان مادر می‌تواند از علائم عفونت کلیه باشد.

در سنین پایین و در بچه‌ها کاهش وزن و عدم رشد بچه‌ها می‌تواند نشانه عفونت کلیه باشد.

البته تشخیص عفونت کلیه با انجام آزمایش خون و کشت ادرار ممکن است و در موارد مشکوک یا عارضه‌دار نیز ازسی‌تی‌اسکن و سونوگرافی برای تشخیص قطعی عفونت استفاده می‌شود.

عواملی که خطر ابتلا به عفونت کلیه را زیاد می‌کنند

- کاهش قدرت ایمنی بدن در سرطان ها، ایدز و بیماری‌های مزمن

- برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها مخصوصا در کودکان

- انسداد در مسیر خروجی ادرار از کلیه ها، به عنوان مثال در بزرگی پروستات در مردان، تنگی مجرای ادرار، تنگی لوله حالب (میزنای)

در محل اتصال آن به کلیه و مثانه

- مثانه عصبی (نوروژنیک) که در آن، ادرار فرد کامل خارج نمی‌شود و در مثانه باقی می‌ماند.

- حاملگی در خانم‌ها نیز از عوامل مستعد کننده عفونت کلیه‌ها می‌باشد.

درمان آنتی‌بیوتیکی عفونت کلیه

درمان عفونت کلیه با آنتی بیوتیک صورت می‌گیرد و پس از انجام آزمون‌های حساسیت میکروب به این داروها، در صورت لزوم دارو عوض شده و درمان طی ده تا چهارده روز ادامه می‌یابد.

در صورتی که بیمار، بدحال باشد، در بیمارستان بستری شده و تزریق آنتی‌بیوتیک برای وی انجام می‌شود. البته بعد از سه تا پنج روز نیز آنتی‌بیوتیک خوراکی داده می‌شود و تا ۱۴ روز ادامه پیدا می‌کند. اگر کشت خون بیمار مثبت باشد نیز دوره درمان طولانی‌تر خواهد بود.

در صورت وجود آبسه کلیه، انسداد مسیر ادراری یا اختلال دستگاه ادراری این عوامل باید برای درمان موثر برطرف شود.

معمولا پیلونفریت حاد در بالغین، اسکار (اثر جوش‌خوردگی و ترمیم) کلیوی یا آسیب پایدار بر جای نمی‌گذارد، ولی در کودکان به علت کامل نشدن رشد کلیه، عفونت کلیه می‌تواند اسکار ایجاد کند و به طور دائم عملکرد کلیه را مختل نماید.

عفونت مزمن کلیه خطرناک‌تر است

عفونت مزمن کلیه از حاد بسیار خطرناک‌تر است، چرا که این نوع عفونت با ایجاد اسکار و آتروفی (کوچک شدن) کلیه که به نارسایی کلیه می‌انجامد، مشخص می‌شود.

در صورتی که عفونت حاد وجود نداشته باشد بیمار، بدون علامت خواهد بود و بعد از ایجاد نارسایی کلیه، علائم مربوط به آن و افزایش فشار خون ظاهر خواهد شد.

البته اختلال زمینه‌ای دستگاه ادراری در کنار عفونت‌های مکرر از عوامل ایجاد عفونت مزمن کلیه محسوب می‌شود.

همچنین عواملی مانند دیابت، سنگ کلیه و آسیب کلیه ناشی از دارو‌ها نیز گاهی در بروز عفونت کلیه دخالت دارند. 

حتی ممکن است در چنین شرایطی، آزمایش ادرار کاملا طبیعی باشد، در حالیکه عفونت فعال است و باکتری در ادرار وجود دارد که در این صورت، کشت ادرار مثبت می‌شود.

البته معمولا عفونت کلیه با رادیوگرافی ساده شکم و با دیدن کلیه‌های کوچک شده و حدود نامنظم کلیه تشخیص داده می‌شود.

توجه داشته باشید که تخریب کلیه، غیرقابل برگشت است. بی‌شک با شناسایی اختلال ساختمانی دستگاه ادراری و رفع آن و پیشگیری از عفونت‌های مکرر می‌توان از آسیب بیشتر کلیه جلوگیری کرد.

درمان عفونت کلیه در صورت موفق نبودن درمان دارویی به کمک جراحی و رفع اختلال زمینه‌ای صورت می‌گیرد.

نکات بهداشتی برای پیشگیری از عفونت کلیه

ـ رعایت بهداشت فردی و جنسی از عوامل بسیار مهم در جلوگیری از عفونت کلیه‌ها است.

ـ در صورت وجود برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها در کودکان، حتما به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید و کودک به صورت منظم، تحت نظر پزشک باشد.

ـ عوامل زمینه‌ای از قبیل سنگ‌های انسدادی کلیه و تنگی‌های مادرزادی و اکتسابی کلیه را بموقع درمان کنید.

ـ چکاب منظم هر شش ماه یکبار کلیه‌ها و مجاری ادراری را فراموش نکنید.

ـ در صورت مشاهده علائم عفونت کلیه، به سرعت به‌پزشک مراجعه کنید.

ـ مصرف مایعات فراوان، بخصوص نوشیدن هر دو ساعت یک لیوان آب برای جلوگیری از عفونت کلیه بسیار کمک‌کننده است.