روسیه می تواند نگرانی های ژئوپلتیکی ایران را رفع کند

نویسنده: عدلان مارگویف

 ایران زیرساخت لجستیکی کافی برای حفظ صادرات و واردات در حداقل سطح قابل قبول دارد، اما برای اطمینان از سرعت هدف توسعه اقتصادی کافی نیست. افزون بر آن، مسکو در تلاش برای تغییر مسیر زنجیره های تامین به سمت کشورهای دوست، پس از دو دهه بحث در مورد کریدور شمال – جنوب، نیاز به غلبه بر تنگناهای این کریدور را احساس کرد و تمایل خود را برای توسعه زیرساخت های ریلی در ایران نشان داد. ایران معتقد است که در آینده، تهران می تواند، درآمد بیشتری از ترانزیت کالا داشته باشد تا فروش نفت؛ منظور آنها ترانزیت نه فقط در امتداد کریدور شمال – جنوب، بلکه از طریق کمربند و جاده، پروژه بزرگ چین است.

نظام سیاسی ایران در نگرش خود به روسیه یکپارچه نیست، اما در این مرحله، قدرت در تهران در دست کسانی متمرکز شده است که با مسکو همدلی نشان می دهند و مصمم به مبارزه با فشار تحریم ها همراه با آن هستند. این وضعیت منتفی نیست که آونگ سیاسی داخلی در ایران در جهت معکوس حرکت کند، اما حتی در این صورت نیز می توان با نشان دادن منافع بر نگرانی های احتمالی ژئوپلیتیکی فائق آمد.

زمانی که دولت قبلی ایران به دلیل خطرات تحریمی بدون انتشار متن آن، برنامه همکاری 25 ساله را با چین منعقد کرد، دولت در مطبوعات و وبلاگ های ایران مورد انتقاد قرار گرفت. وظیفه روسیه در این زمینه، تقویت نگرش مثبت بلند مدت در ایران نسبت به همکاری های دوجانبه است، اما ایجاد انتظارات واقع بینانه در مورد سرعتی که مشارکت در زیرساخت های چنین همکاری هایی می تواند به نتیجه برسد. ما به سه تا هفت سال کار سخت و هماهنگ نیاز داریم تا افزایش چند برابری همکاری های اقتصادی روسیه و ایران را شاهد باشیم.

چابهار اولین بندر آب عمیق ایران است که ظرفیت بیشتری در مقایسه با بندر شهید باهنر بندرعباس دارد. اما برخلاف دومی، مشکل آن این است که نزدیکترین هاب لجستیکی به 628 کیلومتر راه آهن نیاز دارد که تنها 157 کیلومتر آن – بین شهرهای زاهدان و خاش – ریل گذاری شده است. بعید است که طرف ایرانی به تاریخ معوق بعدی راه اندازی کل شبکه برسد.

 از این رو، روسیه بر بخش دیگری متمرکز شده است – 163 کیلومتر از راه آهن گمشده بین شهرهای رشت و آستارا که شاخه غربی کریدور شمال – جنوب را می بندد و سن پترزبورگ را به بندرعباس متصل می کند. هیچ تناقض سیاسی بین این پروژه ها وجود ندارد، اما شرایط مستلزم این است که مسکو اولویت بندی کند: ابتدا ساخت و ساز آنچه را در ابتدا نتیجه می دهد، به پایان برسانید.

بیش از 70 درصد تجارت روسیه و ایران را محصولات کشاورزی تشکیل می دهد و در هر دو جهت: روسیه غلات و روغن آفتابگردان را تامین می کند، ایران میوه، سبزیجات، آجیل و غذاهای دریایی را تامین می کند. تنوع بخشی به تجارت متقابل یکی از وظایف اولویت دار است که مقامات و محافل تجاری دو کشور زیر نظر کمیسیون بین دولتی با سازماندهی ماموریت های تجاری، نمایشگاه ها و مجامع در حال حل آن هستند.

لجستیک ریلی در ایران توسعه نیافته و عمدتا به این دلیل که حمل و نقل باری فراگیرتر و ارزان تر است. برخلاف راه آهن، جاده های خودرو در همه شهرها راه اندازی می شوند، بنابراین، نیازی به بارگیری مجدد از یک نوع حمل و نقل به نوع دیگر نیست و بنزین توسط دولت یارانه میگیرد.

منبع: کامرسنت (روسیه)