تایید و تشخیص پوکی استخوان با این روش

آزمایش سنجش تراکم استخوان تعیین می‌کند که آیا شما به پوکی استخوان مبتلا هستید یا نه. پوکی استخوان، اختلالی است که در آن استخوان‌ها شکننده‌تر و احتمال شکستگی آن‌ها بیشتر می‌شود.

سنجش تراکم استخوان چگونه انجام می‌شود؟
در این آزمایش از اشعه ایکس استفاده می‌شود تا کلسیم و سایر مواد معدنی استخوان در یک بخش از آن اندازه‌گیری شود. استخوان‌های ستون فقرات، لگن و گاهی اوقات ساعد، استخوان‌هایی هستند که بیشتر مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

چرا سنجش تراکم استخوان نیاز است؟
پزشکان از آزمایش سنجش تراکم استخوان برای این موارد استفاده می‌کنند:

• شناسایی کاهش تراکم استخوان قبل از شکستن استخوان
• تعیین خطر شکستگی استخوان
• تایید و تشخیص پوکی استخوان
• کنترل درمان پوکی استخوان

هر چه میزان مواد معدنی استخوان بیشتر باشد، استخوان‌ها متراکم‌ترند. هر چه استخوان‌ها متراکم‌تر باشند، قوی‌تر هستند و احتمال شکستن آن‌ها کمتر می‌شود.
تست نسجش تراکم استخوان با اسکن استخوان، تفاوت دارد. در اسکن استخوان نیاز به تزریق هست و معمولا برای تشخیص شکستگی، سرطان، عفونت و سایر ناهنجاری‌های استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پزشک در چه مواردی، این آزمایش را توصیه می‌کند؟
درست است که پوکی استخوان در زنان مسن‌تر شایع‌تر است، اما مردها هم می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. صرف نظر از جنس یا سن، پزشک ممکن است آزمایش تراکم استخوان را در این موارد توصیه کند:

شکستگی‌های استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که یک استخوان آنقدر شکننده می‌شود که خیلی راحت‌تر از حد انتظار می‌شکند.

1- کوتاه شدن قد
افرادی که حداقل 3.8 سانتی‌متر از قد خود را از دست داده‌اند ممکن است دچار شکستگی‌های فشاری در ستون فقرات خود شوند که پوکی استخوان یکی از دلایل اصلی آن است.

2- شکستگی استخوان
شکستگی‌های استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که یک استخوان آنقدر شکننده می‌شود که خیلی راحت‌تر از حد انتظار می‌شکند. این شکستگی‌ها گاهی اوقات حتی می‌تواند به دلیل سرفه یا عطسه شدید رخ بدهد.

بیشتر بخوانید: راه های افزایش قد در 16 سالگی چیست؟

3- مصرف داروهای خاص
استفاده طولانی‌مدت از داروهای استروئیدی مثل پردنیزون، در روند بازسازی استخوان اختلال ایجاد می‌کند که می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود.

4- افت سطح هورمونی
علاوه بر کاهش طبیعی هورمون‌ها که پس از یائسگی اتفاق می‌افتد، مقدار استروژن زنان هم ممکن است در طی برخی درمان‌های سرطان کاهش یابد. در مردان برخی از درمان‌های سرطان پروستات باعث کاهش سطح تستوسترون می‌شود. نتیجه کاهش سطح هورمون‌های جنسی، ضعیف شدن استخوان‌ها است.

دستگاه‌هایی که تراکم استخوان‌های ستون فقرات و لگن را اندازه‌گیری می‌کنند، دقیق‌تر هستند، اما نسبت به دستگاه‌هایی که تراکم استخوان‌های محیطی ساعد، انگشت یا پاشنه را اندازه‌گیری می‌کنند، قیمت بیشتری دارند.

محدودیت‌های سنجش تراکم استخوان
آزمایش تراکم استخوان محدودیت‌های دارد که عبارتند از:

1- تفاوت در روش‌های آزمایش
دستگاه‌هایی که تراکم استخوان‌های ستون فقرات و لگن را اندازه‌گیری می‌کنند، دقیق‌تر هستند، اما نسبت به دستگاه‌هایی که تراکم استخوان‌های محیطی ساعد، انگشت یا پاشنه را اندازه‌گیری می‌کنند، قیمت بیشتری دارند.

2- مشکلات ستون فقرات قبلی
نتایج آزمایش ممکن است در افرادی که ناهنجاری‌های ساختاری در ستون فقرات دارند، دقیق نباشد. این مشکلات شامل آرتریت شدید، جراحی‌های قبلی ستون فقرات، یا اسکولیوز است.

بیشتر بخوانید: درمان مشکلات ستون فقرات، رهایی از دردی جانکاه!

3- قرارگیری در معرض تشعشع
در آزمایش تراکم استخوان از اشعه ایکس استفاده می‌شود، اما میزان قرار گرفتن در معرض اشعه معمولا بسیار کم است. با این وجود، زنان باردار باید از انجام این آزمایشات اجتناب کنند.

4- فقدان اطلاعات در مورد علت تراکم استخوان پایین
آزمایش تراکم استخوان می‌تواند تایید کند که شما تراکم استخوان پایینی دارید، اما نمی‌تواند دلیل آن را به شما بگوید. برای پاسخ به این سئوال، به ارزیابی پزشکی کامل‌تری نیاز دارید.

5- پوشش بیمه‌ای محدود
همه انواع بیمه درمانی برای آزمایش‌های تراکم استخوان هزینه نمی‌کنند، بنابراین قبل از انجام این آزمایش مطمئن شوید که شرکتی که توسط آن بیمه هستید، این آزمایش را تحت پوشش قرار می‌دهد، یا نه.

پیشنهاد ویژه: آشنایی با مراکز آزمایشگاه

چطور برای آزمایش تراکم استخوان آماده شوید؟
تست تراکم استخوان، آسان، سریع و بدون درد است و عملا هیچ آمادگی خاصی برای آن لازم نیست.
اگر به تازگی آزمایش باریم داده‌اید یا برای سی تی اسکن یا آزمایش پزشکی هسته‌ای، ماده حاجب تزریق کرده‌اید، حتما از قبل به پزشک خود اطلاع دهید. این مواد ممکن است در آزمایش تراکم استخوان شما اختلال ایجاد کند.

مصرف غذاها و داروها پیش از آزمایش
حداقل 24ساعت قبل از آزمایش تراکم استخوان از مصرف مکمل‌های کلسیم خودداری کنید.

پوشاک و وسایل شخصی
لازم است لباس‌های گشاد و راحت بپوشید و از پوشیدن لباس‌های زیپ‌دار، دارای کمربند، یا دکمه خودداری کنید. جواهرات خود را در خانه بگذارید و همه اشیاء فلزی مثل کلید، یا پول خرد را از جیب خود خارج کنید. در برخی از مراکز ممکن است از شما خواسته شود که لباس معاینه بپوشید.

بیشتر بخوانید: درمان دیابت کودکان، نگران نباشند

چه انتظاری باید داشته باشید؟
آزمایش‌های تراکم استخوان معمولا روی استخوان‌هایی انجام می‌شود که به دلیل پوکی استخوان احتمال شکستگی دارند. این استخوان‌ها عبارتند از:

• استخوان‌های تحتانی ستون فقرات (مهره‌های کمر)
• گردن باریک استخوان ران (فمور)، در کنار مفصل ران
• استخوان ساعد

اگر آزمایش تراکم استخوان را در بیمارستان انجام دهید، احتمالا این آزمایش روی دستگاهی انجام می‌شود که باید روی یک سکوی بالشتکی دراز بکشید و در همین حال، یک بازوی مکانیکی از روی بدن شما عبور می‌کند. میزان تشعشعی که در معرض آن قرار می‌گیرید بسیار کم است، بسیار کمتر از مقداری که مثلا هنگام عکس قفسه سینه ساطع می‌شود.

میزان تشعشعی که در معرض آن قرار می‌گیرید بسیار کم است، بسیار کمتر از مقداری که مثلا هنگام عکس قفسه سینه ساطع می‌شود.

زمان حدودی تست تراکم استخوان معمولا بین 10 تا 30دقیقه است.
یک دستگاه کوچک و قابل حمل هم می‌تواند تراکم استخوان را در استخوان‌های انتهایی اسکلت شما مثل استخوان‌های انگشت، مچ دست یا پاشنه پا اندازه‌گیری کند.
به این دلیل که تراکم استخوان می‌تواند در بخش‌های مختلف بدن متفاوت باشد، اندازه‌گیری در پاشنه پا معمولا به اندازه اندازه‌گیری در ستون فقرات یا لگن نمی‌تواند احتمال شکستگی را پیش‌بینی کنند.
در نتیجه، اگر آزمایش شما از طریق دستگاه‌های جانبی تست تراکم استخوان مثبت باشد، ممکن است پزشک برای تایید تشخیص، اسکن بعدی را برای ستون فقرات یا لگن توصیه کند.

پیشنهاد ویژه: آشنایی با متخصص ارتوپدی و توانبخشی

عوامل خطر رایج برای پوکی استخوان
عوامل خطر زیادی برای پوکی استخوان و تست تراکم‌سنجی وجود دارد. برخی از عوامل خطر رایج برای پوکی استخوان عبارتند از:

• زنان یائسه که استروژن مصرف نمی‌کنند
• افزایش سن (زنان بالای 65سال و مردان بالای 70سال)
• سیگار کشیدن
• سابقه خانوادگی شکستگی لگن
• استفاده طولانی‌مدت از استروئیدها، یا داروهای خاص دیگر
• برخی بیماری‌ها مثل آرتریت روماتوئید، دیابت نوع 1، بیماری کبد، بیماری کلیوی، پرکاری تیروئید، یا پرکاری پاراتیروئید
• مصرف الکل
• BMI پایین (شاخص توده بدنی پایین)
  

  ---

نتایج سنجش تراکم استخوان
نتایج تست تراکم استخوان به صورت دو عدد گزارش می‌شود:

• T
• Z

  پارامتر T نشان‌دهنده جرم استخوان است که معمولا بین بانوان و آقایان متفاوت است. به همین دلیل جرم استخوان فرد با همجنسش مقایسه می‌شود.

T
نتیجه این آزمایش نشان می‌دهد که تراکم استخوان شما در مقایسه با آنچه به طور معمول در یک بزرگسال جوان سالم انتظار می‎رود، چگونه است. پارامتر T نشان‌دهنده جرم استخوان است که معمولا بین بانوان و آقایان متفاوت است. به همین دلیل جرم استخوان فرد با همجنسش مقایسه می‌شود.

Z
پارامتر Z هم تراکم استخوان را نشان می‌دهد. این آزمایش هم با فرد مشترک از نظر سن، جنس و فرم بدنی یکسان مقایسه می‌شود. اگر به طور قابل توجهی بالاتر یا کمتر از میانگین باشد، شاید لازم باشد برای تعیین علت مشکل، آزمایش‌های بیشتری بدهید.

خلاصه
در آزمایش سنجش تراکم استخوان از اشعه ایکس استفاده می‌شود تا کلسیم و سایر مواد معدنی استخوان در یک بخش از آن اندازه‌گیری شود. این آزمایش برای شناسایی کاهش تراکم استخوان قبل از شکستن استخوان و تعیین خطر شکستگی استخوان استفاده می‌شود.
برای انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان لازم است حداقل 24ساعت قبل از مصرف مکمل‌های کلسیم خودداری کنید و هنگام آزمایش، لباس راحت بپوشید.
.