ترجیع‌بند فعالیت‌های شهرداری تهران باید تغییر کند؛ مشارکت مردمی، مسیر اعتماد و کارآمدی

به گزارش خبرنگار شهری صد آنلاین، دکتر سید احمد علوی، رئیس کمیته مشارکت‌های مردمی و رئیس ستاد سمن‌های شهر تهران، با بیان اینکه مدیریت شهری بدون حضور فعال مردم به پایداری نمی‌رسد، افزود: شهر زمانی زنده است که شهروند خود را شریک اداره شهر بداند، نه صرفاً دریافت‌کننده خدمات.

وی با اشاره به نقش سمن‌ها و نهادهای مردمی در حل مسائل شهری، خاطرنشان کرد: عبور از مدیریت یک‌طرفه و حرکت به سمت حکمرانی مشارکتی، یک انتخاب تزئینی نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای آینده تهران محسوب می‌شود.

یادداشت دکتر سید احمد علوی را می‌توان بیانیه‌ای سیاستی در دفاع از حکمرانی مشارکتی در مدیریت شهری تهران دانست. تمرکز این متن بر مفهوم «ترجیع‌بند» بودن مشارکت‌های مردمی، نشان‌دهنده تلاشی آگاهانه برای عبور از نگاه پروژه‌محور و حرکت به سمت سرمایه‌محوری اجتماعی است.

در شرایطی که کلان‌شهر تهران با چالش‌های انباشته اجتماعی، فرهنگی و محیط‌زیستی مواجه است، تأکید بر مشارکت نهادینه‌شده شهروندان، نه‌تنها یک رویکرد فرهنگی، بلکه ابزار ارتقای کارآمدی و کاهش هزینه‌های مدیریت شهری تلقی می‌شود. این یادداشت، مشارکت را از سطح شعار و مناسبت خارج کرده و آن را در جایگاه «هسته سخت حکمرانی شهری هوشمند» می‌نشاند.

مشارکت‌های مردمی؛ ترجیع‌بند حکمرانی شهری در تهران

تهران امروز بیش از هر زمان دیگر، نیازمند بازتعریف الگوی حکمرانی شهری است؛ الگویی که در آن شهر نه صرفاً با بتن، بودجه و پروژه تعریف شود و نه مدیریت شهری صرفاً به مجری خدمات تقلیل یابد. تجربه‌های موفق جهانی و آموزه‌های بومی نشان می‌دهد که مشارکت‌های مردمی شهروندان می‌تواند به «ترجیع‌بند» فعالیت‌های شهرداری تهران بدل شود؛ همان نخ تسبیحی که همه سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات شهری را به یک معنا و هدف مشترک پیوند می‌زند.

واقعیت آن است که هیچ برنامه فرهنگی، اجتماعی، محیط‌زیستی و حتی عمرانی، بدون حضور فعال مردم، به پایداری نمی‌رسد. شهر زمانی زنده است که شهروند، خود را شریک اداره شهر بداند، نه صرفاً دریافت‌کننده خدمات. از همین رو، مشارکت مردمی نه یک اقدام تزئینی و نمایشی، بلکه هسته سخت حکمرانی شهری هوشمند است.

در دهه‌های گذشته، گاه مشارکت‌های مردمی به سطح مشورت‌های محدود یا حضور نمادین در برنامه‌ها فروکاسته شد؛ در حالی که امروز تهران به مشارکتی مسئله‌محور، سازمان‌یافته و نهادینه‌شده نیاز دارد. مشارکتی که از محله آغاز شود، در سمن‌ها رشد یابد و در سیاست‌گذاری شهری اثرگذار باشد.

کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، با درک همین ضرورت، رویکرد تقویت نهادهای مردمی، شبکه‌سازی سمن‌ها و اعتمادسازی اجتماعی را به عنوان یکی از محورهای اساسی مدیریت شهری دنبال می‌کند. باور ما این است که سرمایه اجتماعی تهران بزرگ‌ترین دارایی این شهر است؛ دارایی‌ای که اگر فعال شود، بسیاری از گره‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی شهر را خواهد گشود.

مشارکت‌های مردمی می‌تواند ترجیع‌بند تمام فعالیت‌های شهرداری تهران باشد؛ از مدیریت محلات و کاهش آسیب‌های اجتماعی گرفته تا توسعه گردشگری شهری، ارتقای نشاط اجتماعی، حفاظت از محیط‌زیست و حتی نگهداشت شهر. هر جا مردم پای کار آمده‌اند، هزینه‌ها کاهش یافته، کیفیت تصمیم‌ها ارتقا پیدا کرده و حس تعلق به شهر تقویت شده است.

امروز بیش از هر زمان دیگر، نیازمند عبور از مدیریت یک‌طرفه به حکمرانی مشارکتی هستیم. این گذار، نه یک انتخاب لوکس، بلکه یک ضرورت راهبردی برای آینده تهران است. شهرداری قدرتمند، شهرداری‌ای نیست که همه کارها را خود انجام دهد، بلکه شهرداری‌ای است که بتواند ظرفیت‌های مردمی را به میدان بیاورد و آن‌ها را به شریک مسئول و آگاه مدیریت شهری تبدیل کند.

تهران فردا، با مشارکت شهروندان ساخته می‌شود؛

و اگر مشارکت‌های مردمی به ترجیع‌بند فعالیت‌های شهرداری تهران تبدیل شود، بی‌تردید مسیر حکمرانی شهری به سوی اعتماد، کارآمدی و آرامش اجتماعی هموارتر خواهد شد. - سید احمد علوی