احتمال حمله قلبی در این زمان از شبانه روز بیشتر است

 به گزارش صد آنلاین ، این الگوی زمانی تصادفی نیست، بلکه بازتاب مستقیم و پیچیدهٔ ریتم‌های درونی بدن ما، معروف به «ریتم شبانه‌روزی» است. این مقاله به بررسی عمیق مکانیسم‌های بیولوژیکی می‌پردازد که توضیح می‌دهند چرا قلب ما در هنگام طلوع خورشید در اوج آسیب‌پذیری قرار دارد.

فصل اول: ریتم شبانه‌روزی؛ رهبر ارکستر بدن

پیش از هر چیز، باید با مفهوم ریتم شبانه‌روزی (Circadian Rhythm) آشنا شویم. این ریتم، یک ساعت درونی تقریباً ۲۴ ساعته است که تقریباً بر تمام فرآیند‌های فیزیولوژیک بدن، از چرخهٔ خواب و بیداری تا ترشح هورمون‌ها و متابولیسم، حکمرانی می‌کند. این "ساعت اصلی" در مغز (هسته سوپراکیاسماتیک) قرار دارد و مانند یک رهبر ارکستر، عملکرد اعضای بدن از جمله قلب و عروق خونی را هماهنگ می‌کند. در طول شب، بدن در حالت "استراحت و ترمیم" قرار می‌گیرد: ضربان قلب و فشار خون کاهش می‌یابد و فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک (مسئول آرامش) غالب است. با نزدیک شدن به ساعات صبح، این ریتم برای آماده کردن بدن جهت بیدار شدن و شروع یک روز پرانرژی، دستور تغییر این وضعیت را صادر می‌کند.

فصل دوم: طوفان کامل فیزیولوژیک در سحرگاه

همان‌طور که اشاره شد، افزایش خطر حمله قلبی در صبح حاصل ترکیب چندین عامل فیزیولوژیک است که همزمان رخ می‌دهند و یک "طوفان کامل" ایجاد می‌کنند. این عوامل کلیدی عبارتند از:

۱. افزایش ناگهانی هورمون‌های استرس:

بدن برای کمک به گذار از خواب به بیداری، میزان ترشح هورمون‌های کاتکولامین مانند کورتیزول و آدرنالین را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. این هورمون‌ها که به "هورمون‌های جنگ یا گریز" معروفند، با افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و افزایش تقاضای اکسیژن توسط عضله قلب، بدن را برای فعالیت‌های روزانه آماده می‌کنند. با این حال، برای فردی که عروق کرونر (عروق تغذیه‌کننده قلب) او به دلیل پلاک‌های چربی (آترواسکلروز) تا حدی مسدود شده، این افزایش ناگهانی در بار کاری قلب می‌تواند بیش از حد باشد و منجر به پارگی پلاک‌های ناپایدار یا ایجاد لخته خون و در نهایت، انسداد کامل عروق و بروز حمله قلبی شود.

۲. اوج فشار خون و ضربان قلب:

مطالعه مهمی که در سال ۲۰۱۹ در نشریه معتبر Circulation منتشر شد، به وضوح نشان داد که فشار خون و ضربان قلب در ساعات صبحگاهی به اوج خود می‌رسند. این افزایش، یک پاسخ طبیعی به هورمون‌های استرس و فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک است. فشار خون بالا می‌تواند فشار مکانیکی بیشتری به دیواره عروق خونی وارد کند و احتمال پارگی پلاک‌های آسیب‌پذیر را افزایش دهد.

۳. افزایش فعالیت پلاکت‌ها و کاهش فیبرینولیز:

پلاکت‌ها، سلول‌های کوچک خونی هستند که در ایجاد لخته برای توقف خونریزی نقش دارند. در ساعات صبح، پلاکت‌ها به طور طبیعی "چسبنده‌تر" می‌شوند و تمایل بیشتری به تجمع و تشکیل لخته دارند. همزمان، سیستم فیبرینولیتیک (سیستم حل‌کننده لخته خون) بدن در این ساعات در کمترین سطح فعالیت خود قرار دارد. این ترکیب خطرناک – افزایش تمایل به لخته شدن و کاهش توانایی حل کردن لخته – احتمال تشکیل لخته‌ای که بتواند یک شریان کرونر را مسدود کند، به شدت افزایش می‌دهد.

۴. کاهش اکسیژن‌رسانی موقت:

برای افرادی که از بیماری شدید عروق کرونر رنج می‌برند، افزایش بار کاری قلب در صبح ممکن است منجر به یک عدم تعادل بین عرضه و تقاضای اکسیژن شود. قلب به دلیل فعالیت بیشتر، به اکسیژن بیشتری نیاز دارد، اما عروق تنگ‌شده قادر به تأمین این مقدار اکسیژن نیستند. این عدم تعادل می‌تواند باعث ایسکمی (کم‌خونی موضعی) عضله قلب و در نهایت بروز حمله قلبی شود.

فصل سوم: عوامل تشدیدکننده و گروه‌های در معرض خطر بالا

اگرچه این الگوی صبحگاهی در همه افراد دیده می‌شود، اما خطر برای برخی گروه‌ها به مراتب بیشتر است:

افراد مبتلا به فشار خون بالا: افزایش طبیعی فشار خون در صبح می‌تواند در این افراد به سطوح بسیار خطرناکی برسد.

بیماران دیابتی: این افراد اغلب دارای اختلال در عملکرد اندوتلیال (لایه داخلی عروق) و سطح کلسترول بالاتر هستند.

افراد مسن: با افزایش سن، انعطاف‌پذیری عروق خونی کاهش می‌یابد.

افراد با سابقه بیماری قلبی: کسانی که قبلاً حمله قلبی داشته‌اند یا تحت عمل جراحی بای‌پس قرار گرفته‌اند، به طور ذاتی در معرض خطر بیشتری هستند.

مبتلایان به آپنه خواب: قطع تنفس در خواب باعث کاهش شدید اکسیژن خون و افزایش فشار بر سیستم قلبی-عروقی می‌شود و اثرات طوفان صبحگاهی را تشدید می‌کند.

فصل چهارم: راهکار‌های عملی برای گذر ایمن از ساعات پرخطر

آگاهی از این خطر، به معنای ترس از بیدار شدن هر روز صبح نیست، بلکه به ما فرصت می‌دهد تا با اتخاذ راهکار‌های هوشمندانه، از قلب خود در این ساعات حساس محافظت کنیم:

مصرف به موقع داروها: بسیاری از دارو‌های قلبی و فشار خون، به ویژه دارو‌های طولانی‌اثر، باید صبح‌ها و بلافاصله پس از بیدار شدن مصرف شوند تا در اوج ساعات خطر، بیشترین اثر خود را داشته باشند. برخی دارو‌ها نیز به صورت شبانه تجویز می‌شوند تا درست در زمانی که اثرشان به اوج می‌رسد، با ساعات صبحگاهی همپوشانی داشته باشند. توصیه: هرگز بدون مشورت با پزشک، زمان مصرف دارو‌های خود را تغییر ندهید.

اجتناب از فعالیت‌های ناگهانی و شدید: از بلند شدن ناگهانی از رختخواب خودداری کنید. چند دقیقه در رختخواب بمانید، به آرامی دست و پا‌های خود را حرکت دهید و سپس به آرامی بلند شوید. از انجام ورزش‌های سنگین یا کار‌های پراسترس در ساعات اولیه صبح پرهیز کنید. بهترین زمان برای ورزش‌های متوسط تا شدید، معمولاً بعدازظهر یا عصر است.

مدیریت استرس: تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن کوتاه یا دعا و نماز در اولین دقایق روز می‌تواند به تعدیل پاسخ هورمون‌های استرس کمک کند.

کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: مدیریت دقیق فشار خون، دیابت و کلسترول بالا تحت نظر پزشک، سنگ بنای محافظت از قلب در تمام ساعات روز، از جمله صبح است.

خواب کافی و باکیفیت: حفظ یک برنامه خواب منظم به ثبات ریتم شبانه‌روزی کمک می‌کند و از نوسانات شدید فیزیولوژیک جلوگیری می‌نماید.

علائم حمله قلبی قبل از وقوع

روند گرفتگی عروق ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامتی نداشته باشد اما زمانی که یکی از عروق کرونر دچار تنگی بیش از ۷۰ درصد می‌شود، مخصوصاً در مواقع فعالیت که قلب به اکسیژن بیشتری نیاز دارد، ممکن است نشانه‌های درد و احساس سنگینی در قفسه سینه پدیدار شود.

اگر یکی از عروق کرونر دچار تنگی ‌شود، بخشی از خون‌رسانی توسط سایر رگ‌های خونی جبران می‌‎شود. این امر توضیح می‌دهد که چرا ممکن است در برخی افراد علائم هشدار دهنده وجود نداشته باشد.

افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به حملات قلبی هستند، ولی ممکن است این حملات با درد کم یا بدون درد رخ دهند که به آن سکته قلبی خاموش گفته می‌شود.

تفاوت حمله قلبی و سکته قلبیحمله قلبی

 زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عضله قلب به دلیل انسداد رگ کاهش یا قطع می‌شود، اما قلب همچنان می‌تپد. در مقابل، سکته قلبی (ایست قلبی) به توقف ناگهانی و کامل فعالیت الکتریکی قلب گفته می‌شود که باعث قطع کامل ضربان قلب و جریان خون در بدن می‌شو

افزایش خطر حمله قلبی در صبح یک یافته علمی ثابت‌شده است که ریشه در ریتم‌های اجتناب‌ناپذیر بیولوژیک بدن ما دارد. ترکیب افزایش هورمون‌های استرس، اوج فشار خون و ضربان قلب، و تغییر در سیستم انعقاد خون، عواملی هستند که قلب را در ساعات اولیه روز در آسیب‌پذیرترین حالت خود قرار می‌دهند. با این حال، این دانش به ما قدرت می‌بخشد. با درک این مکانیسم‌ها، رعایت دقیق دستورات پزشکی در مورد مصرف داروها، پرهیز از فعالیت‌های ناگهانی و اتخاذ یک سبک زندگی سالم، می‌توانیم این "ساعت خطر" بیولوژیک را مدیریت کرده و از قلب خود در برابر این طوفان خاموش روزانه محافظت کنید. /اختصاصی صد آنلاین