زیارتگاه‌های امامان و امامزادگان در عراق/ سندیت تاریخی یا روایت محلی؟

به گزارش صدآنلاین،  سرزمین عراق کنونی میزبان مزار شش تن از امامان شیعه و بسیاری از فرزندان و نوادگان خاندان عصمت و طهارت است و همین موضوع این سرزمین را به مکانی مقدس برای مسلمانان، به ویژه شیعیان، تبدیل کرده است. علاوه بر این، مزار تعدادی از پیامبران و اصحاب پیامبر و ائمه معصومین نیز در شهرهای مختلف عراق قرار دارد.

دانشجو، پژوهشگر تاریخ شیعه، افزود: با وجود تعداد بی‌شماری از زیارتگاه‌ها که اسناد تاریخی و منابع شیعی و اهل سنت وجود آن‌ها را تأیید می‌کنند، مکان‌های دیگری نیز به عنوان اماکن مقدس شناخته شده‌اند. بررسی سندیت هر یک از این مکان‌ها نیازمند مطالعه دقیق متون و منابع تاریخی است، کاری که پژوهشگران سال‌ها زمان صرف آن کرده‌اند.

وی در ادامه به مقام امام زمان (عج) اشاره کرد و گفت: این مقام‌ها نه تنها در عراق بلکه در کشورهای دیگری مانند بحرین نیز یافت می‌شوند. مقام امام زمان (عج) در کربلا، در کنار نهر فرات و انتهای باب السدره، یکی از مشهورترین مکان‌های زیارتی شیعیان است. در کربلا همچنین مقام‌هایی منسوب به امام صادق (ع)، امام کاظم (ع) و امام زین‌العابدین (ع) وجود دارد.

احمد خامه‌یار، پژوهشگر دیگر تاریخ شیعه، گفت: در مناطق شیعه‌نشین، مکان‌های متعددی منسوب به حضرت مهدی (عج) وجود دارد که شامل مساجد، مقام‌ها و قدمگاه‌ها می‌شود. برخی از این مکان‌ها همچون سرداب غیبت در سامرا، مقام حضرت مهدی (عج) در مسجد سهله کوفه و مسجد جمکران در قم، از تقدس ویژه و شهرت بیشتری برخوردارند.

وی افزود: پس از ایران و عراق، در کشور کوچک بحرین نیز چندین جایگاه منسوب به حضرت مهدی (عج) وجود دارد که معمولاً با نام‌هایی مانند «خطوه»، «وطیه» یا «قدم» شناخته می‌شوند و تقریباً معادل «قدمگاه» در زبان فارسی هستند.

خامه‌یار تأکید کرد: بسیاری از این مقام‌ها بیشتر جنبه نمادین دارند و بر اساس خواب، مکاشفه یا رؤیا شکل گرفته‌اند و از نظر تاریخی یا علمی حجیت ندارند. به طور کلی، در زیارتگاه‌های عراق ممکن است نمونه‌هایی از قبور امامزادگان، عرفا، علما و یاران اهل بیت (ع) موجود باشد که سند تاریخی دارند، اما اکثر مقام‌ها اعتبار لازم و کافی را ندارند و برخی نیز در دوره صفویه ایجاد شده‌اند.